Edik van Potsdam
Die Edik van Potsdam was 'n edik van verdraagsaamheid wat op 8 November 1685 (29 Oktober volgens die Juliaanse kalender) deur die Groot Keurvors Frederik Willem van Brandenburg uitgereik is. Die keurvors – wat in teenstelling met die Evangelies-Lutherse bevolking van Brandenburg die Calvinistiese geloof aangehang het – het aan sy Franse geloofsgenote (Hugenote), wat in hul tuisland vanweë hul geloof aan vervolging blootgestel was, 'n veilige hawe in Brandenburg aangebied. Die vlugtelinge het groot voorregte geniet soos die vrystelling van belasting en doeanes, subsidies vir die stigting van sakeondernemings en staatssalarisse vir hul predikante.
Die geskiedkundige agtergrond van die edik was die vervolging van Hugenote in Frankryk wat ná die herroeping van die Edik van Nantes op 16 Oktober 1685 weer teen die Franse Calviniste opgevlam het. Die Franse koning Lodewyk XIV het op hierdie dag die Edik van Fontainebleau onderteken. Die Edik van Potsdam het danksy die medewerking van die teoloog Jacques Abbadie tot stand gekom.
Sowat 20 000 mense het die Brandenburgse aanbod aanvaar en hulle in die keurvorstedom gevestig. Hul immigrasie het 'n beduidende bydrae tot die ekonomiese herlewing van Brandenburg gelewer wat nog steeds onder die uitwerkings van die Dertigjarige Oorlog gebuk gegaan het. Danksy die Franse Hugenote, wat hulle veral in Berlyn gevestig het, het die bevolking met 'n derde toegeneem.
Net soos in die geval van die Oostenrykse Jode, wat in 1674 uit hul tuisland vedryf is en 'n nuwe heenkome in Brandenburg gevind het, het keurvors Frederik Willem ook die immigrasie van Franse geloofsvlugtelinge in die hoop op 'n ekonomiese opswaai bevorder. Die Hugenote se aankoms het vir Brandenburg inderdaad 'n ekonomiese en geestelike bloeitydperk ingelui. Reeds in 1689 is die Franse Gimnasium in Berlyn geopen wat aan immigrante en inheemse skoliere 'n tot dusver ongekende vlak van opvoeding en opleiding gebied het. Berlyn het daarnaas tot 'n beduidende literêre sentrum in Pruise en self oor sy grense heen ontwikkel.[1]
'n Reliëf by die Geneefse Reformasiemonument herdenk Frederik Willem se inisiatief en die vestiging van Hugenote-vlugtelinge in Brandenburg.
Bronliteratuur
[wysig | wysig bron]- Krum, Horsta: Preußens Adoptivkinder – Die Hugenotten. 300 Jahre Edikt von Potsdam. Wes-Berlyn 1985
- Mittenzwei, Ingrid (red.): Hugenotten in Brandenburg-Preußen. Oos-Berlyn 1987
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Edikt von Potsdam
- ↑ Schilling, Heinz: Höfe und Allianzen. Berlyn: Siedler-Verlag 1998, bl. 387
