Groepsgebiedewet
Groepsgebiedewet was die titel van drie wette van die Parlement van Suid-Afrika wat uitgevaardig is onder die land se apartheidsregering. Die wet het rassegroepe in stadsgebiede in verskillende woon- en sakegedeeltes ingedeel volgens 'n stelsel van stedelike apartheid. 'n Uitwerking van die wet was dat mense van kleur uitgesluit is van die bes ontwikkelde woongebiede, wat beperk was tot wit mense (soos Seepunt en Claremont). Dit het meegebring dat baie bruin mense groot afstande van hulle huise na hulle werk moes aflê. Van die mense van kleur is gedwing om uit die "verkeerde" gebiede te trek. Die meerderheid, wat gekleurd was, het baie kleiner gebiede (soos Tongaat en Grassy Park) gekry om in te woon, terwyl die wit minderheid die grootste deel van die land besit het. Paswette het vereis dat mense van kleur pasboeke en later "bewysboeke",[1] soortgelyk aan paspoorte, moes saamdra om die "wit" gebiede binne te gaan.
Die eerste Groepsgebiedewet, die Groepsgebiedewet, 1950, is op 7 Julie 1950 afgekondig en oor 'n tydperk van etlike jare in werking gestel. Dit is in 1952, 1955 (twee keer), 1956 en 1957 deur die Parlement gewysig. Later in 1957 is dit herroep en weer in gekonsolideerde vorm aangeneem as die Groepsgebiedewet, 1957, wat in 1961, 1962 en 1965 gewysig is. In 1966 is dié weergawe ook herroep en vervang deur die Groepsgebiedewet, 1966, wat in 1969, 1972, 1974, 1975, 1977, 1978, 1979, 1982 en 1984 gewysig is. Dit is saam met baie ander diskriminerende wette op 30 Junie 1991 herroep deur die Wet op die afskaffing van rasgebaseerde grondreëlings, 1991.
Agtergrond
Ná die Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1948 het D.F. Malan se administrasie begin met sy apartheidsbeleid, wat probeer het om die rasse in Suid-Afrika te skei. Die regering het gehoop om dit te bereik deur "afsonderlike ontwikkeling" van die rasse, en het wette uitgevaardig wat 'n onderskeid sou verseker met sosiale, ekonomiese, politieke en, in die geval van die Groepsgebiedewet, geografiese lyne langs.[2] Die Groepsgebiedewet kan beskou word as 'n uitbreiding van die Asiatiese Grondbesitwet, 1946.[3]
Nelson Mandela het in sy boek Long Walk to Freedom gesê "die Groepsgebiedewet was die grondslag van apartheid in die woonbuurte. Volgens die regulasies daarvan kon elke rassegroep net grond besit, persele beset en handeldryf in sy eie, aparte gebiede. Indiërs kon voortaan slegs in Indiërgebiede woon, swart mense in swart gebiede en bruin mense in bruin gebiede. Mandela se vertolking was dat, as wit mense die grond of huise van die ander groepe wou hê, hulle dit eenvoudig as 'n wit gebied kon verklaar en dit neem."[4]
Bepalings
Die wet het die goewerneur-generaal gemagtig om te bepaal dat sekere geografiese gebiede vir die uitsluitlike besetting van spesifieke rassegroepe is. Die statuut het veral drie sulke rassegroepe geïdentifiseer: "blankes", "kleurlinge" en "inboorlinge". Hierdie gesag is uitgeoefen op advies van die Minister van Binnelandse Sake en die Raad vir Groepsgebiede.[5]
Sodra 'n gebied aangewys is as vir besetting deur 'n sekere rassegroep, sou die afkondiging minstens een jaar lank nie van krag wees nie.[5] Sodra hierdie tydperk verstryk het, was dit 'n strafregtelike oortreding vir mense van ander rassegroepe om in daardie gebied aan te bly. Die straf kon tot 'n boete en twee jaar gevangenisstraf behels.
Die wet was ook van toepassing op ondernemings waarvoor rasseaanwysings gedoen is volgens die individue wat 'n beherende aandeel in die onderneming gehad het.
Impak
Die wet het 'n doeltreffende hulpmiddel geword in die afsonderlike ontwikkeling van rasse in Suid-Afrika. Dit het die Minister van Binnelandse Sake ook 'n mandaat gegee om "nieblankes" met geweld uit waardevolle stukke grond te verwyder sodat dit wit nedersettings kon word.[5]
Een van die bekendste gebruike van die Groepsgebiedewet was die vernietiging van Sophiatown, 'n voorstad van Johannesburg. Op 9 Februarie 1955 het 2 000 polisiemanne begin om inwoners na Meadowlands, Soweto, te verskuif en 'n nuwe wit gebied met die naam Triomf opgerig.[6]
Verwysings
- ↑ Women's Anti-Pass Law Campaigns in South Africa http://africanhistory.about.com/od/apartheid/a/WomensAntiPass.htm
- ↑ http://www.sahistory.org.za/article/history-separate-development-south-africa The History of Separate Development in South Africa
- ↑ Davenport, T.R.H. (1978). South Africa: A Modern History. CUP. p. 259-9.
- ↑ Mandela, Nelson (1994). The Long Walk to Freedom. Little Brown Book.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Loveland, Ian (1999). By Due Process of Law: Racial Discrimination & the Right to Vote in South Africa 1855-1960. Hart. p. 242-3.
- ↑ http://www.southafrica.info/about/history/sophiatown140206.htm#.Vbzqm_lViko Geargiveer 7 Desember 2008 op Wayback Machine Sophiatown again, 50 years on
Skakels
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
