Gaan na inhoud

Grondbewerking

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Bewerking ná vroeë reën.

Grondbewerking is die voorbereiding van grond tydens landbou deur middel van verskeie soorte meganiese aktiwiteite, soos spit, ploeg en omkeer. Voorbeelde van metodes van grondbewerking met handgereedskap sluit spit, pik, bylpikwerk, skoffel en hark in. Voorbeelde van werk met trekdiere of masjiene sluit ploeg (omdolwing deur rysterborde), ghrop, rol, eg en bewerking met ander landbougereedskap in. Kleinskaalse tuinwerk en boerdery, vir huishoudelike voedselproduksie of kleinskaalse boerdery, gebruik die kleiner van bogenoemde metodes, terwyl medium- tot grootskaalse boerdery van die grootskaalse metodes gebruik maak. Daar is egter 'n vloeibare kontinuum. Enige soort tuinwerk of boerdery, maar veral op groot, kommersiële skaal, kan ook van laebewerking- of geenbewerkingsmetodes gebruik maak.

Bewerking word dikwels in twee soorte onderverdeel, primêre en sekondêre bewerking. Daar bestaan geen vaste onderskeid daartussen nie, eerder 'n losse onderskeid tussen dieper en deegliker bewerkings (primêr) en vlakker en soms meer selektiewe bewerkings ten opsigte van waar dit uitgevoer word (sekondêr). Primêre bewerking, soos ploeg, lewer meestal 'n growwe oppervlak, terwyl sekondêre bewerking meestal 'n gladder oppervlak lewer, soos vereis vir 'n goeie saadbedding vir baie gewasse. Eg en ghrop kombineer dikwels primêre en sekondêre bewerking in een aktiwiteit.

Bewerking kan ook verwys na grond wat geploeg is. Die woord bewerk het verskeie betekenisse wat in groot mate met mekaar oorvleuel. In die algemene sin, kan alles na landbou verwys. In landbou verwys dit dikwels na die soort grondbewerking wat hierbo beskryf is. Daarbenewens verwys grondbewerking na 'n selfs spesifieker soort vlak, selektiewe sekondêre bewerking van rygewaslanderye waartydens onkruid dood gemaak word terwyl dit die oesgewasse bewaar.

Bewerkingstelsels

[wysig | wysig bron]

Intensiewe bewerking

[wysig | wysig bron]

Intensiewe bewerking-stelsels laat minder as 15% oesresdekking of minder as 560 kilogram per hektaar van kleingraanreste. Hierdie soort bewerkingsmetodes word dikwels konvensionele bewerkingsmetodes genoem, maar aangesien verminderde- en bewaringsbewerkingsmetodes al hoe meer gebruik word, is dit dikwels nie gepas om hierdie soort stelsel konvensioneel te noem nie. Hierdie metodes behels dikwels veelvuldige aktiwiteite met implemente soos 'n rysterbord, ploegskottel en/of beitelploeg. Dan volg afwerking 'n eg, rolmandjie en afsnyer om die saadbedding voor te berei. Daar is baie variasies.

Verminderde bewerking

[wysig | wysig bron]

Verminderde bewerking-stelsels laat tussen 15 en 30% oesresdekking op die grond of 560 tot 1100 kilogram per hektaar kleingraanreste gedurende die kritieke erosieperiode. Dit behels moontlik die gebruik van 'n beitelploeg, skoffeleg of ander implemente. Sien die algemene kommentaar hieronder om te sien watter uitwerking dit op die hoeveelheid oesreste kan hê.

Bewaringsbewerking

[wysig | wysig bron]

Bewaringsbewerkingstelsels is metodes van grondbewerking wat 'n minimum van 30% van oesreste op die grondoppervlak laat, of ten minste 1 100 kilogram per hektaar kleingraanreste op die grondoppervlak gedurende die kritieke erosieperiode. Dit laat water stadiger beweeg, wat gronderosie bekamp. Bewaringsbewerkingstelsels bevoordeel boere ook deurdat dit brandstofverbruik en grondkompaktering verminder. As boere minder kere oor die lande ry, kan hulle baie brandstof en arbeid bespaar. Volgens die USDA (Amerikaanse departement van landbou) is bewaringsbewerking in 2004 op ongeveer 38% van alle aangeplante landerye in die VSA toegepas.

Maar bewaringsbewerkingstelsels vertraag grondverwarming, aangesien donker grond minder blootgestel word aan die hitte van die lenteson, en gevolglik word die aanplanting van die volgende jaar se lentemielieoes vertraag.[1]

  • Geenbewerking - Gebruik nooit weer 'n ploeg, skottel, ens. nie. Beoog 100% grondbedekking.
  • Strookbewerking
  • Deklaagbewerking
  • Rotasiebewerking - Bewerk die grond met vaste tussenpose. (elke gewas, elke tweede jaar, ens.)
  • Rifbewerking

Resultate van bewerking

[wysig | wysig bron]

Positief

[wysig | wysig bron]
  • Ploeg maak die bogrond los en belug dit, wat die aanplant van die gewasse kan vergemaklik.
  • Dit help om oesreste, organiese materiaal (humus) en voedingstowwe eweredig deur die grond te versprei.
  • Dit word gebruik om onkruid uit te roei.
  • Dit droog die grond uit voor daar gesaai word.

Negatief

[wysig | wysig bron]
  • Dit droog die grond uit voor daar gesaai word.
  • Die grond verloor baie van die voedingstowwe daarin, soos koolstof, stikstof asook die vermoë om water te hou. Sien Geenbewerkingsboerdery
  • Gronderosie.
  • Meer bemesting word gebruik en daar is meer chemiese wegloopwater.
  • Verlaag waterinfiltrasie van grond. (Veroorsaak meer wegloopwater en erosie, aangesien die grond water stadiger as vroeër absorbeer)
  • Verminder organiese materiaal in die grond (mikrobes, koolstofverbindings, erdwurms, miere, ens.).[2]
  • Vernietig grondversamelings.[3]
  • Grondkompaktering, ook bekend as 'n ploegsool.[4]
  • Eutrofikasie
  • Kan sekere skadelike insekte na die landerye lok.

Algemene kommentaar

[wysig | wysig bron]
  • Die soort implement maak die grootste verskil, hoewel ander faktore ook 'n invloed kan hê.[5]
  • Bewerking in die donker (nagbewerking) kan die hoeveelheid onkruid wat ná bewerkings opkom, met die helfte verminder. Lig is nodig om die rustyd van die saad van party onkruidspesies te onderbreek; as minder sade gedurende bewerkings aan lig blootgestel word, sal minder opkom. Dit kan help om minder onkruiddoder te gebruik.[6]
  • Hoër snelhede wanneer sekere bewerkingsimplemente (skottel- en beitelploeë) gebruik word, gee ook aanleiding tot intensiewer bewerking (d.w.s. minder oesreste op die grondoppervlak).
  • Vergroting van die hoek van die skottels laat die oesreste dieper begrawe word. As dit meer konkaaf is, maak dit dit aggressiewer.

Beitelploeë kan tande of skare hê. Tande is aggressiewer.

  • Bewerkingstelsels word vergelyk volgens persentasie oesreste omdat die hoeveelheid oesreste 'n uitwerking het op grondverlies deur erosie.[5][7]
  • Sien sojaboonbestuurspraktyke om te sien watter soorte bewerking tans vir die verbouing van sojabone aanbeveel word.

Definisies

[wysig | wysig bron]

Primêre bewerking maak die grond los en werk bemesting en/of plantmateriaal in, wat veroorsaak dat die grond 'n growwe tekstuur het.

"Sekondêre bewerking" veroorsaak fyner grond en vorm soms die rye, waardeur die saadbedding voorberei word. Dit voorsien ook onkruidbeheer gedurende die hele groeiseisoen waartydens die oesgewasse ryp word, tensy onkruid beheer word deur middel verminderde- of geenbewerkingsmetodes en die gebruik van onkruiddoders.

  • Die voorbereiding van die saadbedding kan gedoen word met behulp van êe (waarvan daar baie soorte en onderafdelings is), plantstokke, skoffels, grawe, ghroppers, skeurploeë, rif- of beddingvormende ploeë, rollers, of ander landbougereedskap.
  • Onkruidbeheer, in die mate wat dit deur middel van grondbewerking gedoen word, word gewoonlik met skoffels en êe gedoen, wat die boonste paar sentimeter grond rondom die oesgewasse versteur, maar die gewasse self nie juis versteur nie. Die bewerkings dood die onkruid deur middel van 2 meganismes: hulle word ontwortel, hulle blare word begrawe (wat fotosintese voorkom) of 'n kombinasie van die twee. Onkruidbeheer keer dat die oesgewasse deur die onkruid verstik word (van water en sonlig ontneem word) en keer dat die onkruid die saadstadium bereik, wat toekomstige onkruidbevolkings kleiner laat word.

Geskiedenis van grondbewerking

[wysig | wysig bron]

Grond is oorspronklik deur mense bewerk, soms deur slawe. Diere met hoewe kon ook gebruik word om grond te bewerk deur dit vas te trap. Die houtploeg is toe uitgevind. Dit kon getrek word deur 'n muil, 'n os, 'n olifant, 'n waterbuffel, of 'n soortgelyke trekdier. Perde is oor die algemeen ongeskik om so ingespan te word, hoewel party rasse soos die clydesdale as 'n werkperd gebruik is. Die staalploeg het boerdery in die Amerikaanse Midde-Weste moontlik gemaak, waar growwe prêriegras en rotse probleme veroorsaak het. Kort ná 1900 is die plaastrekker begin gebruik, wat uiteindelik moderne grootskaalse landbou moontlik gemaak het.

Alternatiewe tot grondbewerking

[wysig | wysig bron]

Moderne landbouwetenskap het die gebruik van grondbewerking grootliks verminder. Gewasse kan etlike jare lank sonder enige bewerkings gekweek word, deur die gebruik van onkruiddoders om onkruid te bekamp, die aanplanting van gewasse wat in gekompakteerde grond kan groei en die aanwending van toerusting wat kan plant of die grond kan berook sonder om dit werklik om te keer. Hierdie gebruik, wat geenbewerkingsboerdery genoem word, beperk koste en omgewingsverandering deur gronderosie en dieselverbruik te verminder. Die meeste organiese boerdery verg intensiewe grondbewerking, soos die meeste boerdery deur die hele geskiedenis, hoewel navorsers boerdery deur middel van poliverbouing ondersoek, wat die nodigheid van bewerkings sowel as onkruiddoders sal uitskakel.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Strip Till for Field Crop Production
  2. "Soil Compaction and Conservation Tillage" (PDF). C O N S E R V A T I O N T I L L A G E S E R I E S. PennState- College of Agricultural Sciences - Cooperative Extensio. Besoek op 26 Maart 2011.
  3. "Soil Compaction and Conservation Tillage" (PDF). C O N S E R V A T I O N T I L L A G E S E R I E S. PennState- College of Agricultural Sciences - Cooperative Extensio. Besoek op 26 Maart 2011.
  4. "Soil Compaction and Conservation Tillage" (PDF). C O N S E R V A T I O N T I L L A G E S E R I E S. PennState- College of Agricultural Sciences - Cooperative Extensio. Besoek op 26 Maart 2011.
  5. 5,0 5,1 Conservation Tillage and Residue Management to Reduce Soil Erosion Geargiveer 10 Maart 2009 op Wayback Machine University of Missouri: Extension
  6. http://www.ars.usda.gov/is/AR/archive/dec95/tilling1295.htm
  7. Methods for measuring crop residue Integrated Crop Management, May 2002

Verdere inligting

[wysig | wysig bron]