Gaan na inhoud

Joego-Slawiese Partisane

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Partisane en Josip Broz Tito tydens die Tweede Wêreldoorlog in Joego-Slawië.

Die Joego-Slawiese Partisane,[1] amptelik die Nasionale Bevrydingsleer en Partisaanafdelings van Joego-Slawië[2] (dikwels verkort tot die Nasionale Bevrydingsleër), was tydens die Tweede Wêreldoorlog die kommunisties geleide antifascistiese weerstand teen die Spilmoondhede (hoofsaaklik Nazi-Duitsland) in die besette Joego-Slawië. Dit is gelei deur Josip Broz Tito[3] en word beskou as Europa se doeltreffendste weerstandsbeweging teen die Spilmoondhede tydens die oorlog.[4][5]

Dit was met sy ontstaan oorwegend 'n guerrillamag, maar het tot 'n groot vegmag ontwikkel wat later in die oorlog in konvensionele oorlogvoering betrokke was, met ongeveer 650 000 lede in laat 1944 wat in vier veldmagte en 52 afdelings georganiseer is. Die hoofdoelwitte van die Partisane was die bevryding van Joego-Slawië van die besettingsmagte en die skepping van 'n federale, multi-etniese sosialistiese staat.

Die Partisane is georganiseer op die inisiatief van Tito ná die Spilmoondhede se inval van Joego-Slawië in April 1941 en het 'n aktiewe guerrillaveldtog begin ná Duitsland se inval in die Sowjetunie in Junie. 'n Groot opstand is in Julie van daardie jaar begin, waarby Draža Mihailović se Chetniks later aangesluit het; dit het gelei tot die stigting van die kortstondige Republiek Užice. Die Spilmoondhede het in reaksie 'n reeks offensiewe teen die Partisane geloods, maar kon nie die hoogs mobiele Partisane en hulle leiers heeltemal vernietig nie. Teen laat 1943 het die Geallieerdes hulle steun van Mihailović na Tito verskuif toe die omvang van die Chetniks se samewerking duidelik word, en die Partisane het amptelike erkenning ontvang by die Teheran-konferensie. In die herfs van 1944 het die Partisane en die Sowjetse Rooi Leër Belgrado bevry ná die Belgrado-offensief. Teen die einde van die oorlog het die Partisane beheer oor die hele land sowel as Triëst en Karintië verkry. Ná die oorlog is die Partisane herorganiseer in die gewapende mag van die nuutgestigte, sosialistiese Federale Volksrepubliek Joego-Slawië.

Doelwitte

[wysig | wysig bron]
Neem julle wapens op, almal!: 'n Partisaanse propagandaplakkaat.

Een van twee doelwitte van die beweging, wat die militêre vleuel was van die Verenige Nasionale Bevrydingsfront-koalisie (VNBF), gelei deur die Kommunistiese Party van Joego-Slawië (KPJ)[6] en verteenwoordig deur die Antifascistiese Raad vir die Nasionale Bevryding van Joego-Slawië (AFRBJ), die Joego-Slawiese oorlogstydse beraadslagende vergadering, was om teen die besettingsmagte te veg. Totdat Britse voorsienings in 1944 in beduidende hoeveelhede begin arriveer het, was die besetters die enigste bron van wapens.[7] Die ander doelwit was om 'n federale, multi-etniese, kommunistiese staat in Joego-Slawië te skep.[8] Om dit te bereik, het die KPJ probeer spreek tot al die etniese groepe binne Joego-Slawië deur die regte van elke groep te bewaar.

Die doelwitte van die mededingende weerstandsbeweging, die Chetniks, was die behoud van die Joego-Slawiese monargie, die versekering van die veiligheid van etniese Serwiese bevolkings[9][10] en die vestiging van 'n Groot Serwië[11] deur middel van die etniese suiwering van nie-Serwiese mense uit gebiede wat hulle as regmatig en histories Serwies beskou het.[12][13][14][15] Die betrekkinge tussen die twee bewegings was van die begin af ongemaklik, maar van Oktober 1941 af het dit in 'n volskaalse konflik ontaard. Vir die Chetniks het Tito se pan-etniese beleid anti-Serwies gelyk, terwyl die Chetniks se rojalisme 'n abominasie vir die kommuniste was.[16] In die vroeë deel van die oorlog het Partisaanse magte oorwegend uit Serwiese mense bestaan. In dié tyd moes die name van Moslemse en Kroatiese bevelvoerders verander word om hulle teen hulle oorwegend Serwiese kollegas te beskerm.[17]

Na die Duitse terugval vanweë die Sowjet-Bulgaarse offensief in die herfs van 1944 in Serwië, Noord-Masedonië en Kosovo het die opkommandering van Serwiërs, Masedoniërs en Kosovaarse Albanese aansienlik toegeneem. Teen die einde van 1944 het die totale magte van die Partisane 650 000 manne en vroue beloop en is dit georganiseer in vier veldmagte en 52 afdelings, wat in konvensionele oorlogvoering betrokke was.[18] Teen April 1945 het die Partisane meer as 800 000 beloop.

Agtergrond en oorsprong

[wysig | wysig bron]
Die Partisaanvegter Stjepan Filipović skree sekondes voor sy teregstelling deur 'n Serwiese staatswageenheid in die besette Joego-Slawië: "Die dood aan fascisme; vryheid vir die volk!" Dié woorde het hierna die slagspreuk van die Partisane geword.

Op 6 April 1941 is die Koninkryk Joego-Slawië van alle kante binnegedring deur die Spilmoondhede, hoofsaaklik deur Duitse, maar ook Italiaanse, Hongaarse en Bulgaarse magte. Gedurende die inval is Belgrado gebombardeer deur die Luftwaffe. Die inval het net meer as tien dae geduur, en het geëindig met die onvoorwaardelike oorgawe van die Joego-Slawiese leër op 17 April. Behalwe dat die leër hopeloos onderbewapen was in vergelyking met die Wehrmacht, het dit probeer om alle grense te verdedig, maar slegs daarin geslaag om die beperkte hulpbronne dun oor die hele front te versprei.[19]

Die terme van die oorgawe was uiters streng en die Spilmoondhede het begin om Joego-Slawië op te deel. Duitsland het die noordelike deel van Drava Banovina (rofweg die moderne Slowenië) beset,[20] terwyl direkte militêre besetting van 'n oorblywende Serwiese gebied gehandhaaf is met 'n marionetregering.[21][22] Die Onafhanklike Staat Kroasië (NDH) is onder Duitse leiding gestig, wat oor 'n groot deel van die huidige Kroasië gestrek het en ook die hele gebied van die moderne Bosnië en Herzegowina en die Syrmia-streek van die moderne Serwië ingesluit het. Benito Mussolini se Italië het die oorblywende deel van Drava Banovina beset (geannekseer en herdoop tot die provinsie Ljubljana), 'n groot deel van Zeta Banovina en groot dele van die Dalmatiese kusstreek (sowel as byna al sy Adriatiese eilande). Dit het ook beheer oor die nuutgestigte Italiaanse goewerneurskap van Montenegro verkry. Hongarye het die Hongaarse Derde Leër gestuur en ook dele beset. Bulgarye het intussen byna die hele Masedonië geannekseer, sowel as klein gebiede in die ooste van Serwië en Kosovo.[23] Die verbrokkeling van Joego-Slawië, die stigting van die NDH, die Italiaanse goewerneurskap van Montenegro en die anneksasies van Joego-Slawiëse gebiede deur die verskeie Spilmoondhede was onverenigbaar met die internasionale reg wat destyds in werking was. [24]

Josip Broz Tito in Bihać, 1942.

Die besettingsmagte het sulke swaar laste op die plaaslike bevolking geplaas dat die Partisane nie net wye ondersteuning geniet het nie, maar vir baie die enigste oorlewingsopsie was. Vroeg in die besetting het Duitse magte mense sonder onderskeid gehang of geskiet, insluitend vroue, kinders en bejaardes, tot 100 plaaslike inwoners vir elke Duitse soldaat wat doodgemaak is.[25] Hoewel dié maatreëls vir die onderdrukking van kommunistiese geleide weerstand in alle Duitse besette gebiede gegeld het, is hulle slegs in Serwië streng toegepas.[26]

Twee van die betekenisvolste gruweldade deur die Duitse magte was die slagting van 2 000 burgerlikes in Kraljevo en 3 000 in Kragujevac. Die formule van 100 gyselaars wat geskiet is vir elke Duitse soldaat wat doodgemaak is en 50 gyselaars vir elke gewonde Duitse soldaat, is in Februarie 1943 met die helfte verlaag en in die herfs van dié jaar beëindig.[26]

Daarbenewens het Joego-Slawië 'n ineenstorting van wet en orde ervaar, met vegters wat deur die platteland geswerf en die bevolking geterroriseer het. Te midde van die relatiewe chaos wat ontstaan het, het die Kommunistiese Party van Joego-Slawië begin om antifascisme-faksies en politieke magte te organiseer en in 'n nasionale opstand te verenig. Die party, gelei deur Tito, is verbied ná sy betekenisvolle sukses in die naoorlogse Joego-Slawiese verkiesing en het daarna ondergronds gewerk. Tito het egter nie openlik opgetree sonder die ondersteuning van die USSR nie, en aangesien die Molotof-Ribbentrop-verdrag nog van krag was, was hy verplig om te wag.[27][28][29]

Stigting en vroeë opstand

[wysig | wysig bron]

Gedurende die Aprilinval van Joego-Slawië was die leiers van die Kommunistiese Party in Zagreb, saam met Tito. Ná 'n maand het hulle na Belgrado vertrek. Terwyl die Molotof-Ribbentrop-verdrag tussen Duitsland en die Sowjetunie van krag was, het die Kommuniste hulle van openlike konflik met die nuwe regime van die Onafhanklike Staat Kroasië weerhou. In dié eerste twee maande van besetting het hulle hulle ondergrondse netwerk uitgebrei en begin om wapens in te samel.[30] Vroeg in Mei 1941 is 'n sogenaamde Mei-konsultasie van Kommunistiese Party-amptenare van oor die land in Zagreb gehou om die weerstand teen die besetters te organiseer. In Junie 1941 is 'n vergadering van die sentrale komitee van die KPJ gehou, waar besluit is om vir die opstand voor te berei.[31]

Operasie Barbarossa, die Spilmoondhede se inval in die Sowjetunie, het op 22 Junie 1941 begin.[32] Die eerste Partisaanopstand het op dieselfde dag in Kroasië plaasgevind, toe 40 Kroatiese Kommuniste 'n opstand in die Brezovicawoud tussen Sisak en Zagreb geloods het, waar hulle die 1ste Sisak-Partisaanafdeling gestig het.[33]

Die eerste opstand wat deur Tito gelei is, het twee weke later in Serwië plaasgevind.[33] Die KPJ het amptelik besluit om op 4 Julie 'n gewapende opstand te loods, 'n datum wat later Vegtersdag genoem is – 'n openbare vakansiedag in die Sosialistiese Federale Republiek Joego-Slawië. Ene Žikica Jovanović Španac het die eerste koeël van die veldtog op 7 Julie in die Bela Crkva-incident gevuur.

Sestien Partisaantieners met blinddoeke wag op teregstelling deur Duitse magte in Smederevska Palanka, 20 Augustus 1941.

Die eerste Zagreb-Sesvete-Partisaangroep is in Julie 1941 in Dubrava, Zagreb, gestig. In Augustus 1941 is sewe Partisaanafdelings in Dalmasië gestig om die opstand uit te brei. Op 26 Augustus 1941 is 21 lede van die 1ste Split-Partisaanafdeling deur 'n vuurpeloton tereggestel nadat hulle deur Italiaanse magte en die Ustaše, 'n Kroatiese fascistiese organisasie, gevang is.[34][35] Verskeie ander Partisaaneenhede is in die somer van 1941 gestig. 'n Opstand het in die somer in Serwië plaasgevind, gelei deur Tito, toe die Republiek Užice geskep is. Dit is egter teen Desember 1941 deur die Spilmoondhede verslaan, en steun vir die Partisane in Serwië het daarna afgeneem.

Dit was 'n ander storie vir Serwiërs in Kroasië wat deur die Spilmoondhede beset is. Hulle het hulle tot die multi-etniese Partisane of die Serwiese rojalistiese Chetniks gewend.[36] Die joernalis Tim Judah sê in die vroeë stadium van die oorlog het die aanvanklike oormag Serwiërs in die Partisane feitlik 'n Serwiese burgeroorlog begin.[37] 'n Soortgelyke burgeroorlog het in Kroasië ontstaan.

In die gebied Bosnië en Herzegowina was die oorsaak van die Serwiese opstand die Ustaše-beleid van volksmoord op Serwiërs, deportasies en gedwonge bekerings,[38] soos elders in die NDH die geval was.[39][40]

Weerstand teen die Kommunistiese leiers van die anti-Ustaše-opstand onder die Serwiërs van Bosnië het ook ontstaan in die vorm van die Chetnik-beweging en outonome groepe wat onder die bevel van Dragoljub Mihailović was.[41] Terwyl die Partisane onder Serwiese leierskap oop was vir lede van verskillende nasionaliteite, was dié in die Chetniks vyandiggesind teenoor Moslems en uitsluitlik Serwies. Die opstand in Bosnië en Herzegowina wat deur Serwiërs begin is, was op baie plekke vergeldingsaksies teen Moslems, met duisende van hulle wat doodgemaak is.[42] 'n Opstand het in Junie 1941 in Herzegowina begin.[40] Op 27 Julie 1941 het 'n Partisaangeleide opstand in die gebiede Drvar en Bosansko Grahovo begin.[38] Dit was 'n gekoördineerde poging van albei kante van die Unarivier in die gebied van Suidoos-Lika en Suidwes-Bosanska, en het daarin geslaag om sleutel-NDH-gebiede onder rebellebeheer oor te dra.[43]

Op 10 Augustus het die Partisane die Kopaonik-Partisaanafdeling se hoofkwartier op Stanulović, 'n bergdorp, gestig. Die gebied wat hulle beheer het, bestaande uit naburige dorpe, is die "Mynwerkersrepubliek" genoem en het 42 dae geduur. Die weerstandvegters het later formeel by die geledere van die Partisane aangesluit.

Op die Stolice-konferensie van September 1941 is die gesamentlike naam "partisane" en die rooi ster as 'n identifikasiesimbool aangeneem vir alle vegters wat deur die Kommunistiese Party van Joego-Slawië gelei is.

In 1941 het Partisaan-magte in Serwië en Montenegro ongeveer 55 000 vegters gehad, maar net 4 500 het daarin geslaag om na Bosnië te ontsnap.[44] Op 21 Desember 1941 het hulle die 1ste Proletariese Aanvalsbrigade gestig – die eerste gereelde militêre Partisaaneenheid wat in staat was om buite sy plaaslike gebied te opereer. In Desember 1942 het Partisaanafdelings amptelik saamgesmelt in die Nasionale Bevrydingsleër en Partisaanafdelings van Joego-Slawië (NOV i POJ) met 'n geskatte 236 000 soldate.[45] Die aantal Partisane uit Serwië sou afneem totdat die Partisaanbeweging in 1943 'n opbloei ervaar het deur die stryd teen die Spilmoondhede uit te brei.[46] Die toename in die aantal Partisane in Serwië, soortgelyk aan ander republieke, het deels gekom as 'n reaksie op Tito se aanbod van amnestie op 17 Augustus 1944 aan alle samewerkers. Op daardie punt het tienduisende Chetniks na die Partisane oorgeloop. Die amnestie sou herhaal word ná die Duitse terugtrekking uit Belgrado op 21 November 1944 en op 15 Januarie 1945.[47]

Operasies

[wysig | wysig bron]
Gebiede onder beheer van die Kommunisteparty ("Bevryde gebiede", in helderpienk), Mei 1943.

Weerstand

[wysig | wysig bron]

Die Partisane het 'n guerrillaveldtog gevoer wat geleidelik toenemende vlakke van sukses en steun van die algemene bevolking geniet het, en daarin geslaag het om groot dele van Joego-Slawië se grondgebied te beheer. Dié gebiede is bestuur deur middel van die "volkskomitees" wat georganiseer is om as burgerlike regerings op te tree in gebiede van die land wat deur die Kommuniste beheer is.

Partisaaneenhede het as 'n gereelde leër gewerk wat hoogs mobiel in die besette Joego-Slawië gebly het. Hulle het in aksies van weerstand betrokke geraak wat tot beduidende vergeldings teenoor burgers deur die Spilmoondhede gelei het.[48] Die dood van burgers het die Chetniks ontmoedig, maar die Partisane is nie afgesit nie en het voortgegaan met weerstand wat die Spilmoonshede ontwrig het.[49]

Geallieerde steun

[wysig | wysig bron]
'n Halifax-bomwerper van die Britse lugmag gelaai met houers met voorrade vir die Joego-Slawiese Partisane (1944-'45).
Die 7de Vojvodina-brigade bevry Novi Sad, 1944.

Later in die konflik was die Partisane in staat om die morele, sowel as beperkte materiële, steun van die Westerse Geallieerdes te wen nadat laasgenoemde tydens die verloop van die oorlog militêre sendings na albei kante gestuur het om inligting in te samel.[50] Dit het eindelik gelei tot die ondergang van die Chetniks en hul verdoeming deur Tito se Partisane.

'n Verslag deur Winston Churchill bevat twee belangrike waarnemings. Die eerste is dat die Partisane dapper en aggressief was in die stryd teen die Duitse Wehrmacht, en dat hulle beduidende verliese gely het en ondersteuning nodig gehad het. In September 1943 is brigadier-generaal Fitzroy Maclean op Churchill se versoek per valskerm na Tito se hoofkwartier naby Drvar gestuur om as 'n permanente, amptelike skakel met die Partisane te dien.

Ná die Teheran-konferensie het die Geallieerdes die Partisane dus amptelike erkenning gegee as die wettige nasionale bevrydingsmag. Die Geallieerdes het later (onder die invloed en op voorstel van brigadier-generaal Maclean) die Balkan-lugmag daargestel met die doel om meer voorrade en taktiese lugondersteuning aan maarskalk Tito se Partisaanmagte te verskaf.

Toename in aktiwiteit (1943-'45)

[wysig | wysig bron]

Met die lugondersteuning van die Geallieerdes en hulp van die Rooi Leër het die Partisane in die tweede helfte van 1944 hul aandag toegespits op Serwië, wat relatief min gevegte gesien het sedert die val van die Republiek Užice in 1941. Op 20 Oktober het die Rooi Leër en die Partisane Belgrado bevry in 'n gesamentlike operasie bekend as die Belgrado-offensief. Teen die begin van die winter het die Partisane die hele oostelike helfte van Joego-Slawië beheer: Serwië, die sentrale deel van Masedonië en Montenegro, sowel as die Dalmatiese kus.

In 1945 het die Partisane[18] die gewapende magte van die onafhanklike staat Kroasië en die Wehrmacht verslaan en aan die einde van die winter 'n moeisame deurbraak aan die Syrmia-front behaal. Hulle het Sarajevo begin April ingeneem en die res van die NDH en Slowenië in middel Mei. Ná die oorname van Rijeka en Istrië, wat voor die oorlog deel van Italië was, het hulle die Geallieerdes met twee dae na Triëst geklop.[51] Die laaste stryd van die Tweede Wêreldoorlog in Europa, die Slag van Poljana, is op 14-15 Mei 1945 tussen die Partisane en die terugvallende Wehrmacht en verraaiermagte by Poljana, in Karintië, geveg.

Ná die oorlog

[wysig | wysig bron]

Die SFR Joego-Slawië was een van slegs twee Europese lande wat tydens die Tweede Wêreldoorlog grootliks deur sy eie magte bevry is. Hulle het beduidende hulp van die Sowjetunie ontvang tydens die bevryding van Serwië, en vanaf middel 1944 beduidende hulp van die Balkan-lughawe, maar voor 1944 slegs beperkte hulp, hoofsaaklik van die Britte. Aan die einde van die oorlog was daar geen buitelandse troepe wat op sy grondgebied gestasioneer was nie. Deels as gevolg daarvan het die land hom aan die begin van die Koue Oorlog in die middel van die twee kampe bevind.

In 1947-'48 het die Sowjetunie probeer om gehoorsaamheid van Joego-Slawië af te dwing, hoofsaaklik oor buitelandse beleid. Dit het gelei tot die Tito-Stalin-splitsing en amper tot 'n gewapende konflik. 'n Periode van baie koue betrekkinge met die Sowjetunie het gevolg, waarna Amerika en Brittanje oorweeg het om Joego-Slawië na Navo te lok. Die situasie het egter in 1953 verander met die Triëst-krisis, 'n gespanne geskil tussen Joego-Slawië en die Westerse Geallieerdes oor die uiteindelike Joego-Slawiës-Italiaanse grens en met die versoening tussen Joego-Slawië en die Sowjetunie in 1956. Dié teenstrydige posisie aan die begin van die Koue Oorlog het ontwikkel tot die buitelandse beleid van ongebondenheid wat Joego-Slawië aktief bevorder het tot met sy ontbinding.

Gruweldade

[wysig | wysig bron]

Die Partisane het tydens en ná die oorlog massamoorde op burgerlikes uitgevoer.[52] Op 27 Julie 1941 het Partisaangeleide eenhede sowat 100 Kroatiese burgers in Bosansko Grahovo en 300 in Trubar vermoor tydens die Drvar-opstand teen die NDH. Tussen 5 en 8 September 1941 is sowat 1 000 tot 3 000 Moslem-burgers en soldate, insluitende 100 Kroate, deur die Partisaanse Drvar-brigade vermoor.[53] 'n Aantal Partisaaneenhede, en die plaaslike bevolking in sommige gebiede, het in die onmiddellike naoorlogse tydperk betrokke geraak in massamoorde op oorlogsgevangenes en ander vermeende simpatiseerders van die Spilmoondhede, samewerkers en/of fasciste, sowel as hulle familielede.

Die repatriasie van terugvallende kolomme van die gewapende magte van die Onafhanklike Staat van Kroasië en Chetnik-troepe, asook duisende burgers wat na Oostenryk onderweg was of teruggetrek het om aan Westerse Geallieerde magte oor te gee, het gelei tot die moord op tienduisende slagoffers.[54](p281) Volgens 'n gesamentlike Sloweense en Italiaanse historiese kommissie,[55] wat in 1993 gestig is en net ondersoek het wat in plekke binne die huidige Italië en Slowenië gebeur het, het die moorde blykbaar voortgegaan uit pogings om persone wat met fascisme verbind is (ongeag hul persoonlike verantwoordelikheid) uit te wis, en pogings om massavernietigings uit te voer van werklike, potensiële of net vermeende teenstanders van die Kommunistiese regering.[56]

Die Partisane het geen amptelike agenda gehad om hul vyande uit te wis nie en hulle kardinale ideaal was die "broederskap en eenheid" van alle Joego-Slawiese nasies (die frase het die leuse vir die nuwe Joego-Slawië geword). Die land het tussen 900 000 en 1 150  000 burgerlike en militêre sterftes gely tydens die besetting deur die Spilmoondhede.[57] Tussen 80 000 en 100 000 mense is dood in die Partisaansuiwerings.

Hierdie hoofstuk van die Partisane se geskiedenis was 'n taboe onderwerp in die SFR Joego-Slawië tot die laat 1980's, en dié stilswye van dekades het gelei tot talle datamanipulasie vir nasionalistiese propagandadoeleindes.[58]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Curtis, Glenn E. (1992). Yugoslavia: A Country Study. Library of Congress. p. 39. ISBN 978-0-8444-0735-7.
  2. ↑ Trifunovska, Snežana (1994). Yugoslavia Through Documents:From Its Creation to Its Dissolution. Martinus Nijhoff Publishers. p. 209. ISBN 978-0-7923-2670-0.
  3. ↑ Rusinow, Dennison I. (1978). The Yugoslav experiment 1948–1974. University of California Press. p. 2. ISBN 978-0-520-03730-4.
  4. ↑ Jeffreys-Jones, R. (2013): In Spies We Trust: The Story of Western Intelligence, Oxford University Press, ISBN 9780199580972, p. 87
  5. ↑ Adams, Simon (2005): The Balkans, Black Rabbit Books, ISBN 9781583406038, p. 1981
  6. ↑ Fisher, Sharon (2006). Political change in post-Communist Slovakia and Croatia: from nationalist to Europeanist. Palgrave Macmillan. p. 27. ISBN 978-1-4039-7286-6.
  7. ↑ Davidson 1946, 1.2 Contact.
  8. ↑ Tomasevich 2001, p. 96.
  9. ↑ Milazzo 1975, pp. 30–31.
  10. ↑ Roberts 1973, p. 48.
  11. ↑ Tomasevich 1975, pp. 166–178.
  12. ↑ Banac 1996, p. 43: "Van die somer van 1941 af het die Chetniks al hoe groter beheer oor Serwiese opstandelinge gekry en het hulle wreedaardige misdade teen Moslems van oostelike Bosnië-Herzegowina gepleeg. Moslems se kele is gewoonlik afgesny en hulle lyke in die waterweë gegooi. Chetnik-dokumente het gepraat van die vasbeslotenheid "om Bosnië te suiwer van enigiets wat nie as Serwies beskou word nie". Dit is moeilik om te raam hoeveel Moslems in dié oorspronklike etniese suiwering omgekom het, maar dit kan gereken word as tienduisende."
  13. ↑ Hirsch 2002, p. 76.
  14. ↑ Mulaj 2008, p. 71.
  15. ↑ Velikonja 2003, p. 166.
  16. ↑ "Partisans: War in the Balkans 1941–1945". BBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 November 2011. Besoek op 19 November 2011.
  17. ↑ Mark Pinson (1996). The Muslims of Bosnia-Herzegovina: Their Historic Development from the Middle Ages to the Dissolution of Yugoslavia. Harvard CMES. pp. 143, 144. ISBN 978-0-932885-12-8. Besoek op 2 Oktober 2013.
  18. ↑ 18,0 18,1 Perica, Vjekoslav (2004). Balkan Idols: Religion and Nationalism in Yugoslav States. Oxford University Press. p. 96. ISBN 978-0-19-517429-8.
  19. ↑ Tomasevich 1975, pp. 64–70.
  20. ↑ "Independent State of Croatia". Encyclopædia Britannica Online. 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 April 2008. Besoek op 15 Februarie 2010.
  21. ↑ Kroener, Müller & Umbreit 2000, p. 94.
  22. ↑ Tomasevich 2001, p. 78.
  23. ↑ Tomasevich 2001, pp. 61–63.
  24. ↑ "Commentary on Convention (IV) relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War, Part III Status and treatment of protected persons, Section III, Occupied territories, Article 47 Inviolability of Rights". International Committee of the Red Cross, Geneva. 1952. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 November 2011. Besoek op 26 Desember 2011.
  25. ↑ Glenny, Misha (1999). The Balkans: Nationalism, War, and the Great Powers, 1804–1999. p. 485.
  26. ↑ 26,0 26,1 Tomasevich 2001, p. 69.
  27. ↑ Johnson, Chalmers A. (1962). Peasant Nationalism and Communist Power. Stanford, CA: Stanford University Press. p. 166.
  28. ↑ Beloff, Nora (2019). Tito's Flawed Legacy: Yugoslavia and the West since 1939. New York: Routledge.
  29. ↑ Swain, Geoffrey R. (1989). "Tito: The Formation of a Disloyal Bolshevik". International Review of Social History. 34 (2): 249, 261. doi:10.1017/S0020859000009251.
  30. ↑ Goldstein 1999, p. 140.
  31. ↑ Davor Marijan, The May Deliberations of the Central Committee of the Communist Party of Yugoslavia, Hrvatski institut za povijest, 2003, pp. 325–331, ISBN 953-6324-35-0
  32. ↑ Higgins, Trumbull (1966). Hitler and Russia. The Macmillan Company. pp. 11–59, 98–151.
  33. ↑ 33,0 33,1 Cohen 1996, p. 94.
  34. ↑ Kovač & Vojnović 1976, pp. 367–372.
  35. ↑ Kvesić 1960, pp. 135–145.
  36. ↑ Cohen 1996, p. 95.
  37. ↑ Judah 2000, p. 119.
  38. ↑ 38,0 38,1 Tomasevich 2001, p. 506.
  39. ↑ Tomasevich 2001, p. 412.
  40. ↑ 40,0 40,1 Alonso, Miguel; Kramer, Alan (2019). Fascist Warfare, 1922–1945: Aggression, Occupation, Annihilation. Springer Nature. p. 253. ISBN 978-3-03027-648-5.
  41. ↑ Hoare, Marko Attila (2013). The Bosnian Muslims in the Second World War. Oxford University Press. p. 10. ISBN 978-0-19936-543-2.
  42. ↑ Redžić, Enver; Donia, Robert (2004). Bosnia and Herzegovina in the Second World War. Routledge. p. 180. ISBN 1135767351.
  43. ↑ Goldstein, Slavko (2013). 1941: The Year That Keeps Returning. New York Review of Books. p. 158. ISBN 978-1-59017-700-6.
  44. ↑ {{cite book|last=Ramet|first=Sabrina P.|title=The Three Yugoslavias: State-building and Legitimation, 1918–2005|url=https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC&pg=PA152%7Cyear=2006%7Cpublisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-34656-8|page=153
  45. ↑ "Foreign News: Partisan Boom". Time. 3 Januarie 1944. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 September 2009. Besoek op 15 Februarie 2010.
  46. ↑ Hart, Stephen. "BBC History". Partisans: War in the Balkans 1941 – 1945. BBC. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Januarie 2011. Besoek op 12 April 2011.
  47. ↑ Cohen 1996, p. 61.
  48. ↑ Martin 1946, p. 174.
  49. ↑ Martin 1946, p. 175.
  50. ↑ Barnett, Neil (2006). Tito. Londen: Haus Publishing. pp. 65–66. ISBN 978-1-904950-31-8.
  51. ↑ Roberts 1973, p. 319.
  52. ↑ Jonassohn & Björnson 1998, p. 285
  53. ↑ Hoare 2006, pp. 106–108.
  54. ↑ Moore, Bob (5 Mei 2022). Prisoners of War: Europe: 1939-1956 (in Engels). Oxford University Press. doi:10.1093/oso/9780198840398.001.0001. ISBN 978-0-19-187597-7.
  55. ↑ "Slovene-Italian historical commission". Kozina.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 April 2008. Besoek op 19 November 2011.
  56. ↑ Matuska 1991.
  57. ↑ Tomasevich 2001, p. 737.
  58. ↑ MacDonald 2002.

Bibliografie

[wysig | wysig bron]

Nog leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Bokovoy, Melissa (1998). Peasants and Communists: Politics and Ideology in the Yugoslav Countryside. University of Pittsburgh Press. ISBN 978-0-8229-4061-6.
  • Brown, Alec, red. (November 1946). "Diaries from Yugoslav Liberation". The Slavonic and East European Review. 25 (64): 181–205. JSTOR 4203806.
  • Irvine, Jill (1992). The Croat Question: Partisan Politics in the Formation of the Yugoslav Socialist State. Westview Press. ISBN 978-0-8133-8542-6.
  • Jakiša, Miranda (2015). Partisans in Yugoslavia. Literature, Film and Visual Culture. transcript Verlag. ISBN 978-3-8376-2522-6.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Joego-Slawiese_Partisane&oldid=2769336"