Kirche Powunden

Die Kirche Powunden (geneem op 19 November 2014)

Die Kirche Powunden (Russies: Кирха Повунден) is 'n bouval wat die voormalige pleknaam in die noordelike Oos-Pruise dra, wat tans in Chrabrowo geleë is in Kaliningrad-oblast, Rusland. Die klip- en baksteenkerk dateer uit die 14de eeu en was veral bekend vir sy muurskilderye. Spore daarvan kan mens vandag nog op die oorblyfsels vind.

Ligging

Chrabrowo (voormalig Powunden) maak deel uit van die Rajon Goerjewsk (voormalig Kreis Neuhausen) in die Russiese Kaliningrad-oblast, (voorheen Königsberg (Pruise; Koningsberg in Afrikaans)), en lê 21 kilometer noord van Kaliningrad (Königsberg). Die nuwe internasionale lughawe van die Rajonhoofstad is net oorkant die straat (Oelitsa A. Njewskogo). Dit is geleë aan die suidelike ingang van Chrabrowo en is aan die westekant van die straat te sien.

Kerkgebou

Bougeskiedenis

Tot 1945

Die afbeelding van Apostel Paulus

Die ou kerk van Powunden is gebou met gepleisterde klip en baksteen, met 'n afgeslote koorgedeelte. Die kerk word reeds in 1325 amptelik as ecclesia parochialis aangegee en erken.

Die kerkskip met sy gewelfde plafon word tussen 1325 en 1350 gebou. Teen die einde van die 14de eeu word die koorgedeelte aangebou, en die aanbou van die sakristie in die suidwestelike deel volg in die 15de eeu. In die jaar 1924 word oorblyfsels van die ou muurskilderye uit omstreeks 1370/80 herontdek - ook in 2006 word onder die pleister 'n verweerde afbeelding van die Apostel Paulus ontdek wat uit dieselfde tydperk dagteken.

Grondige herstelwerk word in 1691 gedoen. In 1843 vind verdere verbouings plaas en die toring word in 1862 uitgebou en verhoog.

Sedert 1945

Die kerk het byna ongedeerd die Tweede Wêreldoorlog deurstaan. Maar daarna begin die aftakeling: Ten tyde van die Sowjetunie word die kerk konfiskeer en aanvanklik as klubgebou gebruik. Die kerk brand later af, en vanaf die 1970's word die kerkmure steen vir steen vir boumateriaal weggedra om die privaatwonings van die militêre personeel mee te bou. Ná 'n ongeluk moet die Sowjet-Russiese militêre bestuur oplaas 'n stokkie hiervoor steek, en sedertdien is die kerk net so kaalgestroop en onteer laat bly lê. Die dak en gewelwe het ingestort, die toring staan soos 'n geamputeerde vinger sonder sy toringdak. Die hoë sewedelige oosgewel met die diep blinde rond- en spitsboë het behoue gebly. Van die gewelwe uit die 14de eeu het nog net die konsoles oorgebly.

Kerkklok

Die grootste van die twee Powundenkerkklokke is in 1727 deur die Königsbergse klokgieter Georgius Bernhardus Kinder gegiet. Tydens die Tweede Wêreldoorlog is die kerkklok ingevorder om gesmelt te word ten behoewe van die wapenindustrie. Tog bly die klok ongedeerd by die klokkekerkhof in Hamburg-Veddel, wat as tydelike opslagplek van kerkklokke moes dien uit die hele Duitse ryk en besette gebiede. In 1952 word die klok bekom deur die Evangeliese Kerkgemeente in die Rynland-Paltsiese Hüffelsheim, Landkreis Bad Kreuznach, as plaasvervanger vir die een wat deur bomskade vernietig is.

Heel aangegryp deur die verkryging van die Oos-Pruisiese klok, het die kerkgemeente op 6 Oktober 1985 die voormalige kerspel Powunden onder die vlerk geneem. Dit het ook nie by kerksake gebly nie - na afloop van die verbrokkeling van die Sowjetunie, het Gemeinde Hüffelsheim en Kommune Chrabrowo op 1 September 1990 ook op vriendskaplike wyse "sustermunisipaliteite" geword.

Kerkgemeenskap

Parogie

In die voorreformatoriese tyd was Powunden 'n kerkdorp; sedert 1334 bestaan daar reeds 'n parogie. Die Lutherse Hervorming het redelik vroeg sy intrek hierheen geneem. Aanvanklik staan die parogie onder Fischhausen (vandag: Primorsk), daarna tot 1945 tot die Kirchenkreis Königsberg-Land II (noord van die Pregoljarivier), binne die kerkprovinsie Oos-Pruise van die Evangeliese Kerke van die Oud-Pruisiese Unie.

Weens die vlug en verdrywing teen die Tweede Wêreldoorlog en die owerheidsverbod, kom die kerklewe tot stilstand. Eers teen die 1990's kry die Kaliningrad-oblast opnuut weer evangeliese parogieë, waaronder die Chrabrowo wat die naaste by Marschalskoje (voorheen Gallgarben) inskakel, wat op sy beurt 'n filiaalparogie is van die Opstandingskerk (Церковь Воскресения) in Kaliningrad (voorheen Königsberg), die moederkerk van die Propstei Kaliningrad van die Evangelisch-lutherischen Kirche Europäisches Russland (ELKER).

Kerspel-gebied (tot 1945)

Die Powunden-Kerspel sluit tot 1945, benewens Powunden, ook die volgende plekke in:

Ou Duitse naam	Nuwe Russiese naam		Ou Duitse naam	Nuwe Russiese naam		Ou Duitse naam	Nuwe Russiese naam
Berbadien			Korreynen, met Birkenberg	Dubrawa, later: Chrabrowo, Datschnoje		Schulstein	Wolnoje
Bollgehnen	Gorlowka		Lobitten	Loegowskoje		Steinitten	Nowoje
Dorben	Gussewo, later: Karjernoje		Neufitte			Stombeck	Rybnoje
Gunthenen	Priwolnoje		Plöstwehnen	Irkoetskoje		Twergaiten	Nadesjdino
Adlig Heyde			Pomehnen	Karjernoje		Uggehnen	Matrossowo
Karmitten	Otradnoje		Roppen	Sjirokopolje		Willkeim	Nowoselskoje
			Schmiedehnen	Kijewskoje

Predikant

Vanaf die Hervorming tot 1945 is die predikantsamp beklee deur:

NN., 1529 NN., tot 1539 Johann Brandt, 1537 Ignatius Fínck, 1553 Johann Kerstein, 1565 Hieronymus Hermenau, 1579 Matthäus Cörber, 1603–1614 Friedrich Martini, vanaf 1614 Christoph Campius, tot 1659 Levin Holtzeigen, 1659–1662 Christian Mann, 1662–1696 Friedrich Hermann, 1690–1697 Johann Lemcke, 1697–1718 Bartholomäus Ruppenstein, 1718–1742 Christian Werner, 1742–1749

Johann Gottlieb Sier, 1749–1769 Heinrich Wilhelm Hein, 1769–1779 Karl Friedrich Mitwede, 1779–1804 Friedrich Wilhelm Glaeser, vanaf 1804 Heinrich Christian Ziegler, 1835–1838 Heinrich Hermann Gottfried Grämer, 1838–1840 Georg Friedrich W. Ed. Weiß, vanaf 1840 Eduard Heinrich Fridolin Horn, 1863–1889 Walter Dieckmann, 1890–1895 Gustav Wilhelm Louis Liedtke, 1893–1896 Julius Wilhelm R. Kittlaus, 1896–1906 Johann Emil Hoffmann, 1906–1913 Oskar Waldemar E. Ristow, 1913–1931 Hans Beckherrn, 1931–1940 Emil Walther, 1940–1945

Bronne

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal.

• Daniel Heinrich Arnoldt: Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den lutherischen Kirchen in Ostpreußen gestandnen Predigern. Königsberg 1777, S. 15–16.
• Karl Emil Gebauer: Kunde des Samlandes oder Geschichte und topographisch-statistisches Bild der ostpreußischen Landschaft Samland. Königsberg 1844, S. 111–112, Nr. 22.
• Manfred Klein: Zur Geschichte des Kirchspiels Powunden Kr. Königsberg (Pr.)-Land, 1998
• Friedwald Moelle:, Altpreußisches evangelisches Pfarrerbuch von der Reformation bis zur Vertreibung im Jahre 1945, Hamburg 1968

Eksterne skakels

• (de) Chrabowo - Powunden by ostpreussen.net (met beelde van die kerkruïne )
• (de) (en) Patrick Plew, Die Kirchen im Samland: Powunden (met beeldmateriaal)
• Die ligging van die Powunder Kirche naby die huidige Chrabrowo, volgens wikimapia