Ontstekingstelsel

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

'n Ontstekingstelsel is 'n stelsel vir die ontsteking van 'n lug-brandstofmengsel. Dit is meestal bekend in binnebrandenjins, maar vind ook ander toepassings soos in olie- en gasgedrewe ketels plaas. Die vroegste interne binnebrandenjin het 'n vlam en verhitte buis vir ontsteking gebruik, maar hierdie stelsels is vinnig vervang deur stelsels wat 'n elektriese vonk gebruik.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Magneto-stelsels[wysig | wysig bron]

Die eenvoudigste vorm van 'n vonkonstekingstelsel is een wat 'n magneto (ontstekingsmagneet) gebruik. Die enjin draai 'n magneet binne 'n klos en draai ook 'n kontakskakelaar wat die stroom onderbreek en sodoende 'n hoë genoeg spanningsverskil veroorsaak dat 'n vonk oor die klein gaping kan spring. 'n Vonkprop word direk an die magneto se afvoer verbind. Magnetos word nie in moderne motors gebruik nie maar omdat hulle hul eie elektrisiteit opwek word hulle dikwels gebruik in suierenjin aangedrewe vliegtuigenjins en klein enjins soos wat 'n mens in bromponies, grassnyers, kettingsae ensovoorts aantref wat nie 'n battery het nie. Magnetos is in bogenoemde enjins gebruik vanweë hul eenvoud en die feit dat hul selfonderhoudende aard 'n betroubare oplossing gebied het. Magnetos weeg ook minder as 'n stelsel met 'n battery en 'n generator of alternator.

Vliegtuigenjins het ook dikwels meer as een magneto om oortollige stelsels daar te stel in geval van 'n faling.

Skakelstelsels[wysig | wysig bron]

Die afvoer van 'n magneto hang af van die spoed van die enjin en daarom is die aanskakel van die stelsel moeilik. Sommige magnetos sluit 'n impulsstelsel in wat die magneet op die regte oomblik vinnig laat draai en dit sodoende makliker maak om die enjin aan te skakel wanneer die enjin stadig draai. Sommige vliegtuie en ook die Ford Model T het 'n stelsel gebruik wat op nie-herlaaibare droë selle staatgemaak het om die enjin op lae snelhede aan te skakel; die bestuurder moes dan die ontsteking per hand oorskakel na die magneto vir hoë-snelheidswerking.

Om 'n hoë spanning te verkry vanuit die lae-spanning batterye is 'n toestel gebruik wat die stroom deur 'n elektromagnetiese klos gestuur het wat 'n stel kontakpunte dan oopgemaak het om die stroom te onderbreek; die magnetiese veld sal dan wegval, die veerbelaaide kontakpunte sou weer toemaak en die stroom weer hervat word en sodoende is 'n vinnig herhalende siklus opgestel. Die vinnig bewegende magnetiese veld induseer 'n hoë spanning oor die klos wat dan ontlaai word oor die punte van die vonkproppe. Die vinnig skakelende stelsels se swak punt was dat die vonk gereeld oor die kontakpunte gespring het en dit deurgebrand of gesweis het.

Die Model T het verskil van moderne stelsels deurdat dit nie 'n hoë spanning direk by die afvoer verskaf het nie; die stelsel het slegs 'n enkele hoogspanningsiklus per omwenteling veroorsaak en het nie 'n vinnigskakelende bron gehad nie. Daar is van 'n tydreëlaar soortgelyk aan die moderne vonkverdeler gebruik gemaak om die hoë spanning by die vonkprop uit te kry. Die tydreëling kon verstel word deur 'n draaimeganisme wat verstel kon word deur 'n hefboom langs die stuurkolom.

Battery-aangedrewe ontsteking[wysig | wysig bron]

Met die universele implementering van elektries aansitters vir motorvoertuie en die daarmee gepaardgaande beskikbaarheid van 'n groot battery om te dien as 'n konstante bron van elektrisiteit is daar weggedoen met magnetiese ontstekers en is gebruik gemaak van stelsels wat die batterystroom onderbreek het met 'n ontstekingsklos ('n soort transformator) om die spannings te verhoog soos benodig vir ontsteking. 'n Vonkverdeler is gebruik om die hoogspanningspols na die korrekte vonkprop op die regte oomblik te stuur.

Die eerste betroubare battery aangedrewe ontstekingstelsel is deur Dayton Engineering Laboratories Co. (Delco) ontwikkel en het sy verskyning in die Cadillac van 1910 gemaak.

Die punte het toegemaak en die klos magneties gelaai en wanneer die punte dan deur 'n nok van nokas oopgemaak is, het die magnetiese veld weggeval wat 'n hoë spanning aan sekondêre, hoë spanningskant van die klos teweeg gebring het. 'n Kapasitor is gebruik om die wedersydse induksie vanaf die magnetiese veld te absorbeer om te verhoed dat die kontakte deurgebrand het en sodoende is die kontakte se lewensduur verhoog. Die Ketteringstelsel was vir baie jare die primêre stelsel in die motornywerheid vanweë sy laer koste, hoë betroubaarheid en relatiewe eenvoud.[1]

Verwysings[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]