Sogdië

Sogdië

Sogdië of Sogdiana was 'n land in Sentraal-Asië tussen die riviere Amoedarja (Oxus) en Sirdarja (Jaxartes). Sy hartland was die 740 km lang dal van die Zarafsjanrivier wat 'n groot oase in die woestyngebied vorm. Hierdie rivier ontstaan in die huidige Tadjikistan en stroom na die weste langs Rarz, Dardar en Panjikent in die provinsie Sughd van Tadjikistan, na Samarkand in die huidige Oesbekistan en langs Navoi na Bukhara. Ewewydig aan hierdie rivier is die Kashka Darya suidelik van Samarkand, waar twee belangrike nedersettings was Kisj aan die ooskant en Nasaf in die weste.

Die taal was hier gepraat is, heet Sogdies, 'n oos-Iraanse taal waarvan vandag nog 'n klein gemeenskap 'n verwante dialek praat, die Yaghnobi. Dit is geskrewe in sy eie Sogdiese skrif.

Geskiedenis

Die eerste keer dat Sogdië genoem word is as 'n satrapie van die Achaimeense Ryk in die vyfde eeu v.C. Die gebied lê oostelik van die landbougebied van Khwarizm en is minder blootgestel aan invalle. In die Seleukiediese tyd word dit as die oostelikste satrapie beskryf. In die tyd van Alexander is die belangrikste stad die oostelikste stad wat deur die Grieke gestig is die stad Alexandria Eschate, wat vandag Khojand heet en in die noorde van Tadjikistan lê. In die middel van die 3de eeu v.C. is dit saam met Baktrië een koninkryk onder Diodotus I. Sogdië het dalk omstreeks 200 v.C. onder Euthydemus I onafhanklik van Baktrië geword. Later is dit nie heeltemal in die Kushan-ryk opgeneem nie, maar die Heftalitiese Hunne het dit beset. Ná hierdie tyd het dit belangrike skakel van die syroete geword en het die Sogdiërs ook kolonies gestig in ander streke soos in Dunhuang. 'n Belangrike sentrum was Afrasiab, die huidige Samarkand, Panjikent en Varaksja. Die einde van die Sogdiërs kom deur die Arabiese inval van 705 – 715 wat die hele gebied aan die Islam onderwerp het.