Aralmeer: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
MerlIwBot (besprekings | bydraes)
HRoestBot (besprekings | bydraes)
Lyn 51: Lyn 51:
{{Link FA|no}}
{{Link FA|no}}
{{Link GA|et}}
{{Link GA|et}}

[[ar:بحر آرال]]
[[ar:بحر آرال]]
[[roa-rup:Aral]]
[[bat-smg:Arala jūra]]
[[be:Аральскае мора]]
[[be:Аральскае мора]]
[[be-x-old:Аральскае мора]]
[[be-x-old:Аральскае мора]]
Lyn 58: Lyn 59:
[[br:Mor Aral]]
[[br:Mor Aral]]
[[ca:Mar d'Aral]]
[[ca:Mar d'Aral]]
[[cv:Арал тинĕсĕ]]
[[cs:Aralské jezero]]
[[cs:Aralské jezero]]
[[cv:Арал тинĕсĕ]]
[[cy:Môr Aral]]
[[cy:Môr Aral]]
[[da:Aralsøen]]
[[da:Aralsøen]]
[[de:Aralsee]]
[[de:Aralsee]]
[[el:Αράλη (λίμνη)]]
[[et:Araali meri]]
[[el:Λίμνη Αράλη]]
[[en:Aral Sea]]
[[en:Aral Sea]]
[[es:Mar de Aral]]
[[eo:Aralo]]
[[eo:Aralo]]
[[es:Mar de Aral]]
[[et:Araali meri]]
[[eu:Aral itsasoa]]
[[eu:Aral itsasoa]]
[[fa:دریاچه آرال]]
[[fa:دریاچه آرال]]
[[hif:Aral Sea]]
[[fi:Araljärvi]]
[[fr:Mer d'Aral]]
[[fr:Mer d'Aral]]
[[fy:Aralmar]]
[[fy:Aralmar]]
Lyn 76: Lyn 77:
[[gl:Mar de Aral]]
[[gl:Mar de Aral]]
[[gu:અરાલ સમુદ્ર]]
[[gu:અરાલ સમુદ્ર]]
[[ko:아랄 ]]
[[he:ימת אראל]]
[[hi:अरल सागर]]
[[hi:अरल सागर]]
[[hsb:Aralski jězor]]
[[hif:Aral Sea]]
[[hr:Aralsko jezero]]
[[hr:Aralsko jezero]]
[[hsb:Aralski jězor]]
[[hu:Aral-tó]]
[[id:Laut Aral]]
[[id:Laut Aral]]
[[os:Аралы денджыз]]
[[is:Aralvatn]]
[[is:Aralvatn]]
[[it:Lago d'Aral]]
[[it:Lago d'Aral]]
[[he:ימת אראל]]
[[ja:アラル海]]
[[ka:არალის ზღვა]]
[[ka:არალის ზღვა]]
[[kaa:Aral ten'izi]]
[[kk:Арал теңізі]]
[[kk:Арал теңізі]]
[[km:សមុទ្រ អារ៉ាល់]]
[[sw:Aral (ziwa)]]
[[ko:아랄 해]]
[[la:Lacus Oxianus]]
[[la:Lacus Oxianus]]
[[lv:Arāla jūra]]
[[lt:Aralo jūra]]
[[lmo:Lach de Aral]]
[[lmo:Lach de Aral]]
[[hu:Aral-tó]]
[[lt:Aralo jūra]]
[[lv:Arāla jūra]]
[[mk:Аралско Езеро]]
[[mk:Аралско Езеро]]
[[ml:അറൽ കടൽ]]
[[ml:അറൽ കടൽ]]
[[mn:Арал тэнгис]]
[[mr:अरल समुद्र]]
[[mr:अरल समुद्र]]
[[mzn:آرال]]
[[mzn:آرال]]
[[new:अराल सागर]]
[[mn:Арал тэнгис]]
[[nl:Aralmeer]]
[[nl:Aralmeer]]
[[nn:Aralsjøen]]
[[new:अराल सागर]]
[[ja:アラル海]]
[[no:Aralsjøen]]
[[no:Aralsjøen]]
[[nn:Aralsjøen]]
[[oc:Mar d'Aral]]
[[oc:Mar d'Aral]]
[[os:Аралы денджыз]]
[[uz:Orol dengizi]]
[[pnb:بحیرہ ارال]]
[[km:សមុទ្រ អារ៉ាល់]]
[[pa:ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ]]
[[pa:ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ]]
[[pl:Jezioro Aralskie]]
[[pl:Jezioro Aralskie]]
[[pnb:بحیرہ ارال]]
[[pt:Mar de Aral]]
[[pt:Mar de Aral]]
[[kaa:Aral ten'izi]]
[[ro:Marea Aral]]
[[qu:Aral qucha]]
[[qu:Aral qucha]]
[[ro:Marea Aral]]
[[roa-rup:Aral]]
[[ru:Аральское море]]
[[ru:Аральское море]]
[[sq:Deti Aral]]
[[sh:Aralsko more]]
[[simple:Aral Sea]]
[[simple:Aral Sea]]
[[sk:Aralské jazero]]
[[sk:Aralské jazero]]
[[sl:Aralsko jezero]]
[[sl:Aralsko jezero]]
[[sq:Deti Aral]]
[[sr:Аралско језеро]]
[[sr:Аралско језеро]]
[[sh:Aralsko more]]
[[fi:Araljärvi]]
[[sv:Aralsjön]]
[[sv:Aralsjön]]
[[sw:Aral (ziwa)]]
[[ta:ஏரல் கடல்]]
[[ta:ஏரல் கடல்]]
[[tg:Баҳри Арал]]
[[tt:Арал диңгезе]]
[[th:ทะเลอารัล]]
[[th:ทะเลอารัล]]
[[tg:Баҳри Арал]]
[[tr:Aral Gölü]]
[[tr:Aral Gölü]]
[[tt:Арал диңгезе]]
[[ug:شور دېڭىز]]
[[uk:Аральське море]]
[[uk:Аральське море]]
[[ur:بحیرہ ارال]]
[[ur:بحیرہ ارال]]
[[ug:شور دېڭىز]]
[[uz:Orol dengizi]]
[[vi:Biển Aral]]
[[vi:Biển Aral]]
[[wa:Mer d' Aral]]
[[wa:Mer d' Aral]]
[[war:Dagat Aral]]
[[war:Dagat Aral]]
[[yi:אראל ים]]
[[yi:אראל ים]]
[[zh-yue:鹹海]]
[[bat-smg:Arala jūra]]
[[zh:鹹海]]
[[zh:鹹海]]
[[zh-yue:鹹海]]

Wysiging soos op 15:59, 13 Februarie 2013

Die Aralmeer in 1989 en 2008.

Die Aralmeer (Kazachs: Арал Теңізі, Aral Tenjizi; Oezbekies: Orol Dengizi; Russies: Аральскοе Мοре) was ’n meer tussen Kazachstan in die noorde en Oezbekistan in die suide. ’n Rowwe vertaling van die naam is "See van Eilande" – dit verwys na meer as 1 534 eilande wat vroeër daar voorgekom het; in Oud-Turks beteken aral "eiland" of "struik".[1]

Dit was voorheen een van die grootste vier mere in die wêreld met ’n oppervlakte van 68 000 km2. In die 1960's het dit geleidelik begin krimp omdat die riviere wat dit gevoed het, deur die Sowjetunie weggelei is vir besproeiingsprojekte. Teen 2007 het dit tot 10% van sy oorspronklike grootte gekrimp en in vier mere verdeel: die Noord-Aralmeer, die oostelike en westelike komme van die eens veel groter Suid-Aralmeer en een kleiner meer tussen die Noord- en Suid-Aralmeer.[2] Teen 2009 het die suidoostelike meer verdwyn en die suidwestelike meer gekrimp tot ’n smal strook.[3]

Die maksimum diepte van die Aralmeer is 42 m (2008).[4]

Die krimping van die Aralmeer is "een van die planeet se ergste omgewingsrampe" genoem.[5] Die streek se eens vooruitstrewende visbedryf is so te sê vernietig en dit het werkloosheid en ekonomiese teenspoed meegebring. Die streek is ook erg besoedel en dit het ernstige gesondheidsprobleme tot gevolg gehad. Dit het na berig word ook die klimaat beïnvloed: somers is warmer en droër en winters kouer en langer.[6]

In ’n poging om die Aralmeer te red en weer van water te voorsien, het Kazachstan ’n damprojek in 2005 voltooi; in 2008 het die watervlak met 24 m gestyg vanaf sy laagste vlak in 2007.[7] Die soutinhoud het ook gedaal en genoeg vis kom weer in die meer voor sodat vissery lewensvatbaar kan wees.[8]

Verwysings

  1. Old Turkic Dictionary, Leningrad, Science, 1969, p.50
  2. Philip Micklin; Nikolay V. Aladin (Maart 2008). "Reclaiming the Aral Sea". Scientific American. Besoek op 17 Mei 2008.{{cite news}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. Satellietbeeld, 16 Augustus 2009 (klik op "2009"-skakel)
  4. {{cite news|url=http://www.ens-newswire.com/ens/aug2008/2008-08-01-01.asp |title=The Kazakh Miracle: Recovery of the North Aral Sea |publisher=Environment News Service |date=2008-08-01 |accessdate=2010-03-22| archiveurl= http://web.archive.org/web/20100412135936/http://www.ens-newswire.com/ens/aug2008/2008-08-01-01.asp%7C archivedate= 8 Januarie 2013
  5. {{cite news | author=Daily Telegraph | title=Aral Sea 'one of the planet's worst environmental disasters' | url=http://www.telegraph.co.uk/earth/earthnews/7554679/Aral-Sea-one-of-the-planets-worst-environmental-disasters.html |date=2010-04-05 | accessdate=2010-05-01 | location=Londen | work=The Daily Telegraph| archiveurl= http://web.archive.org/web/20100408214552/http://www.telegraph.co.uk/earth/earthnews/7554679/Aral-Sea-one-of-the-planets-worst-environmental-disasters.html%7C archivedate= 8 April 2010
  6. {{cite web | author=U.S. Geological Survey | title=Earthshots: Aral Sea | url=http://earthshots.usgs.gov/Aral/Aral | publisher=U.S. departement van binnelandse sake | date=2007-05-01 | accessdate=2008-05-17| archiveurl= http://web.archive.org/web/20080404073942/http://earthshots.usgs.gov/Aral/Aral%7C archivedate= 4 April 2008
  7. The rehabilitation of the ecosystem and bioproductivity of the Aral Sea under conditions of water scarcity (2007)
  8. "Aral Sea Reborn". Al Jazeera. 21 Julie 2012. Besoek op 6 Januarie 2013. {{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (hulp)

Eksterne skakels

Sjabloon:Link GA Sjabloon:Link GA Sjabloon:Link GA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link FA Sjabloon:Link GA