Dorslandtrek: Verskil tussen weergawes
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
No edit summary |
||
| Lyn 7: | Lyn 7: | ||
Die '''Dorslandtrek''' was in werklikheid 'n reeks trekke uit die destydse [[Transvaal]] deur die [[Kalahari]] tot in die destydse Portugese kolonie [[Angola]] tussen [[1874]] en 1905. |
Die '''Dorslandtrek''' was in werklikheid 'n reeks trekke uit die destydse [[Transvaal]] deur die [[Kalahari]] tot in die destydse Portugese kolonie [[Angola]] tussen [[1874]] en 1905. |
||
Ongeveer 700 persone (benewens ’n onbekende getal arbeiders) het Transvaal gedurende die jare 1874 tot 1877 verlaat en hulle in Januarie 1881 ná ’n swerftog van sewe jaar op Humpata en Caconda op die hooglande van Angola gevestig. Hulle het hoofsaaklik weens godsdienstige redes, teenkanting teen bestuur vanvan pres. [[Thomas Francois Burgers]] en moontlik politieke en ekonomiese redes getrek. Die trek van 1905 het gespruit uit omstandighede na die [[Tweede Vryheidsoorlog]], soos die verlies van onafhanklikheid, armoede en die soeke na 'n beter bestaan in [[Angola]]. Sommige geskiedskrywers skryf die trekke toe aan die "nomadiese gees" van die [[Boere|Boerevolk]]. |
|||
Die eerste trekgroep van 60 persone het in Mei 1874 begin bymekaarkom. In Mei 1875 het hulle die Dorsland binnegetrek en in Januarie 1876 Rietfontein, naby Gobabis, met geen aanvanklike lewensverlies nie, maar groot veeverliese, bereik. |
|||
Die eerste groep by wie die trekgedagte ontstaan het, was boere in die [[Groot Marico]] wat in Mei 1874 bymekaargekom het en later as die Eerste of Van der Merwe-trek bekend sou staan. Hulle het langsaam oor [[Rustenburg]] noordwaarts beweeg en onderweg het ander hulle by die trek aangesluit. Hulle het die [[Limpopo (rivier)|Limpopo]] eers op 15 Mei 1875 oorgesteek. Ná ontsettende ontberinge bereik die trekkers [[Humpata]] waar hulle hul vestig onder [[Portugal|Portugese]] gesag. |
|||
Die tweede trekgroep van ongeveer 600 persone het vanaf begin Mei 1875 vir twee jaar lank op die oewer van die Krokodilrivier oorgestaan, maar die Dorsland eers in Mei 1877 binnegetrek. Hierdie groep het veral swaar gely as gevolg van swak beplanning en onderlinge leierskapstryd. Tydens hulle trek deur die Dorsland het hulle ongekende lyding as gevolg van malaria en ontbering beleef. Duisende stuks vee het van dors en nagana, veroorsaak deur die steek van tsetsevlieë, gevrek. |
|||
| ⚫ | |||
Die derde trekgroep van ongeveer 40 persone het in April 1877 begin trek en kort daarna by die tweede trekgroep aangesluit. Teen Februarie 1878 het die drie trekgroepe verenig, hoewel hulle van tyd tot tyd weer in kleiner groepies verdeel het, en verder getrek tot by die Okavangorivier en van daar af na die Etoshapan. Nadat hulle ’n ruk lank daar oorgestaan het, het hulle vir ongeveer 18 maande in Kaokoland op plekke soos Rusplaas en Kaoko Otavi vertoef voordat hulle na Angola getrek het. |
|||
Van die klein persentasie wat nie 'n sukses van boerdery in hulle nuwe omgewing kon maak nie, het die meeste deurgedring na [[Rustenburg]] en [[Vryheid, KwaZulu-Natal|Vryheid]] in Suid-Afrika waar familie hulle bygestaan het. Die oorgrote meerderheid het Angola in 1958 met hulp uit [[Suid-Afrika]] verlaat. |
|||
Gedurende hulle epiese tog het ongeveer 230 blanke trekkers gesterf en ongeveer dieselfde getal na Transvaal teruggekeer. Hoewel ongeveer 130 babas gedurende die trek gebore is, het slegs sowat 370 persone uiteindelik hulle beloofde land bereik. |
|||
Benewens ’n aantal kleiner trekke het drie groot trekgroepe tussen 1892 en 1894 by die trekkers in Angola aangesluit. Die laaste van die groot trekgeselskappe het in 1906 in Angola aangekom, hoewel kleiner groepe en individue tot 1928 by die Angola-Boere aangesluit het. |
|||
Naas Humpata en Caconda het die Angola-Boere hulle ook op plekke soos Mombolo, Bié, die Sandveld, Cubal en, Que gevestig. Die meeste het ’n bestaan uit gemengde boerdery, transportry en jag gemaak. Vir naastenby 50 jaar het die Angola-Boere ’n deurslaggewende rol in die geskiedenis en ekonomiese ontwikkeling van Angola gespeel. |
|||
| ⚫ | Mettertyd het die aanvanklike goeie verhoudinge met die Portugese owerheid versleg. 'n Trekker-afvaardiging het in die jare twintig die administrasie van [[Suidwes-Afrika]] en die Unie se minister van lande ontmoet. Skikkings is in 1928 bereik vir hulle oorkoms na Suidwes-Afrika. Die Unie-regering het 500 000 pond beskikbaar gestel om hulle vervoer en vestiging te betaal. Altesaam 350 gesinne (wat op 1 900 mense neergekom het) het na Suidwes-Afrika verhuis. Net 53 gesinne het in Angola agtergebly. |
||
Vanaf 1958 tot 1963 is die meerderheid van die ongeveer 600 oorblywende Angola-Boere na Suidwes-Afrika en Suid-Afrika gerepatrieer, terwyl slegs enkele persone agtergebly het. Met die uitbreek van die burgeroorlog in 1975 in Angola het die laaste ongeveer 600 nasate van die Angola-Boere uit Angola gevlug en het die verbintenis van die Angola-Boere met Angola ná byna ’n eeu tot ’n einde gekom. |
|||
==Bronnelys == |
==Bronnelys == |
||
* Stassen, Nicol: ''Die Dorslandtrek, 1874-1881'', Protea Boekhuis, Pretoria, 2015. |
|||
* Stassen, Nicol: ''Afrikaners in Angola, 1928-1975'', Protea Boekhuis, Pretoria, 2009. |
|||
* Scannell, J.P. (red.), ''Die Afrikaanse Kernensiklopedie'', Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad, 1965. |
* Scannell, J.P. (red.), ''Die Afrikaanse Kernensiklopedie'', Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad, 1965. |
||
* [http://sas-space.sas.ac.uk/4032/1/W_G_Clarence-Smith_-_The_thirstland_trekkers_in_Angola_-_Some_reflections_on_a_frontier_society.pdf G. Clarence-Smith: ''The thirstland trekkers in Angola - Some reflections on a frontier society.''] |
* [http://sas-space.sas.ac.uk/4032/1/W_G_Clarence-Smith_-_The_thirstland_trekkers_in_Angola_-_Some_reflections_on_a_frontier_society.pdf G. Clarence-Smith: ''The thirstland trekkers in Angola - Some reflections on a frontier society.''] |
||
Wysiging soos op 14:57, 19 September 2015
Die Dorslandtrek was in werklikheid 'n reeks trekke uit die destydse Transvaal deur die Kalahari tot in die destydse Portugese kolonie Angola tussen 1874 en 1905.
Ongeveer 700 persone (benewens ’n onbekende getal arbeiders) het Transvaal gedurende die jare 1874 tot 1877 verlaat en hulle in Januarie 1881 ná ’n swerftog van sewe jaar op Humpata en Caconda op die hooglande van Angola gevestig. Hulle het hoofsaaklik weens godsdienstige redes, teenkanting teen bestuur vanvan pres. Thomas Francois Burgers en moontlik politieke en ekonomiese redes getrek. Die trek van 1905 het gespruit uit omstandighede na die Tweede Vryheidsoorlog, soos die verlies van onafhanklikheid, armoede en die soeke na 'n beter bestaan in Angola. Sommige geskiedskrywers skryf die trekke toe aan die "nomadiese gees" van die Boerevolk.
Die eerste trekgroep van 60 persone het in Mei 1874 begin bymekaarkom. In Mei 1875 het hulle die Dorsland binnegetrek en in Januarie 1876 Rietfontein, naby Gobabis, met geen aanvanklike lewensverlies nie, maar groot veeverliese, bereik.
Die tweede trekgroep van ongeveer 600 persone het vanaf begin Mei 1875 vir twee jaar lank op die oewer van die Krokodilrivier oorgestaan, maar die Dorsland eers in Mei 1877 binnegetrek. Hierdie groep het veral swaar gely as gevolg van swak beplanning en onderlinge leierskapstryd. Tydens hulle trek deur die Dorsland het hulle ongekende lyding as gevolg van malaria en ontbering beleef. Duisende stuks vee het van dors en nagana, veroorsaak deur die steek van tsetsevlieë, gevrek.
Die derde trekgroep van ongeveer 40 persone het in April 1877 begin trek en kort daarna by die tweede trekgroep aangesluit. Teen Februarie 1878 het die drie trekgroepe verenig, hoewel hulle van tyd tot tyd weer in kleiner groepies verdeel het, en verder getrek tot by die Okavangorivier en van daar af na die Etoshapan. Nadat hulle ’n ruk lank daar oorgestaan het, het hulle vir ongeveer 18 maande in Kaokoland op plekke soos Rusplaas en Kaoko Otavi vertoef voordat hulle na Angola getrek het.
Gedurende hulle epiese tog het ongeveer 230 blanke trekkers gesterf en ongeveer dieselfde getal na Transvaal teruggekeer. Hoewel ongeveer 130 babas gedurende die trek gebore is, het slegs sowat 370 persone uiteindelik hulle beloofde land bereik. Benewens ’n aantal kleiner trekke het drie groot trekgroepe tussen 1892 en 1894 by die trekkers in Angola aangesluit. Die laaste van die groot trekgeselskappe het in 1906 in Angola aangekom, hoewel kleiner groepe en individue tot 1928 by die Angola-Boere aangesluit het.
Naas Humpata en Caconda het die Angola-Boere hulle ook op plekke soos Mombolo, Bié, die Sandveld, Cubal en, Que gevestig. Die meeste het ’n bestaan uit gemengde boerdery, transportry en jag gemaak. Vir naastenby 50 jaar het die Angola-Boere ’n deurslaggewende rol in die geskiedenis en ekonomiese ontwikkeling van Angola gespeel. Mettertyd het die aanvanklike goeie verhoudinge met die Portugese owerheid versleg. 'n Trekker-afvaardiging het in die jare twintig die administrasie van Suidwes-Afrika en die Unie se minister van lande ontmoet. Skikkings is in 1928 bereik vir hulle oorkoms na Suidwes-Afrika. Die Unie-regering het 500 000 pond beskikbaar gestel om hulle vervoer en vestiging te betaal. Altesaam 350 gesinne (wat op 1 900 mense neergekom het) het na Suidwes-Afrika verhuis. Net 53 gesinne het in Angola agtergebly.
Vanaf 1958 tot 1963 is die meerderheid van die ongeveer 600 oorblywende Angola-Boere na Suidwes-Afrika en Suid-Afrika gerepatrieer, terwyl slegs enkele persone agtergebly het. Met die uitbreek van die burgeroorlog in 1975 in Angola het die laaste ongeveer 600 nasate van die Angola-Boere uit Angola gevlug en het die verbintenis van die Angola-Boere met Angola ná byna ’n eeu tot ’n einde gekom.
Bronnelys
- Stassen, Nicol: Die Dorslandtrek, 1874-1881, Protea Boekhuis, Pretoria, 2015.
- Stassen, Nicol: Afrikaners in Angola, 1928-1975, Protea Boekhuis, Pretoria, 2009.
- Scannell, J.P. (red.), Die Afrikaanse Kernensiklopedie, Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad, 1965.
- G. Clarence-Smith: The thirstland trekkers in Angola - Some reflections on a frontier society.
