Wringkrag: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
k wikidata interwiki
Uitleg van bronteks
Lyn 23: Lyn 23:
Die gevolg van beide hierdie definisies is dat wringkrag 'n vektor is, wat in die rigting van die as van die draaibeweging wat dit sal veroorsaak.
Die gevolg van beide hierdie definisies is dat wringkrag 'n vektor is, wat in die rigting van die as van die draaibeweging wat dit sal veroorsaak.


==Eenhede==
== Eenhede ==
Wringkrag het dimensies van krag vermenigvuldig met [[afstand]] en die [[SI|SI-eenhede]] van wringkrag word geskryf as "[[newton meter]]" (N&nbsp;m of N·m).<ref name="BIPM 5.1">SI Brosjure Weergawe 8, Afdeling 5.1, Bureau International des Poids et Mesures, 2006, [http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter5/5-1.html], afgelaai 2007-04-01</ref>
Wringkrag het dimensies van krag vermenigvuldig met [[afstand]] en die [[SI|SI-eenhede]] van wringkrag word geskryf as "[[newton meter]]" (N&nbsp;m of N·m).<ref name="BIPM 5.1">SI Brosjure Weergawe 8, Afdeling 5.1, Bureau International des Poids et Mesures, 2006, [http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter5/5-1.html], afgelaai 2007-04-01</ref>


Lyn 38: Lyn 38:
Ander nie SI-eenhede van wringkrag sluit in "[[pondkrag]]-[[voet]]" of "voet-pondkrag" of "onskrag-duime" of "meter-kilogramkrag".
Ander nie SI-eenhede van wringkrag sluit in "[[pondkrag]]-[[voet]]" of "voet-pondkrag" of "onskrag-duime" of "meter-kilogramkrag".


==Spesiale gevalle en ander feite==
== Spesiale gevalle en ander feite ==
===Moment-arm formule===
===Moment-arm formule===
[[Beeld:Moment arm af.png|thumb|right|250px|Moment-arm diagram]]
[[Beeld:Moment arm af.png|thumb|right|250px|Moment-arm diagram]]
Lyn 52: Lyn 52:
As iemand byvoorbeeld 'n krag van 10 N op 'n moersleutel wat 0.5 meter lank is, uitoefen, sal die wringkrag 5 N·m wees, met die aanname dat die persoon wat die moersleutel trek die krag loodreg op die moersleutel uitoefen.
As iemand byvoorbeeld 'n krag van 10 N op 'n moersleutel wat 0.5 meter lank is, uitoefen, sal die wringkrag 5 N·m wees, met die aanname dat die persoon wat die moersleutel trek die krag loodreg op die moersleutel uitoefen.


===Krag teen 'n hoek===
=== Krag teen 'n hoek ===
As 'n krag van grootte ''F'' teen 'n hoek θ vanaf die verplasingsarm met 'n lengte ''r'' uitgeoefen word (en op 'n vlak loodreg tot die draai-as), volg uit die definisie van kruisproduk dat die grootte van die wringkrag wat ontstaan as volg is:
As 'n krag van grootte ''F'' teen 'n hoek θ vanaf die verplasingsarm met 'n lengte ''r'' uitgeoefen word (en op 'n vlak loodreg tot die draai-as), volg uit die definisie van kruisproduk dat die grootte van die wringkrag wat ontstaan as volg is:


:<math>\boldsymbol \tau=rF \sin \theta</math>
:<math>\boldsymbol \tau=rF \sin \theta</math>


===Statiese ewewig===
=== Statiese ewewig ===
Vir 'n voorwerp om in [[statiese ewewig]] te verkeer, moet nie net die som van alle kragte nul wees nie, maar ook die som van al die wringkragte (momente) rondom enige punt. Vir 'n twee dimensionele situasie met horisontale en vertikale kragte, lewer die som van kragte vereiste twee vergelykings:Σ''H'' = 0 and Σ''V'' = 0 en die wringkrag 'n derde vergelyking:Σ''τ'' = 0. Drie vergelykings word dus benodig om 'n statiese bepaalde ewewigsprobleem op te los.
Vir 'n voorwerp om in [[statiese ewewig]] te verkeer, moet nie net die som van alle kragte nul wees nie, maar ook die som van al die wringkragte (momente) rondom enige punt. Vir 'n twee dimensionele situasie met horisontale en vertikale kragte, lewer die som van kragte vereiste twee vergelykings:Σ''H'' = 0 and Σ''V'' = 0 en die wringkrag 'n derde vergelyking:Σ''τ'' = 0. Drie vergelykings word dus benodig om 'n statiese bepaalde ewewigsprobleem op te los.


===Wringkrag as 'n funksie van tyd===
=== Wringkrag as 'n funksie van tyd ===
[[Beeld:PrecessionOfATop.svg|thumb|right|300px|Die wringkrag wat veroorsaak word deur twee teenoorgestelde kragte '''F'''<sub>g</sub> en -'''F'''<sub>g</sub> veroorsaak 'n verandering in hoekmomentum '''L''' in die rigting van daardie wringkarg.]]
[[Beeld:PrecessionOfATop.svg|thumb|right|300px|Die wringkrag wat veroorsaak word deur twee teenoorgestelde kragte '''F'''<sub>g</sub> en -'''F'''<sub>g</sub> veroorsaak 'n verandering in hoekmomentum '''L''' in die rigting van daardie wringkarg.]]
Wringkrag is 'n tyd-[[afgeleide]] van [[hoekmomentum]], net soos krag 'n tyd-afgeleide is van [[momentum|linêere momentum]] is:
Wringkrag is 'n tyd-[[afgeleide]] van [[hoekmomentum]], net soos krag 'n tyd-afgeleide is van [[momentum|linêere momentum]] is:
Lyn 80: Lyn 80:
where '''α''' is [[angular acceleration]], a quantity usually measured in [[radian]]s per [[second]] squared.
where '''α''' is [[angular acceleration]], a quantity usually measured in [[radian]]s per [[second]] squared.


==Machine torque==
== Machine torque ==
Torque is part of the basic specification of an [[engine]]: the [[power (physics)|power]] output of an engine is expressed as its torque multiplied by its rotational speed. [[internal combustion|Internal-combustion]] engines produce useful torque only over a limited range of rotational speeds (typically from around 1,000–6,000 rpm for a small car). The varying torque output over that range can be measured with a [[dynamometer]], and shown as a torque curve. The peak of that torque curve usually occurs somewhat below the overall power peak. The torque peak cannot, by definition, appear at higher rpm than the power peak.
Torque is part of the basic specification of an [[engine]]: the [[power (physics)|power]] output of an engine is expressed as its torque multiplied by its rotational speed. [[internal combustion|Internal-combustion]] engines produce useful torque only over a limited range of rotational speeds (typically from around 1,000–6,000 rpm for a small car). The varying torque output over that range can be measured with a [[dynamometer]], and shown as a torque curve. The peak of that torque curve usually occurs somewhat below the overall power peak. The torque peak cannot, by definition, appear at higher rpm than the power peak.


Lyn 89: Lyn 89:
Torque is also the easiest way to explain [[mechanical advantage]] in just about every [[simple machine]].
Torque is also the easiest way to explain [[mechanical advantage]] in just about every [[simple machine]].


==Relationship between torque, power and energy==
== Relationship between torque, power and energy ==


If a [[force]] is allowed to act through a distance, it is doing [[mechanical work]]. Similarly, if torque is allowed to act through a rotational distance, it is doing work. [[Power (physics)|Power]] is the work per unit [[time]]. However, time and rotational distance are related by the [[angular speed]] where each revolution results in the [[circumference]] of the circle being travelled by the force that is generating the torque. This means that torque that is causing the angular speed to increase is doing work and the generated power may be calculated as:
If a [[force]] is allowed to act through a distance, it is doing [[mechanical work]]. Similarly, if torque is allowed to act through a rotational distance, it is doing work. [[Power (physics)|Power]] is the work per unit [[time]]. However, time and rotational distance are related by the [[angular speed]] where each revolution results in the [[circumference]] of the circle being travelled by the force that is generating the torque. This means that torque that is causing the angular speed to increase is doing work and the generated power may be calculated as:
Lyn 103: Lyn 103:
Also, the unit newton-metre is [[dimensional analysis|dimensionally equivalent]] to the [[joule]], which is the unit of energy. However, in the case of torque, the unit is assigned to a [[vector (spatial)|vector]], whereas for [[energy]], it is assigned to a [[scalar]].
Also, the unit newton-metre is [[dimensional analysis|dimensionally equivalent]] to the [[joule]], which is the unit of energy. However, in the case of torque, the unit is assigned to a [[vector (spatial)|vector]], whereas for [[energy]], it is assigned to a [[scalar]].


===Conversion to other units===
=== Conversion to other units ===
For different units of power, torque, or [[angular speed]], a conversion factor must be inserted into the equation. Also, if [[rotational speed]] (revolutions per time) is used in place of angular speed (radians per time), a conversion factor of <math>2 \pi</math> must be added because there are <math>2 \pi</math> radians in a revolution:
For different units of power, torque, or [[angular speed]], a conversion factor must be inserted into the equation. Also, if [[rotational speed]] (revolutions per time) is used in place of angular speed (radians per time), a conversion factor of <math>2 \pi</math> must be added because there are <math>2 \pi</math> radians in a revolution:


Lyn 122: Lyn 122:
Use of other units (e.g. [[BTU]]/h for power) would require a different custom conversion factor.
Use of other units (e.g. [[BTU]]/h for power) would require a different custom conversion factor.


===Derivation===
=== Derivation ===
For a rotating object, the ''linear distance'' covered at the [[circumference]] in a [[radian]] of rotation is the product of the radius with the angular speed. That is: linear speed = radius x angular speed. By definition, linear distance=linear speed x time=radius x angular speed x time.
For a rotating object, the ''linear distance'' covered at the [[circumference]] in a [[radian]] of rotation is the product of the radius with the angular speed. That is: linear speed = radius x angular speed. By definition, linear distance=linear speed x time=radius x angular speed x time.


Lyn 139: Lyn 139:
because <math>5252.113... = \frac {33,000} {2 \pi} \,</math>.
because <math>5252.113... = \frac {33,000} {2 \pi} \,</math>.


==See also==
== See also ==
*[[Angular momentum]]
*[[Angular momentum]]
*[[Mechanical equilibrium]]
*[[Mechanical equilibrium]]
Lyn 151: Lyn 151:
*[[Torsion]]
*[[Torsion]]


==Notes==
== Notes ==
<references/>
<references/>


==References==
== References ==
*{{cite book | author=Serway, Raymond A.; Jewett, John W. | title=Physics for Scientists and Engineers (6th ed.) | publisher=Brooks/Cole | year=2004 | id=ISBN 0-534-40842-7}}
*{{cite book | author=Serway, Raymond A.; Jewett, John W. | title=Physics for Scientists and Engineers (6th ed.) | publisher=Brooks/Cole | year=2004 | id=ISBN 0-534-40842-7}}
*{{cite book | author=Tipler, Paul | title=Physics for Scientists and Engineers: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics (5th ed.) | publisher=W. H. Freeman | year=2004 | id=ISBN 0-7167-0809-4}}
*{{cite book | author=Tipler, Paul | title=Physics for Scientists and Engineers: Mechanics, Oscillations and Waves, Thermodynamics (5th ed.) | publisher=W. H. Freeman | year=2004 | id=ISBN 0-7167-0809-4}}


==External links==
== External links ==
*[http://craig.backfire.ca/pages/autos/horsepower "Horsepower and Torque"] An article showing how power, torque, and gearing affect a vehicle's performance.
*[http://craig.backfire.ca/pages/autos/horsepower "Horsepower and Torque"] An article showing how power, torque, and gearing affect a vehicle's performance.
*[http://www.lightandmatter.com/html_books/2cl/ch05/ch05.html a discussion of torque and angular momentum in an online textbook]
*[http://www.lightandmatter.com/html_books/2cl/ch05/ch05.html a discussion of torque and angular momentum in an online textbook]
Lyn 165: Lyn 165:
-->
-->
== Verwysings ==
== Verwysings ==
{{verwysings}}
{{Verwysings}}


[[Kategorie:Fisika]]
[[Kategorie:Fisika]]

Wysiging soos op 01:47, 11 September 2018

Wringkrag aangewend deur 'n verstelbare moersleutel
Verwantskap tussen krag, wringkrag en draaimomentum vektore in 'n roterende stelsel

In Fisika, kan wringkrag informeel gedefinieer word as 'n krag wat 'n draaiende beweging tot gevolg het. Hierdie krag word gedefinieer as die lineêre krag vermenigvuldig met 'n radius. Die SI-eenheid vir wringkrag is die newton-meter (N m). Die simbool vir wringkrag is τ. Die begrip wringkrag word ook moment in fisika genoem en vind sy oorsprong in Archimedes se werk op hefbome.

Soortgelyk aan die lineêre begrippe van krag, massa en versnelling kry 'n mens die ooreenstemmende begrippe vir draaiende stelsels naamlik wringkrag, draaimomentum en hoekversnelling respektiewelik. Die krag wat op 'n hefboom aangewend word vermenigvuldig met die afstand vanaf die hefboom se eindpunt staan bekend as die wringkrag. As 'n krag van drie newton aangewend word op 'n afstand van twee meter vanaf 'n hefboom se middelpunt word dieselfde wringkrag aangewend as wanneer 'n krag van een newton ses meter vanaf 'n hefboom se middelpunt aangewend word.

Die aanname hier is dat die krag loodreg op die hefboom aangewend word. Wiskundig kan die wringkrag op 'n partikel (wat die posisie r in die een of ander verwysingsraamwerk het) gedefinieer word as die kruisproduk:

waar

r die partikel se posisievektor is
F die krag wat op die partikel uitgeoefen word is,

of, meer algemeen kan wringkrag gedefinieer word as die tempo waarteen die hoeksnelheid verander,

waar

L die hoekmomentumvektor is
t staan vir tyd.

Die gevolg van beide hierdie definisies is dat wringkrag 'n vektor is, wat in die rigting van die as van die draaibeweging wat dit sal veroorsaak.

Eenhede

Wringkrag het dimensies van krag vermenigvuldig met afstand en die SI-eenhede van wringkrag word geskryf as "newton meter" (N m of N·m).[1]

Die joule is die SI-eenheid vir energie of werk en kan ook uitgedruk word as N·m, joule word egter nie gebruik om wringkrag uit te druk nie. Aangesien 'n mens aan energie kan dink as die dotproduk van krag en afstand is energie altyd 'n skalaar terwyl wringkrag die kruisproduk is van krag en afstand en is 'n pseudovektor grootheid.

Die dimensionele gelykheid van hierdie eenhede is natuurlik nie blote toeval nie; 'n wringkrag van 1 N·m wat deur 'n volle omwenteling toegepas word sal presies 2π joule vereis. Wiskundig kan dit uitgedruk word as,

waar

E die energie is
τ die wringkrag is
θ die hoek waardeur beweeg is, in radiale

Ander nie SI-eenhede van wringkrag sluit in "pondkrag-voet" of "voet-pondkrag" of "onskrag-duime" of "meter-kilogramkrag".

Spesiale gevalle en ander feite

Moment-arm formule

Moment-arm diagram

'n Baie nuttige spesiale geval wat dikwels buite fisika as die definisie van wringkrag gebruik word, is as volg:

Die konstruksie van die "moment-arm" word in die beeld hieronder verduidelik, saam met die vektore r en F hierbo genoem. Die probleem met hierdie definisie is dat dit nie die rigting van die wringkrag aandui nie maar slegs die grootte daarvan en is daarom moeilik om te gebruik in driedimensionele gevalle. As die krag loodreg is ten opsigte van die verplasingsvektor r, die moment-arm sal gelyk wees aan die afstand na die middelpunt en die wringkrag sal die maksimum wees vir die gegewe krag. Die vergelyking van wringkrag wat ontstaan as gevolg van 'n loodregte krag:

As iemand byvoorbeeld 'n krag van 10 N op 'n moersleutel wat 0.5 meter lank is, uitoefen, sal die wringkrag 5 N·m wees, met die aanname dat die persoon wat die moersleutel trek die krag loodreg op die moersleutel uitoefen.

Krag teen 'n hoek

As 'n krag van grootte F teen 'n hoek θ vanaf die verplasingsarm met 'n lengte r uitgeoefen word (en op 'n vlak loodreg tot die draai-as), volg uit die definisie van kruisproduk dat die grootte van die wringkrag wat ontstaan as volg is:

Statiese ewewig

Vir 'n voorwerp om in statiese ewewig te verkeer, moet nie net die som van alle kragte nul wees nie, maar ook die som van al die wringkragte (momente) rondom enige punt. Vir 'n twee dimensionele situasie met horisontale en vertikale kragte, lewer die som van kragte vereiste twee vergelykings:ΣH = 0 and ΣV = 0 en die wringkrag 'n derde vergelyking:Στ = 0. Drie vergelykings word dus benodig om 'n statiese bepaalde ewewigsprobleem op te los.

Wringkrag as 'n funksie van tyd

Die wringkrag wat veroorsaak word deur twee teenoorgestelde kragte Fg en -Fg veroorsaak 'n verandering in hoekmomentum L in die rigting van daardie wringkarg.

Wringkrag is 'n tyd-afgeleide van hoekmomentum, net soos krag 'n tyd-afgeleide is van linêere momentum is:

waar

L die hoekmomentum is.

Verwysings

  1. SI Brosjure Weergawe 8, Afdeling 5.1, Bureau International des Poids et Mesures, 2006, [1], afgelaai 2007-04-01