Oorsprong van voëls: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Besig
Etiket: Disambiguation links
Besig
Lyn 50: Lyn 50:


Vere of "protovere" is gevind aan 'n groot verskeidenheid teropodes in die Yixian,<ref name=xuetal1999>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Tang Zhi-lu; & Wang Xiaolin. |year=1999 |title=A therizinosaurid dinosaur with integumentary structures from China |journal=Nature |volume=399 |issue=6734 |pages=350–354 |doi=10.1038/20670 |first1=Xing|bibcode = 1999Natur.399..350X|s2cid=204993327 }}</ref><ref name=xuetal2004>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Norell, Mark A.; Kuang Xuewen; Wang Xiaolin; Zhao Qi; & Jia Chengkai. |year=2004 |title=Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids |journal=Nature |volume=431 |issue=7009 |pages=680–4 |doi=10.1038/nature02855 |pmid=15470426 |first1=X|bibcode = 2004Natur.431..680X|s2cid=4381777 }}</ref> en die ontdekking van uiters voëlagtige nievlieënde dinosourusse,<ref name=xuetal2003>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Zhou Zhonghe; Wang Xiaolin; Kuang Xuewen; Zhang Fucheng; & Du Xiangke |year=2003 |title=Four-winged dinosaurs from China |journal=Nature |volume=421 |issue=6921 |pages=335–40 |doi=10.1038/nature01342 |pmid=12540892 |first1=X|bibcode=2003Natur.421..335X |s2cid=1160118 }}</ref> sowel as nievlieënde, dinosourusagtige primitiewe voëls,<ref name=zhouzhang2002>{{cite journal |last1=Zhou |author2=Zhang Fucheng |year=2002 |title=A long-tailed, seed-eating bird from the Early Cretaceous of China |journal=Nature |volume=418 |issue=6896 |pages=405–9 |doi=10.1038/nature00930 |pmid=12140555 |first1=Zhonghe|bibcode=2002Natur.418..405Z |s2cid=4423299 }}</ref> het die morfologiese gaping tussen nievlieënde teropodes en voëls feitlik heeltemal uitgewis.
Vere of "protovere" is gevind aan 'n groot verskeidenheid teropodes in die Yixian,<ref name=xuetal1999>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Tang Zhi-lu; & Wang Xiaolin. |year=1999 |title=A therizinosaurid dinosaur with integumentary structures from China |journal=Nature |volume=399 |issue=6734 |pages=350–354 |doi=10.1038/20670 |first1=Xing|bibcode = 1999Natur.399..350X|s2cid=204993327 }}</ref><ref name=xuetal2004>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Norell, Mark A.; Kuang Xuewen; Wang Xiaolin; Zhao Qi; & Jia Chengkai. |year=2004 |title=Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids |journal=Nature |volume=431 |issue=7009 |pages=680–4 |doi=10.1038/nature02855 |pmid=15470426 |first1=X|bibcode = 2004Natur.431..680X|s2cid=4381777 }}</ref> en die ontdekking van uiters voëlagtige nievlieënde dinosourusse,<ref name=xuetal2003>{{cite journal |last1=Xu Xing |author2=Zhou Zhonghe; Wang Xiaolin; Kuang Xuewen; Zhang Fucheng; & Du Xiangke |year=2003 |title=Four-winged dinosaurs from China |journal=Nature |volume=421 |issue=6921 |pages=335–40 |doi=10.1038/nature01342 |pmid=12540892 |first1=X|bibcode=2003Natur.421..335X |s2cid=1160118 }}</ref> sowel as nievlieënde, dinosourusagtige primitiewe voëls,<ref name=zhouzhang2002>{{cite journal |last1=Zhou |author2=Zhang Fucheng |year=2002 |title=A long-tailed, seed-eating bird from the Early Cretaceous of China |journal=Nature |volume=418 |issue=6896 |pages=405–9 |doi=10.1038/nature00930 |pmid=12140555 |first1=Zhonghe|bibcode=2002Natur.418..405Z |s2cid=4423299 }}</ref> het die morfologiese gaping tussen nievlieënde teropodes en voëls feitlik heeltemal uitgewis.

==Filogenie==
[[Beeld:Birds and dinosaurs.webp|thumb|319x319px|'n Vereenvoudigde filogenetiese stamboom wat die verwantskap wys tussen moderne voëls en dinosourusse.<ref>{{Cite journal|last1=Plotnick|first1=Roy E.|last2=Theodor|first2=Jessica M.|last3=Holtz|first3=Thomas R.|date=2015-09-24|title=Jurassic Pork: What Could a Jewish Time Traveler Eat?|url=https://doi.org/10.1186/s12052-015-0047-2|journal=Evolution: Education and Outreach|volume=8|issue=1|pages=17|doi=10.1186/s12052-015-0047-2|s2cid=16195453 |issn=1936-6434}}</ref>]]

''Archaeopteryx'' word histories as die eerste voël, of ''Urvogel'' ("oervoël"), beskou. Hoewel fossiele wat meer onlangs ontdek is die gaping vul tussen teropodes en ''Archaeopteryx'', en tussen ''Archaeopteryx'' en moderne voëls, gebruik filogenetiese taksonome tradisioneel altyd ''Archaeopteryx'' as 'n bepaler om Aves te help definieer.<ref name=sereno1997>{{cite journal |last=Sereno |first=Paul C. |year=1997 |title=The origin and evolution of dinosaurs |journal=Annual Review of Earth and Planetary Sciences |volume=25 |pages=435–489 |doi=10.1146/annurev.earth.25.1.435|bibcode = 1997AREPS..25..435S |issue=1}}</ref><ref name=chiappe1997>{{cite book |last=Chiappe |first=Luis M. |year=1997 |chapter=Aves |editor=Currie, Philip J. |editor2=Padian, Kevin |title=Encyclopedia of Dinosaurs |publisher=Academic Press |location=San Diego |pages=45–50 |isbn=978-0-12-226810-6}}</ref> Aves word minder dikwels geïdentifiseer as 'n kroongroep wat net uit moderne voëls bestaan.<ref name=gauthier1986/> Byna alle paleontoloë beskou voëls as [[Coelurosauria|selurosouriese]] [[Theropoda|teropode]]-[[dinosourus]]se.<ref name=padian2004/> Binne die Selurosouriërs het verskeie kladistiese ontledings gedui op 'n moontlike klade met die naam [[Maniraptora]], wat bestaan uit [[Therizinosauria]], [[Oviraptorosauria]], [[Troodontidae]], [[Dromaeosauridae]] en voëls.<ref name=senter2007/><ref name=turneretal2007a/><ref name=holtzosmolska2004>{{cite book |last1=Holtz |first1=Thomas R. |author2=Osmólska, Halszka. |year=2004 |chapter=Saurischia |editor=Weishampel, David B. |editor2=Dodson, Peter |editor3=Osmólska, Halszka |title=The Dinosauria |edition=2de|location=Berkeley |publisher=University of California Press |pages=21–24 |isbn=978-0-520-24209-8}}</ref> Dromaeosauridae en Troodontidae kom gewoonlik saam voor in die klade [[Deinonychosauria]], wat 'n sustersgroep van voëls is (en saam die niekladistiese Eumaniraptora vorm) binne die stamklade [[Paraves]].<ref name=senter2007/><ref name=turneretal2007b>{{cite journal |last1=Turner |first1=Alan H. |author2=Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M.; & Norell, Mark A. |year=2007 |title=A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight |journal=Science |volume=317 |issue=5843 |pages=1378–81 |doi=10.1126/science.1144066 |pmid=17823350|bibcode = 2007Sci...317.1378T |doi-access=free }}</ref>

Ander studies stel alternatiewe evolusies voor waarin sekere groepe dinosourusse wat gewoonlik as nievlieënd beskou word, kon ontwikkel het uit vlieënde voorsate. In 'n ontleding in 2002 is byvoorbeeld bevind oviraptorosouriërs is basale voëls.<ref name=osmolskamaryanska2002>{{cite journal |last1=Osmólska |first1=Halszka |author2=Maryańska, Teresa; & Wolsan, Mieczysław. |year=2002 |title=Avialan status for Oviraptorosauria |journal=Acta Palaeontologica Polonica |volume=47 |issue=1 |pages=97–116 |url=http://app.pan.pl/article/item/app47-097.html}}</ref> Die genus ''Rahonavis'', wat oorspronklik as 'n vroeë voël beskryf is,<ref name=forsteretal1998>{{cite journal |last1=Forster |first1=Catherine A. |author2=Sampson, Scott D.; Chiappe, Luis M.; & Krause, David W. |year=1998 |title=The theropod ancestry of birds: new evidence from the Late Cretaceous of Madagascar |journal=Science |volume=279 |issue=5358 |pages=1915–9 |doi=10.1126/science.279.5358.1915 |pmid=9506938|bibcode = 1998Sci...279.1915F }}</ref> is in verskeie ander studies as 'n nievlieënde dromeosouride geïdentifiseer.<ref name=turneretal2007b/><ref name=makovickyetal2005>{{cite journal |last1=Makovicky |first1=Peter J. |author2=Apesteguía, Sebastián; & Agnolín, Federico L. |year=2005 |title=The earliest dromaeosaurid theropod from South America |journal=Nature |volume=437 |issue=7061 |pages=1007–11 |doi=10.1038/nature03996 |pmid=16222297 |bibcode=2005Natur.437.1007M|s2cid=27078534 }}</ref> Daar is al voorgestel dat Dromaeosauridae en Troodontidae self in Aves geplaas word eerder as net daarbuite.<ref name=paul2002>{{cite book |last=Paul |first=Gregory S. |year=2002 |title=Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds |location=Baltimore |publisher=Johns Hopkins University Press |isbn=978-0-8018-6763-7 |page=[https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/472 472pp] |url=https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/472 }}</ref><ref name=mayretal2005>{{cite journal |last1=Mayr |first1=Gerald |author2=Pohl, Burkhard; & Peters, D. Stefan |year=2005 |title=A well-preserved ''Archaeopteryx'' specimen with theropod features |journal=Science |volume=310 |issue=5753 |pages=1483–6 |doi=10.1126/science.1120331 |pmid=16322455 |bibcode=2005Sci...310.1483M|s2cid=28611454 }}</ref>


==Verwysings==
==Verwysings==

Wysiging soos op 08:30, 29 Junie 2022

Die Berlynse spesimen van Archaeopteryx lithographica.

Die wetenskaplike vraag van uit watter groter groep diere voëls ontwikkel het, word tradisioneel die "oorsprong van voëls" genoem. Die huidige wetenskaplike konsensus is dat voëls 'n groep maniroptoriese teropode-dinosourusse is wat in die Mesosoïese Era ontstaan het.

'n Nou verwantskap tussen dinosourusse en voëls is in die 19de eeu die eerste keer voorgestel ná die ontdekking van die primitiewe voël Archaeopteryx in Duitsland. Voëls en uitgestorwe nievlieënde dinosourusse het baie unieke skeleteienskappe in gemeen.[1] Daarbenewens is die fossiele van meer as 30 spesies nievlieënde dinosourusse ontdek met vere wat bewaar gebly het. Daar is selfs baie klein dinosourusse, soos Microraptor en Anchiornis, met lang vere aan die bene en arms wat vlerke vorm. Die paleontoloog Lawrence Witmer het in 2009 tot die gevolgtrekking gekom dat dié bewyse genoegsaam is om te wys voëls se evolusie het deur 'n viervlerkstadium gegaan.[2] Fossiele bewyse het ook getoon voëls en dinosourusse het ooreenstemmende eienskappe soos hol bene met lugruimtes, gastroliete in die spysverteringstelsel en nesbou- en broeigedrag.

Hoewel die oorsprong van voëls histories 'n omstrede onderwerp in evolusionêre biologie is, bevraagteken min wetenskaplikes deesdae die feit dat voëls van dinosourusse afkomstig is; hulle stel ander vorme van afkoms voor, soos uit reptiele van die klade Archosauria. Al word aangeneem voëls stam van dinosourusse af, word die presiese reeks evolusionêre gebeure wat aanleiding tot die ontstaan van vroeë voëls in die groep maniroptoriese teropodes gegee het, steeds betwis. Die oorsprong van vlieg in voëls is 'n aparte, maar verwante vraag waarvoor daar ook 'n paar voorgestelde antwoorde is.

Navorsingsgeskiedenis

Huxley en vroeë navorsing

Thomas Henry Huxley (1825-1895).

Wetenskaplike navorsing na die oorsprong van voëls het begin kort ná die publikasie in 1859 van Charles Darwin se On the Origin of Species.[3] In 1860 is 'n fossiele veer ontdek in Duitse kalksteen uit die laat Jura. Die Duitse paleontoloog Christian von Meyer het die veer die volgende jaar as Archaeopteryx lithographica beskryf.[4] Die Brit Richard Owen het in 1863 'n feitlik volledige skelet beskryf en dit herken as 'n voël, ondanks baie eienskappe wat aan 'n reptiel herinner, insluitende voorpote met kloue en 'n lang, benerige stert.[5]

Die bioloog Thomas Henry Huxley, wat 'n geesdriftige ondersteuner was van Darwin se nuwe teorie van evolusie deur middel van natuurlike seleksie, het feitlik dadelik beweer Archaeopteryx is 'n oorgangsfossiel tussen voëls en reptiele. Van 1868 af, ná vroeë voorstelle deur Karl Gegenbaur[6] en Edward Drinker Cope,[7] het Huxley gedetailleerde vergelykings getref tussen Archaeopteryx en verskeie prehistoriese fossiele. Hy het gevind dit is feitlik soortgelyk aan Hypsilophodon en Compsognathus.[8][9]

Die ontdekking in die laat 1870's van die ikoniese "Berlynse spesimen" van Archaeopteryx, kompleet met 'n stel reptieltande, was verdere bewyse daarvan. Nes Cope het Huxley 'n evolusionêre verwantskap tussen voëls en dinosourusse voorgestel. Hoewel Huxley teenstand gekry het van die invloedryke Owen, is sy gevolgtrekkings deur baie bioloë aanvaar,[10] terwyl ander [11] gemeen het die ooreenkomste is vanweë samelopende evolusie.

Heilmann se hipotese

'n Keerpunt het in die vroeë 20ste eeu gekom met die skryfwerk van Gerhard Heilmann van Denemarke. Hy was 'n kunstenaar met 'n belangstellings in voëls. Van 1913 tot 1916 het hy die resultate gepubliseer van sy navorsing oor die anatomie, embriologie, gedrag, paleontologie en evolusie van voëls.[12] Sy werk, wat aanvanklik in Deens gepubliseer is as Vor Nuvaerende Viden om Fuglenes Afstamning, is in 1926 in Engels gepubliseer as The Origin of Birds.

Heilmann se hipotetiese illustrasie van twee vegtende "proavisse", 1916.

Nes Huxley het Heilmann Archaeopteryx en ander voëls vergelyk met 'n lang lys prehistoriese reptiele, en ook tot die gevolgtrekking gekom die teropode-dinosourusse soos Compsognathus was die naaste daaraan. Heilmann het egter opgemerk dat voëls sleutelbene het wat saamgesmelt is om 'n been met die naam furcula (wens- of vurkbeentjie) te vorm. Terwyl sleutelbene bekend is in primitiewer reptiele, het hulle nog nie in dinosourusse voorgekom nie. Hy het geglo evolusie is nie "omkeerbaar" nie en kon nie aanvaar dat sleutelbene verlore gegaan het in dinosourusse en weer in voëls te voorskyn gekom het nie. Hy het dus noodgedwonge die idee uitgeskakel dat dinosourusse voëls se voorsate was en het alle ooreenkomste aan samelopende evolusie toegeskryf.[13] Heilmann se uiters deurtastende benadering het daartoe gelei dat die boek 'n klassieke werk geword het. Die gevolgtrekkings oor die oorsprong van voëls is vir die volgende vier dekades deur feitlik alle evolusionêre bioloë aanvaar.[14]

Sleutelbene is baie delikaat en kan dus vernietig of onherkenbaar beskadig word. Nogtans is 'n paar sleutelbeenfossiele van teropodes ontdek voordat Heilmann sy boek geskryf het, maar hulle is verkeerd geïdentifiseer.[15]

Die gebrek aan sleutelbene in dinosourusse het die ortodokse siening geword, ondanks die ontdekking in 1936 van sleutelbene in die primitiewe teropode Segisaurus.[16] Die volgende verslag oor sleutelbene in 'n dinosouruse was in 1983 in 'n Russiese artikel.[17]

Ongeag wat Heilmann geglo het, het paleontoloë nou aanvaar sleutelbene, en in die meeste gevalle furculae, is 'n standaardeienskap nie net in teropodes nie, maar alle souriskiatiese dinosourusse. Tot in laat 2007 is verbeende furculae (wat uit been eerder as kraakbeen bestaan) in alle soorte teropodes gevind behalwe die primitiefstes, Eoraptor en Herrerasaurus.[18] Die oorspronklike verslag oor 'n furcula in die primitiewe teropode Segisaurus (1936) is bevestig ná 'n herondersoek in 2005.[19]

Versmelte, furcula-agtige sleutelbene is ook ontdek in Massospondylus, 'n Sauropodomorpha uit die vroeë Jura.[20]

Ostrom en die dino-renaissance

Die ooreenkoms tussen die arms van Deinonychus (links) en Archaeopteryx het John Ostrom aangespoor om die skakel tussen voëls en dinosourusse te laat herleef.

Die mening het teen die "Thecodontia"-hipotese begin draai ná die ontdekking in 1964 van 'n nuwe teropode-dinosourus in Montana. In 1969 het John Ostrom van die Yale-universiteit die dinosourus beskryf en Deinonychus gedoop.[21] Die volgende jaar het Ostrom 'n spesimen van Pterodactylus in die Teyler-museum in Nederland herbeskryf as nog 'n skelet van Archaeopteryx.[22] Die spesimen het hoofsaaklik bestaan uit 'n enkele vlerk, en die beskrywing daarvan het Ostrom bewus gemaak van die ooreenkoms tussen die gewrigte van Archaeopteryx en dié van Deinonychus.[23]

In 1972 het die Britse paleontoloog Alick Walker gehipotetiseer dat voëls nie van "Thecodontia" afkomstig is nie, maar van krokodilvoorsate soos Sphenosuchus.[24] Ostrom se werk met beide teropodes en vroeë voëls het hom in die middel 1970's 'n reeks publikasies die lig laat sien waarin hy die ooreenkomste tussen voëls en teropode-dinosourusse uitlig, en dit het die mening laat herleef wat meer as 'n eeu tevore die eerste keer deur Huxley gelug is.[25][26] Ostrom se herkenning van dinosourusse as voëls se voorsate, asook ander nuwe idees oor die aktiwiteitsvlakke van dinosourusse se metabolisme[27] en hulle ouersorg,[28] het in die 1970's begin wat bekend geraak het as die dino-renaissance.

Ostrom se onthullings het saamgeval met die toenemende aanvaarding van filogeniese sistematika (kladistiek), wat in die 1960's begin het met die werk van Willi Hennig.[29] Kladistiek is 'n presiese metode om spesies te rangskik geskoei op hulle evolusionêre verwantskappe.

In die 1980's het Jacques Gauthier en ander die eerste keer kladistieke metodologie op dinosourusfilogenie toegepas, en dit het onteenseglik gewys voëls stam van 'n groep teropode-dinosourusse af.[30] Vroeë ontledings het aangetoon Dromaeosauridae-teropodes soos Deinonychus is veral nou verwant aan voëls, 'n resultaat wat sedertdien herhaaldelik bevestig is.[31][32]

Geveerde dinosourusse in China

'n Fossiel van Sinosauropteryx prima.

In die vroeë 1990's is uitstekend bewaarde voëlfossiele in verskeie geologiese formasies uit die vroeë Kryt in die provinsie Liaoning in die noordooste van China ontdek.[33][34] In 1996 het Chinese paleontoloë Sinosauropteryx beskryf as 'n nuwe genus voëls uit die Yixian-formasie,[35] maar die dier is gou herken as 'n meer basale teropode-dinosourus wat nou verwant is aan Compsognathus. Sy ligaam was bedek met lang, filamentagtige strukture. Hulle is "protovere" gedoop en word as homoloë van die meer gevorderde vere van voëls beskou.[36] Sommige wetenskaplikes stem egter nie saam met dié siening nie.[37]

Kort daarna het Chinese en Noord-Amerikaanse wetenskaplikes Caudipteryx en Protarchaeopteryx beskryf. Geskoei op skeleteienskappe, was dié diere nievlieënde dinosourusse, maar hulle oorblyfsels het ten volle gevormde vere gehad wat baie soos voëls s'n lyk.[38] "Archaeoraptor", wat sonder hersiening in 'n 1999-uitgawe van National Geographic beskryf is,[39] het 'n gesmokkelde vervalsing blyk te wees,[40] maar regte oorblyfsels stroom steeds uit die Yixian, beide wettig en onwettig.

Vere of "protovere" is gevind aan 'n groot verskeidenheid teropodes in die Yixian,[41][42] en die ontdekking van uiters voëlagtige nievlieënde dinosourusse,[43] sowel as nievlieënde, dinosourusagtige primitiewe voëls,[44] het die morfologiese gaping tussen nievlieënde teropodes en voëls feitlik heeltemal uitgewis.

Filogenie

'n Vereenvoudigde filogenetiese stamboom wat die verwantskap wys tussen moderne voëls en dinosourusse.[45]

Archaeopteryx word histories as die eerste voël, of Urvogel ("oervoël"), beskou. Hoewel fossiele wat meer onlangs ontdek is die gaping vul tussen teropodes en Archaeopteryx, en tussen Archaeopteryx en moderne voëls, gebruik filogenetiese taksonome tradisioneel altyd Archaeopteryx as 'n bepaler om Aves te help definieer.[46][47] Aves word minder dikwels geïdentifiseer as 'n kroongroep wat net uit moderne voëls bestaan.[30] Byna alle paleontoloë beskou voëls as selurosouriese teropode-dinosourusse.[14] Binne die Selurosouriërs het verskeie kladistiese ontledings gedui op 'n moontlike klade met die naam Maniraptora, wat bestaan uit Therizinosauria, Oviraptorosauria, Troodontidae, Dromaeosauridae en voëls.[31][32][48] Dromaeosauridae en Troodontidae kom gewoonlik saam voor in die klade Deinonychosauria, wat 'n sustersgroep van voëls is (en saam die niekladistiese Eumaniraptora vorm) binne die stamklade Paraves.[31][49]

Ander studies stel alternatiewe evolusies voor waarin sekere groepe dinosourusse wat gewoonlik as nievlieënd beskou word, kon ontwikkel het uit vlieënde voorsate. In 'n ontleding in 2002 is byvoorbeeld bevind oviraptorosouriërs is basale voëls.[50] Die genus Rahonavis, wat oorspronklik as 'n vroeë voël beskryf is,[51] is in verskeie ander studies as 'n nievlieënde dromeosouride geïdentifiseer.[49][52] Daar is al voorgestel dat Dromaeosauridae en Troodontidae self in Aves geplaas word eerder as net daarbuite.[53][54]

Verwysings

  1. ↑ Chiappe, Luis M. (2009). "Downsized Dinosaurs: The Evolutionary Transition to Modern Birds". Evolution: Education and Outreach. 2 (2): 248–256. doi:10.1007/s12052-009-0133-4.
  2. ↑ Witmer, LM (2009). "Palaeontology: Feathered dinosaurs in a tangle". Nature. 461 (7264): 601–2. Bibcode:2009Natur.461..601W. doi:10.1038/461601a. PMID 19794481. S2CID 205049989.
  3. ↑ Darwin, Charles R. (1859). On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. Londen: John Murray. p. 502pp. ISBN 978-1-4353-9386-8.
  4. ↑ Von Meyer, C.E. Hermann. (1861). "Archaeopteryx lithographica (Vogel-Feder) und Pterodactylus von Solnhofen". Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie (in Duits). 1861: 678–679.
  5. ↑ Owen, Richard. (1863). "On the Archeopteryx [sp] of von Meyer, with a description of the fossil remains of a long-tailed species, from the lithographic stone of Solenhofen [sp]". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 153: 33–47. doi:10.1098/rstl.1863.0003.
  6. ↑ Gegenbaur, K. (1863). "Vergleichend-anatomische Bemerkungen über das Fußskelet der Vögel". Archiv für Anatomie, Physiologie und Wissenschaftliche Medicin. 1863: 450–472.
  7. ↑ Cope, E.D. (1867). "An account of the extinct reptiles which approached the birds". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia. 19: 234–235.skakel
  8. ↑ Huxley, T.H. (1868). "On the animals which are most nearly intermediate between birds and reptiles". Annals and Magazine of Natural History. 4th. 2: 66–75.
  9. ↑ Huxley, Thomas H. (1870). "Further evidence of the affinity between the dinosaurian reptiles and birds". Quarterly Journal of the Geological Society of London. 26 (1–2): 12–31. doi:10.1144/GSL.JGS.1870.026.01-02.08. S2CID 129125487.
  10. ↑ Nopcsa, Franz. (1907). "Ideas on the origin of flight". Proceedings of the Zoological Society of London. 77: 223–238. doi:10.1111/j.1096-3642.1907.tb01811.x.
  11. ↑ Seeley, Harry G. (1901). Dragons of the Air: An Account of Extinct Flying Reptiles. Londen: Methuen & Co. p. 239pp.
  12. ↑ Nieuwland, Ilja J.J. (2004). "Gerhard Heilmann and the artist's eye in science, 1912-1927" (PDF). PalArch's Journal of Vertebrate Palaeontology. 3 (2). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 Februarie 2016. Besoek op 21 Mei 2009.
  13. ↑ Heilmann, Gerhard (1926). The Origin of Birds. London: Witherby. p. 208pp. ISBN 978-0-486-22784-9.
  14. ↑ 14,0 14,1 Padian, Kevin. (2004). "Basal Avialae". In Weishampel, David B.; Dodson, Peter; Osmólska, Halszka (reds.). The Dinosauria (2de uitg.). Berkeley: University of California Press. pp. 210–231. ISBN 978-0-520-24209-8.
  15. ↑ Paul, G.S. (2002). Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds. JHU Press. ISBN 978-0-8018-6763-7.
  16. ↑ Camp, Charles L. (1936). "A new type of small theropod dinosaur from the Navajo Sandstone of Arizona". Bulletin of the University of California Department of Geological Sciences. 24: 39–65.
  17. ↑ Barsbold, R. (1983). "Carnivorous dinosaurs from the Cretaceous of Mongolia". Trudy Soumestnaya Sovetsko-Mongol'skaya Paleontogicheskaya Ekspeditsiya (in Russies). 19: 1–117.
  18. ↑ Lipkin, C., Sereno, P.C. en Horner, J.R. (November 2007). "The Furcula In Suchomimus Tenerensis And Tyrannosaurus Rex (Dinosauria: Theropoda: Tetanurae)". Journal of Paleontology. 81 (6): 1523–1527. doi:10.1666/06-024.1. S2CID 86234363.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  19. ↑ Carrano, M.R., Hutchinson, J.R., and Sampson, S.D. (Desember 2005). "New information on Segisaurus halli, a small theropod dinosaur from the Early Jurassic of Arizona" (PDF). Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (4): 835–849. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0835:NIOSHA]2.0.CO;2. ISSN 0272-4634. S2CID 30039789. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 12 Mei 2006.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  20. ↑ Yates, Adam M.; and Vasconcelos, Cecilio C. (2005). "Furcula-like clavicles in the prosauropod dinosaur Massospondylus". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (2): 466–468. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0466:FCITPD]2.0.CO;2. ISSN 0272-4634. S2CID 85679726.
  21. ↑ Ostrom, John H. (1969). "Osteology of Deinonychus antirrhopus, an unusual theropod from the Lower Cretaceous of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History. 30: 1–165.
  22. ↑ Ostrom, John H. (1970). "Archaeopteryx: Notice of a "new" specimen". Science. 170 (3957): 537–8. Bibcode:1970Sci...170..537O. doi:10.1126/science.170.3957.537. PMID 17799709. S2CID 46682559.
  23. ↑ Chambers, Paul (2002). Bones of Contention: The Archaeopteryx Scandals. London: John Murray Ltd. pp. 183–184. ISBN 978-0-7195-6054-5.
  24. ↑ Walker, Alick D. (1972). "New light on the origin of birds and crocodiles". Nature. 237 (5353): 257–263. Bibcode:1972Natur.237..257W. doi:10.1038/237257a0. S2CID 4174690.
  25. ↑ Ostrom, John H. (1973). "The ancestry of birds". Nature. 242 (5393): 136. Bibcode:1973NPhS..242..136O. doi:10.1038/242136a0. S2CID 29873831.
  26. ↑ Ostrom, John H. (1975). The origin of birds. pp. 55–77. Bibcode:1975AREPS...3...55O. doi:10.1146/annurev.ea.03.050175.000415. ISBN 978-0-912532-57-8. {{cite book}}: |journal= ignored (hulp)
  27. ↑ Bakker, Robert T. (1972). "Anatomical and ecological evidence of endothermy in dinosaurs". Nature. 238 (5359): 81–85. Bibcode:1972Natur.238...81B. doi:10.1038/238081a0. S2CID 4176132.
  28. ↑ Horner, John R.; Makela, Robert (1979). "Nest of juveniles provides evidence of family structure among dinosaurs". Nature. 282 (5736): 296–298. Bibcode:1979Natur.282..296H. doi:10.1038/282296a0. S2CID 4370793.
  29. ↑ Hennig, E.H. Willi (1966). Phylogenetic Systematics. translated by Davis, D. Dwight; & Zangerl, Rainer. Urbana: University of Illinois Press. ISBN 978-0-252-06814-0.
  30. ↑ 30,0 30,1 Gauthier, Jacques. (1986). "Saurischian monophyly and the origin of birds". In Padian, Kevin (red.). The Origin of Birds and the Evolution of Flight. Memoirs of the California Academy of Sciences 8. pp. 1–55.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Senter, Phil (2007). "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 5 (4): 429–463. doi:10.1017/S1477201907002143. S2CID 83726237.
  32. ↑ 32,0 32,1 Turner, Alan H.; Hwang, Sunny; & Norell, Mark A. (2007). "A small derived theropod from Öösh, Early Cretaceous, Baykhangor, Mongolia". American Museum Novitates (3557): 1–27. doi:10.1206/0003-0082(2007)3557[1:ASDTFS]2.0.CO;2. hdl:2246/5845. ISSN 0003-0082. S2CID 31096081.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  33. ↑ Sereno, Paul C.; Rao Chenggang (1992). "Early evolution of avian flight and perching: new evidence from the Lower Cretaceous of China". Science. 255 (5046): 845–8. Bibcode:1992Sci...255..845S. doi:10.1126/science.255.5046.845. PMID 17756432. S2CID 41106677.
  34. ↑ Hou Lian-Hai, Lian-hai; Zhou Zhonghe; Martin, Larry D.; & Feduccia, Alan (1995). "A beaked bird from the Jurassic of China". Nature. 377 (6550): 616–618. Bibcode:1995Natur.377..616H. doi:10.1038/377616a0. S2CID 4357707.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  35. ↑ Ji Qiang; Ji Shu-an (1996). "On the discovery of the earliest bird fossil in China and the origin of birds" (PDF). Chinese Geology. 233: 30–33.
  36. ↑ Chen Pei-ji, Pei-ji; Dong Zhiming; & Zhen Shuo-nan. (1998). "An exceptionally preserved theropod dinosaur from the Yixian Formation of China". Nature. 391 (6663): 147–152. Bibcode:1998Natur.391..147C. doi:10.1038/34356. S2CID 4430927.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  37. ↑ Lingham-Soliar, Theagarten; Feduccia, Alan; & Wang Xiaolin. (2007). "A new Chinese specimen indicates that 'protofeathers' in the Early Cretaceous theropod dinosaur Sinosauropteryx are degraded collagen fibres". Proceedings of the Royal Society B. 274 (1620): 1823–9. doi:10.1098/rspb.2007.0352. PMC 2270928. PMID 17521978.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  38. ↑ Ji Qiang, Philip J.; Currie, Philip J.; Norell, Mark A.; & Ji Shu-an. (1998). "Two feathered dinosaurs from northeastern China" (PDF). Nature. 393 (6687): 753–761. Bibcode:1998Natur.393..753Q. doi:10.1038/31635. S2CID 205001388.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  39. ↑ Sloan, Christopher P. (1999). "Feathers for T. rex?". National Geographic. 196 (5): 98–107. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2012.
  40. ↑ Monastersky, Richard (2000). "All mixed up over birds and dinosaurs". Science News. 157 (3): 38. doi:10.2307/4012298. JSTOR 4012298. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Oktober 2008. Besoek op 4 Julie 2008.
  41. ↑ Xu Xing, Xing; Tang Zhi-lu; & Wang Xiaolin. (1999). "A therizinosaurid dinosaur with integumentary structures from China". Nature. 399 (6734): 350–354. Bibcode:1999Natur.399..350X. doi:10.1038/20670. S2CID 204993327.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  42. ↑ Xu Xing, X; Norell, Mark A.; Kuang Xuewen; Wang Xiaolin; Zhao Qi; & Jia Chengkai. (2004). "Basal tyrannosauroids from China and evidence for protofeathers in tyrannosauroids". Nature. 431 (7009): 680–4. Bibcode:2004Natur.431..680X. doi:10.1038/nature02855. PMID 15470426. S2CID 4381777.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  43. ↑ Xu Xing, X; Zhou Zhonghe; Wang Xiaolin; Kuang Xuewen; Zhang Fucheng; & Du Xiangke (2003). "Four-winged dinosaurs from China". Nature. 421 (6921): 335–40. Bibcode:2003Natur.421..335X. doi:10.1038/nature01342. PMID 12540892. S2CID 1160118.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  44. ↑ Zhou, Zhonghe; Zhang Fucheng (2002). "A long-tailed, seed-eating bird from the Early Cretaceous of China". Nature. 418 (6896): 405–9. Bibcode:2002Natur.418..405Z. doi:10.1038/nature00930. PMID 12140555. S2CID 4423299.
  45. ↑ Plotnick, Roy E.; Theodor, Jessica M.; Holtz, Thomas R. (24 September 2015). "Jurassic Pork: What Could a Jewish Time Traveler Eat?". Evolution: Education and Outreach. 8 (1): 17. doi:10.1186/s12052-015-0047-2. ISSN 1936-6434. S2CID 16195453.
  46. ↑ Sereno, Paul C. (1997). "The origin and evolution of dinosaurs". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 25 (1): 435–489. Bibcode:1997AREPS..25..435S. doi:10.1146/annurev.earth.25.1.435.
  47. ↑ Chiappe, Luis M. (1997). "Aves". In Currie, Philip J.; Padian, Kevin (reds.). Encyclopedia of Dinosaurs. San Diego: Academic Press. pp. 45–50. ISBN 978-0-12-226810-6.
  48. ↑ Holtz, Thomas R.; Osmólska, Halszka. (2004). "Saurischia". In Weishampel, David B.; Dodson, Peter; Osmólska, Halszka (reds.). The Dinosauria (2de uitg.). Berkeley: University of California Press. pp. 21–24. ISBN 978-0-520-24209-8.
  49. ↑ 49,0 49,1 Turner, Alan H.; Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M.; & Norell, Mark A. (2007). "A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight". Science. 317 (5843): 1378–81. Bibcode:2007Sci...317.1378T. doi:10.1126/science.1144066. PMID 17823350.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  50. ↑ Osmólska, Halszka; Maryańska, Teresa; & Wolsan, Mieczysław. (2002). "Avialan status for Oviraptorosauria". Acta Palaeontologica Polonica. 47 (1): 97–116.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  51. ↑ Forster, Catherine A.; Sampson, Scott D.; Chiappe, Luis M.; & Krause, David W. (1998). "The theropod ancestry of birds: new evidence from the Late Cretaceous of Madagascar". Science. 279 (5358): 1915–9. Bibcode:1998Sci...279.1915F. doi:10.1126/science.279.5358.1915. PMID 9506938.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  52. ↑ Makovicky, Peter J.; Apesteguía, Sebastián; & Agnolín, Federico L. (2005). "The earliest dromaeosaurid theropod from South America". Nature. 437 (7061): 1007–11. Bibcode:2005Natur.437.1007M. doi:10.1038/nature03996. PMID 16222297. S2CID 27078534.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  53. ↑ Paul, Gregory S. (2002). Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. 472pp. ISBN 978-0-8018-6763-7.
  54. ↑ Mayr, Gerald; Pohl, Burkhard; & Peters, D. Stefan (2005). "A well-preserved Archaeopteryx specimen with theropod features". Science. 310 (5753): 1483–6. Bibcode:2005Sci...310.1483M. doi:10.1126/science.1120331. PMID 16322455. S2CID 28611454.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

Skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Oorsprong_van_voëls&oldid=2508635"