Erektiele disfunksie: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Kategorieë gealfabetiseer
Inleiding uitgebrei, besig
Etiket: Disambiguation links
Lyn 1: Lyn 1:
{{Inligtingskas siekte
{{Inligtingskas mediese toestand
| naam = Erektiele disfunksie
| name = Erektiele disfunksie
| synonyms = Impotensie
| beeld =
| beeldgrootte =
| image =
| onderskrif =
| width =
| DiseasesDB = 21555
| caption =
| ICD10 = {{ICD10|F|52|2|f|50}}, {{ICD10|N|48|4|n|40}}
| field = [[urologie]], [[andrologie]]
| symptoms = Onvermoë om 'n [[ereksie]] te kry of handhaaf
| ICD9 = {{ICD9|302.72}}, {{ICD9|607.84}}
| ICDO =
| complications =
| OMIM =
| onset =
| MedlinePlus =
| duration =
| causes = Lae [[testosteroon]]vlakke,<ref name="Gokce" /><ref name="ed-biotapublishing" /> sekere [[voorskrifmedisyne]],<ref name="uptodate" /><ref name="LMCC" /> neurogeniese sindrome,<ref name="uptodate"/><ref name="LMCC"/><ref name="booksexualdisfunction" /><ref name="ed-biotapublishing" /> ens.
| eMedicineSubj = med
| risks = [[Hartbloedvatsiekte]]s, [[diabetes]], [[Rookgewoonte|rook]], [[stres]],<ref name="health.am" /> [[geestesteuring]]s,<ref name="health.am" /> [[Veroudering|ouderdom]],<ref name="Gokce" /> dieet met baie [[versadigde vet]]te,<ref name="dietcauseerectiledysfunction" /><ref name="erectandheartdisease" /> niersiekte<ref name="Papa"/>
| eMedicineTopic = 3023
| diagnosis = Hang af of die aard fisiologies of psigologies is
| MeshID = D007172
| treatment = Behandeling van onderliggende oorsake, [[medisyne]], [[penispomp]],<ref name="lecturioerect" /> berading (psigologiese behandeling)<ref name=":0" />
| medication = [[Sildenafil]], <ref name="Vardi">{{cite journal | vauthors = Vardi M, Nini A | title = Phosphodiesterase inhibitors for erectile dysfunction in patients with diabetes mellitus | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | issue = 1 | pages = CD002187 | date = January 2007 | volume = 2009 | pmid = 17253475 | pmc = 6718223 | doi = 10.1002/14651858.CD002187.pub3 }}</ref>prostaglandien, inplantate, ens.
}}
}}


'''Erektiele disfunksie''' of '''impotensie''' is ’n [[seksuele disfunksie]] wat gekenmerk word deur ’n onvermoë om ’n [[ereksie]] te kry of te behou tydens [[seks]]uele bedrywighede.<ref>[http://www.muschealth.com/gs/glossary.aspx?pageid=P00522 Erectile dysfunction] glossary – MUSC Health</ref> ’n Ereksie is die [[Hidroulika|hidrouliese]] effek van [[bloed]] wat in die sponsagtige dele van die [[penis]] opgeneem en behou word. Die proses word gewoonlik meegebring deur seksuele stimulasie, wanneer prikkels van die [[brein]] na die [[senuwee]]s in die penis gestuur word.
'''Erektiele disfunksie''' of '''impotensie''' is ’n seksuele disfunksie wat gekenmerk word deur ’n onvermoë om ’n [[ereksie]] te kry of te behou wat styf genoeg is vir [[seks]]uele bedrywighede.<ref>[http://www.muschealth.com/gs/glossary.aspx?pageid=P00522 Erectile dysfunction] glossary – MUSC Health</ref> ’n Ereksie is die [[Hidroulika|hidrouliese]] effek van [[bloed]] wat in die sponsagtige dele van die [[penis]] opgeneem en behou word. Die proses word gewoonlik meegebring deur seksuele stimulasie, wanneer prikkels van die [[brein]] na die [[senuwee]]s in die penis gestuur word. Erektiele disfunksie is die algemeenste seksuele probleem by mans en kan psigologiese stres veroorsaak weens die invloed daarvan op die selfbeeld en seksuele verhoudings.

Die meeste gevalle word toegeskryf aan voorspelbare en fisieke risokofaktore. Dit kan ingedeel word in vaskulêre, neurologiese en hormonale probleme, asook dié wat deur [[dwelm]]s veroorsaak word of in die penis self voorkom. Belangrike voorspelbare faktore sluit in [[Veroudering|ouderdom]], [[hartbloedvatsiekte]]s, [[diabetes]], [[Hipertensie|hoë bloeddruk]], [[obesiteit]], abnormale [[lipied]]vlakke in die bloed, [[hipogonadie]] (die onvoldoende funksionering van die [[geslagsklier]]e), [[Rookgewoonte|rook]], [[depressie]] en die gebruik van [[voorskrifmedisyne]]. Sowat 10% van gevalle word verbind met sielkundige faktore, wat toestande soos depressie, stres en verhoudingsprobleme insluit.<ref name=":1">{{Cite book |last=Rosen |first=RC |title=UpToDate |last2=Khera |first2=M |publisher=[[UpToDate]] |others=Post, TW |year=2023 |editor-last=O'Leary |editor-first=MP |location=Waltham, MA |chapter=Epidemiology and etiologies of male sexual dysfunction |editor-last2=Cummingham |editor-first2=GR}}</ref>

Dit is belangrik om daarop te let dat die term "erektiele disfunksie" nie ander ereksieverwante probleme soos [[priapisme]] insluit nie.

Behandeling sluit in om die onderliggende probleme en psigososiale kwessies te behandel en leefstylveranderings.<ref name="LMCC" /> In baie gevalle word medisynegebaseerde terapieë gebruik, veral 'n vasodilator ('n stof wat bloedvate verwyd) soos [[sildenafil]].<ref name="Vardi"/> Dié middels help bloedvloei aan na die sponsagtige vesel van die penis. Ander, minder algemene behandelings sluit in pille van prostaglandiene (hormoonagtige chemiese stowwe) wat in die urinebuis gedruk word, 'n spierverslapper van die [[Spier|gladde spiere]] regstreeks in die penis, penisinplantate en die gebruik van [[penispomp]]e.<ref name="LMCC" /><ref name="pmid15947645">{{cite journal |vauthors=Montague DK, Jarow JP, Broderick GA, Dmochowski RR, Heaton JP, Lue TF, Milbank AJ, Nehra A, Sharlip ID |date=July 2005 |title=Chapter 1: The management of erectile dysfunction: an AUA update |editor-last=Smith |editor-first=JA Jr. |journal=The Journal of Urology |publisher=Elsevier |volume=174 |issue=1 |pages=230–39 |doi=10.1097/01.ju.0000164463.19239.19 |issn=1527-3792 |pmid=15947645 |s2cid=1761196}}</ref>

Erektiele disfunksie kom na berig word voor in 18% van mans tussen die ouderdomme van 50 en 59, en in 37% van mans tussen 70 en 75.<ref name=":1" />


== Oorsake ==
== Oorsake ==
Lyn 36: Lyn 46:


== Verwysings ==
== Verwysings ==
'''Besig sal later regkom'''
{{Verwysings|2}}
{{Verwysings|2}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Erectile dysfunction|Engelse Wikipedia]]
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Erectile dysfunction|Engelse Wikipedia]]

Wysiging soos op 10:41, 6 Desember 2023

Erektiele disfunksie
Ander nameImpotensie
SpesialiteitUrologie, andrologie
SimptomeOnvermoë om 'n ereksie te kry of handhaaf
OorsakeLae testosteroonvlakke,[1][2] sekere voorskrifmedisyne,[3][4] neurogeniese sindrome,[3][4][5][2] ens.
RisikofaktoreHartbloedvatsiektes, diabetes, rook, stres,[6] geestesteurings,[6] ouderdom,[1] dieet met baie versadigde vette,[7][8] niersiekte[9]
Diagnostiese metodeHang af of die aard fisiologies of psigologies is
BehandelingBehandeling van onderliggende oorsake, medisyne, penispomp,[10] berading (psigologiese behandeling)[11]
MedikasieSildenafil, [12]prostaglandien, inplantate, ens.
Mediese waarskuwing

Erektiele disfunksie of impotensie is ’n seksuele disfunksie wat gekenmerk word deur ’n onvermoë om ’n ereksie te kry of te behou wat styf genoeg is vir seksuele bedrywighede.[13] ’n Ereksie is die hidrouliese effek van bloed wat in die sponsagtige dele van die penis opgeneem en behou word. Die proses word gewoonlik meegebring deur seksuele stimulasie, wanneer prikkels van die brein na die senuwees in die penis gestuur word. Erektiele disfunksie is die algemeenste seksuele probleem by mans en kan psigologiese stres veroorsaak weens die invloed daarvan op die selfbeeld en seksuele verhoudings.

Die meeste gevalle word toegeskryf aan voorspelbare en fisieke risokofaktore. Dit kan ingedeel word in vaskulêre, neurologiese en hormonale probleme, asook dié wat deur dwelms veroorsaak word of in die penis self voorkom. Belangrike voorspelbare faktore sluit in ouderdom, hartbloedvatsiektes, diabetes, hoë bloeddruk, obesiteit, abnormale lipiedvlakke in die bloed, hipogonadie (die onvoldoende funksionering van die geslagskliere), rook, depressie en die gebruik van voorskrifmedisyne. Sowat 10% van gevalle word verbind met sielkundige faktore, wat toestande soos depressie, stres en verhoudingsprobleme insluit.[14]

Dit is belangrik om daarop te let dat die term "erektiele disfunksie" nie ander ereksieverwante probleme soos priapisme insluit nie.

Behandeling sluit in om die onderliggende probleme en psigososiale kwessies te behandel en leefstylveranderings.[4] In baie gevalle word medisynegebaseerde terapieë gebruik, veral 'n vasodilator ('n stof wat bloedvate verwyd) soos sildenafil.[12] Dié middels help bloedvloei aan na die sponsagtige vesel van die penis. Ander, minder algemene behandelings sluit in pille van prostaglandiene (hormoonagtige chemiese stowwe) wat in die urinebuis gedruk word, 'n spierverslapper van die gladde spiere regstreeks in die penis, penisinplantate en die gebruik van penispompe.[4][15]

Erektiele disfunksie kom na berig word voor in 18% van mans tussen die ouderdomme van 50 en 59, en in 37% van mans tussen 70 en 75.[14]

Oorsake

Die belangrikste oorsake van erektiele disfunksie is kardiovaskulêre siektes en diabetes, neurologiese probleme (soos trauma weens chirurgie), hormonale tekorte en die newe-effek van dwelmmiddels.

Psigologiese impotensie of ’n onvermoë om te penetreer is eerder danksy gedagtes of gevoelens (psigologiese redes) as om fisieke redes; dit kom effens minder voor, maar kan behandel word. Erektiele disfunksie kan groot sielkundige probleme veroorsaak omdat dit implikasies inhou vir verhoudings en die manlike selfbeeld.

Behandeling

’n Ongelukkige vrou kla by ’n regter oor haar man se impotensie. (Ottomaanse miniatuurskildery).

Benewens behandeling van onderliggende oorsake soos ’n kaliumtekort of die arseenvergiftiging van drinkwater, is die eerste stap medikasie, insluitende Viagra. In sommige gevalle sluit behandeling in tablette in die uretra, inspuitings in die penis, ’n penis-prostese, penispomp of vaatrekonstruksie-chirurgie.[15]

Die Latynse term impotentia coeundi beskryf eenvoudig die onvermoë van die penis om die vagina te penetreer; dit word deesdae vervang met meer beskrywende terme soos "erektiele disfunksie" (ED). Die studie van erektiele disfunksie in die geneeskunde word andrologie genoem, en dit is ’n afdeling van urologie. Navorsing dui daarop dat erektiele disfunksie algemeen is, en sommige meen dat tot 40% van mans dit minstens af en toe ervaar.[16]

Geskiedenis

In die laat 16de en die 17de eeu is impotensie in Frankryk beskou as ’n misdaad en genoegsame rede vir ’n egskeiding. Dié praktyk, wat ingesluit het die inspeksie van die betrokkenes deur deskundiges van die hof, is in 1677 as onwelvoeglik verklaar.[17]

Dr. John R. Brinkley het in die 1920's en 1930's ’n oplewing in Amerika veroorsaak in kure vir impotensie. Sy radioprogram het duur bokklier-inplantings, operasies en "Mercurochrome"-inspuitings voorgestel.

Groot vooruitgang is in 1983 gemaak met moderne medikasie vir ED toe die Britse fisioloog Giles Brindley sy broek laat sak en vir ’n geskokte Urodynamics Society-gehoor sy ereksie wys wat deur papawerien teweeggebring is.[18] Die middel wat Brindley in sy penis ingespuit het, was ’n alfablokkeermiddel, en dit het ’n invloed op die liggaamspiere gehad. Die effek is later gebruik vir die ontwikkeling van veilige middels wat per mond ingeneem kan word.[19][20]

Verwysings

Besig sal later regkom

  1. ↑ 1,0 1,1 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Gokce
  2. ↑ 2,0 2,1 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ed-biotapublishing
  3. ↑ 3,0 3,1 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named uptodate
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named LMCC
  5. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named booksexualdisfunction
  6. ↑ 6,0 6,1 Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named health.am
  7. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named dietcauseerectiledysfunction
  8. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named erectandheartdisease
  9. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Papa
  10. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named lecturioerect
  11. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
  12. ↑ 12,0 12,1 Vardi M, Nini A (Januarie 2007). "Phosphodiesterase inhibitors for erectile dysfunction in patients with diabetes mellitus". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2009 (1): CD002187. doi:10.1002/14651858.CD002187.pub3. PMC 6718223. PMID 17253475.
  13. ↑ Erectile dysfunction glossary – MUSC Health
  14. ↑ 14,0 14,1 Rosen, RC; Khera, M (2023). "Epidemiology and etiologies of male sexual dysfunction". In O'Leary, MP; Cummingham, GR (reds.). UpToDate. Post, TW. Waltham, MA: UpToDate.
  15. ↑ 15,0 15,1 Montague DK, Jarow JP, Broderick GA, Dmochowski RR, Heaton JP, Lue TF, Milbank AJ, Nehra A, Sharlip ID (Julie 2005). Smith J Jr (red.). "Chapter 1: The management of erectile dysfunction: an AUA update". The Journal of Urology. Elsevier. 174 (1): 230–39. doi:10.1097/01.ju.0000164463.19239.19. ISSN 1527-3792. PMID 15947645. S2CID 1761196. Verwysingfout: Invalid <ref> tag; name "pmid15947645" defined multiple times with different content
  16. ↑ Schouten BW, Bohnen AM, Groeneveld FP, Dohle GR, Thomas S, Bosch JL (Julie 2010). "Erectile dysfunction in the community: trends over time in incidence, prevalence, GP consultation and medication use—the Krimpen study: trends in ED". J Sex Med. 7 (7): 2547–53. doi:10.1111/j.1743-6109.2010.01849.x. PMID 20497307.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  17. ↑ Roach, Mary (2009). Bonk: The Curious Coupling of Science and Sex. New York: W.W. Norton & Co. pp. 149–152. ISBN 978-0-393-33479-1.
  18. ↑ Klotz L (November 2005). "How (not) to communicate new scientific information: a memoir of the famous Brindley lecture". BJU Int. 96 (7): 956–7. doi:10.1111/j.1464-410X.2005.05797.x. PMID 16225508.
  19. ↑ Brindley GS (Oktober 1983). "Cavernosal alpha-blockade: a new technique for investigating and treating erectile impotence". Br J Psychiatry. 143 (4): 332–7. doi:10.1192/bjp.143.4.332. PMID 6626852.
  20. ↑ Helgason AR, Adolfsson J, Dickman P, Arver S, Fredrikson M, Göthberg M, Steineck G (1996). "Sexual desire, erection, orgasm and ejaculatory functions and their importance to elderly Swedish men: a population-based study". Age Ageing. 25 (4): 285–291. doi:10.1093/ageing/25.4.285. PMID 8831873.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Erektiele_disfunksie&oldid=2634015"