Korona
’n Korona (Latyn vir "kroon", afgelei van die Griekse κορώνη korṓnē, "krans") is ’n waas van plasma wat die Son en ander sterre omring. Die Son se korona strek miljoene kilometers die ruimte in en is die beste te sien tydens ’n algehele sonsverduistering, maar dit is ook deur ’n koronagraaf sigbaar.
Metings deur middel van spektroskopie dui sterk ionisering in die korona aan en ’n plasmatemperatuur van meer as ’n miljoen kelvin,[1] baie warmer as op die Son se oppervlak.
Waarnemingsgeskiedenis[wysig | wysig bron]
In 1724 het die Frans-Italiaanse sterrekundige Giacomo F. Maraldi ontdek die sigbare waas wat tydens ’n sonsverduistering sigbaar is, behoort tot die Son en nie die Maan nie. In 1809 het die Spaanse sterrekundige José Joaquín de Ferrer die term "korona" geskep.[2] Volgens sy waarnemings van die sonsverduistering in 1806 by Kinderhook (New York), het De Ferrer ook voorgestel die korona is deel van die Son en nie die Maan nie.
Die Engelse sterrekundige Norman Lockyer het die eerste element in die Son se chromosfeer ontdek wat onbekend op die Aarde was, en dit is helium genoem. Die Franse sterrekundige Jules Jenssen het, nadat hy sy aantekeninge oor die 1871- en die 1878-vrduistering vergelyk het, opgemerk dat die grootte en vorm van die korona verander met die sonvleksiklus.[3]
In 1930 het die Franse sterrekundige Bernard Lyot die koronograaf uitgevind waarmee die korona besigtig kon word sonder dat daar ’n sonsverduistering is. In 1952 het die Amerikaanse sterrekundige Eugene Parker voorgestel die Son se korona word dalk verhit deur tallose klein "nano-opvlammings", miniatuurverhelderings wat soos sonvlamme lyk en oor die hele oppervlak van die Son voorkom.
Historiese teorieë[wysig | wysig bron]
Die hoë temperatuur van die Son se korona gee dit ongewone spektraaleienskappe, wat sommige in die 19de eeu laat voorstel het dat dit ’n voorheen onbekende element, "koronium", bevat. Hierdie spektraaleienskappe is egter intussen verklaar as die gevolg van hoogs geïoniseerde yster (Fe-XIV, of Fe13+). Bengt Edlén het in 1940, na aanleiding van werk deur Grotrian (1939), die eerste keer die korona se spektraallyne geïdentifiseer (nadat dit sedert 1869 waargeneem is) as oorgange van laagliggende metastabiele vlakke van die grondkonfigurasie van hoogs geïoniseerde metale (die groen Fe-XIV-lyn van Fe13+ by 5 303 Å, maar ook die rooi Fe-X-lyn van Fe9+ by 6 374 Å).[1]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 Aschwanden, Markus J. (2005). Physics of the Solar Corona: An Introduction with Problems and Solutions. Chichester, UK: Praxis Publishing. ISBN 978-3-540-22321-4.
- ↑ de Ferrer, José Joaquín (1809). "Observations of the eclipse of the sun June 16th 1806 made at Kinderhook in the State of New York". Transactions of the American Philosophical Society. 6: 264–275. doi:10.2307/1004801. JSTOR 1004801.
- ↑ Espenak, Fred. "Chronology of Discoveries about the Sun". Mr. Eclipse. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Oktober 2020. Besoek op 6 November 2020.
Skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Korona.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
