Petrus van den Burg

Petrus van den Burg (Amersfoort, Nederland, 31 Maart 1856 – Pretoria, Suid-Afrika, 22 Maart 1936) was ’n musikus, orrelis en koorleier.

In Nederland

Van den Burg was ’n seun van die klompmaker Gerrit van den Burg en sy vrou, Gerarda Bakker. Van den Burg is eers deur die musiekonderwyser Tesselhof in Amersfoort opgelei, waarna hy as orrelis in dieselfde stad en in Arnhem opgetree het. Tydens 'n studieverblyf van vier jaar in Keulen, Duitsland, het hy hom as violis, klavierspeler, orrelis en komponis bekwaam en ook in die orrelboukuns bedrewe geraak. Terug in Amersfoort het Van den Burg in 1884 deur bemiddeling van sy predikant met ds. S.J. du Toit, lid van die Transvaalse deputasie na Londen, in aanraking gekom. Vooraanstaande Pretorianers het ds. Du Toit gevra om tydens sy besoek aan Wes-Europa iemand vir sowel klavier-, orrel- en vioollesse as die stem van musiekinstrumente te werf. Van den Burg het die aanbod aanvaar en die reis na Suid-Afrika onderneem saam met die lede van die deputasie en 'n klein groepie Nederlandse emigrante, aan boord van die Sparta.

Na Suid-Afrika

Op 11 Julie 1884 het hulle in Tafelbaai aangekom, waarna Van den Burg die seereis na Durban voortgesit en van daar per trein na Pietermaritzburg gereis het. Daarvandaan is hy met 'n muilwa na Pretoria, waar hy op 12 Augustus 1884 aangekom het. Hy het sy Transvaalse loopbaan as orrelis in die NH kerk op Kerkplein in Pretoria begin en by geleentheid ook as solis opgetree. Dié kerk het met die kerkvereniging van 1886 die Verenigde kerk of NH of G kerk geword. Van laasgenoemde jaar tot omstreeks 1925 was hy orrelis van die Gereformeerde kerk Pretoria, waarna hy tot sy dood die orrel in die NH kerk, Du Toitstraat, bespeel het.

Hy het spoedig 'n koor en orkes op die been gebring en 'n groot aantal leerlinge opgelei. Voorts het hy die eerste klavier-en-orrelwinkel in 1885 in Markstraat (die latere Paul Krugerstraat) geopen en onder meer kerkorrels aan die Pretoriase gemeentes van die Gereformeerde Kerk (1893), die Lutherse Kerk (1895), die NH of G Kerk (1890, wat in 1905 gesloop is) en die NH Kerk (1906) gelewer. Buite die hoofstad het hy onder meer ’n orrel op Heidelberg, Tvl., geïnstalleer. Ook in 1885 het hy sy eerste klavieruitvoering in Pretoria gelewer. Hy was ook bekend as violis. In 1888 is ’n musiekvereniging opgerig met hom as direkteur. In 1897 was hy een van die stigters van die Oosteind-school in Pretoria.

Koorleier

In 1905 is Van den Burg as direkteur van die Hollandsch Mannenkoor ook in die Transvaalse hoofstad aangestel en van 1909 tot 1926 het hy opgetree as die eerste direkteur van die Christelijke Zangvereeniging Asaf, wat op 10 Junie 1909 tot stand gekom het. (Vir die Johannesburgse koor met dieselfde naam, sien Asafkoor, Johannesburg.) Dié koor het net gewyde musiek gesing en mettertyd bekendheid verwerf vir die deeglike voorbereiding en goeie gehalte van hul uitvoerings, wat in 1920 'n hoogtepunt bereik het met "Die skepping" van Haydn. Met dié koor het Van den Burg die toppunt van sy artistieke prestasies bereik, aldus J. Ploeger in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. In 1894 het sy Beknopt overzicht der kerktoonaarden verskyn wat bedoel was as leidraad vir die onderwysers in die ZAR. Hy was ook vir die toonsetting van die destydse Psalms 41, 45 en 92 verantwoordelik en vir 'n aantal skrifberymings in die psalmboek wat in die Gereformeerde Kerk gebruik word. Hy het ook liedere vir Afrikaanse tekste gekomponeer.

Waardering

Van den Burg was, volgens Ploeger, "'n toegewyde, nougesette musikus, besiel met godsdienstige idealisme. Onder die baanbrekers op die gebied van musiek in Pretoria beklee hy 'n besondere plek vanweë sy beoefening van gewyde musiek. In hierdie opsig het hy 'n belangrike bydrae gelewer tot die ontwikkeling van die algemene musieksmaak in dié stad." Prof. dr. P.G. Nel beskryf hom as "’n stimulerende figuur in die musieklewe aan die einde van die (19de) eeu".

Gesinslewe en oorlye

Van den Burg is in 1885 getroud met Anna van den Hoek van Zierikzee, Nederland. Uit die huwelik het 'n seun en vier dogters hom oorleef. Van den Burg het ná 'n erediens in die konsistorie van die NH Kerk, Du Toitstraat, inmekaargesak en beswyk. Hy is in die Ou Kerkhof, Pretoria, begrawe.

Bronne

• (af) Beyers, C.J. (hoofred.). 1987. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel V. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.
• (en) Potgieter, D.J. (red.) 1975. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
• (af) Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.