Wys bron van Arnold Schwarzenegger

{{Inligtingskas Ampsbekleër
| naam            = Arnold Schwarzenegger
| beeld           = Arnold Schwarzenegger - 2019 (33730956438) (cropped).jpg
| beeldonderskrif = Schwarzenegger in 2019
| orde            = 38ste Goewerneur van [[Kalifornië]]
| termynaanvang   = 17 November 2003
| termyneinde     = 3 Januarie 2011
| vise            = 
| voorganger      = Gray Davis
| opvolger        = Jerry Brown
| geboortedatum   = <!-- vul slegs in indien onderstaande drie velde onbekend is (geboortejaar, geboortemaand en geboortedag -->
| geboortejaar    = 1947
| geboortemaand   = 7
| geboortedag     = 30
| geboorteplek    = [[Thal, Stiermarke]], [[Oostenryk]]
| sterftedatum    = 
| sterfteplek     = 
| party           = [[Republikeinse Party (Verenigde State)|Republikeinse Party]]
| orde2           = 
| termynaanvang2  = 
| termyneinde2    = 
| vise2           = 
| voorganger2     = 
| opvolger2       = 
| orde3           = 
| termynaanvang3  = 
| termyneinde3    = 
| vise3           = 
| voorganger3     = 
| opvolger3       = 
| eggenoot        = Maria Shriver (1986–2011)
| kinders         = 2 dogters, 3 seuns insluitende [[Patrick Schwarzenegger]]
| alma_mater      = 
| religie         = [[Rooms-Katolieke Kerk]]
| handtekening    = Arnold Schwarzenegger Signature.svg
| militer         = Militêre diens
| lojaliteit
| tak             = Bundesheer (Federale Oostenrykse leër)
| diensjare       = 1965
| rang            = 
| eenheid         = Belgier-Kaserne Graz
| oorloe          = 
| toekennings     = 
}}

[[Lêer:Reagan+Schwarzenegger1984.jpg|duimnael|links|Schwarzenegger en president [[Ronald Reagan]] in 1984]]

'''Arnold Schwarzenegger Alois''' ([[Engels]]e uitspraak: [ˈʃvɑːrtsənɛɡər]; [[Duits]]: [ˈaɐ̯nɔlt ˈʃvaɐ̯tsn̩ˌʔɛɡɐ]; gebore [[30 Julie]] [[1947]] in [[Thal, Stiermarke|Thal]], [[Stiermarke]]) is 'n [[Oostenryk]]s-[[Verenigde State|Amerikaanse]] akteur, rolprentvervaardiger, entrepreneur, belegger, skrywer, [[filantroop]], aktivis, politikus en voormalige professionele liggaamsbouer. Hy het twee ampstermyne lank, tussen 2003 en 2011, die amp van 38ste goewerneur van die Amerikaanse deelstaat [[Kalifornië]] beklee. Hy woon tans in [[Los Angeles]], [[Kalifornië]].

Schwarzenegger het in die Oostenrykse weermag gedien, waarna hy na [[München]] in [[Duitsland]] verhuis het. Daar het hy dikwels in 'n gimnasium geslaap, omdat hy nie 'n huis gehad het nie.

In 1968 verhuis Schwarzenegger na die [[Verenigde State van Amerika]], waar hy later 'n akteur word. Hy het in verskeie rolprente opgetree, insluitend die ''Terminator''-reeks.

In 1971 sterf Schwarzenegger se halfbroer aan moederskant, Meinhard, in 'n motorongeluk. Meinhard het dronk bestuur.

Nadat Gray Davis in 2003 herroep is (van sy amp onthef is), word Schwarzenegger die goewerneur van Kalifornië. Hy het die pos tot Januarie 2011 beklee, waarna hy deur Jerry Brown opgevolg is.

Gedurende sy tyd as goewerneur het hy gesê dat [[Ronald Reagan]] sy rolmodel is. Hy het Ronald Reagan-dag as 'n vakansiedag in Kalifornië geproklameer. Hy het ook Reagan se begrafnis bygewoon nadat hy in 2004 oorlede is. Hy was 'n goeie vriend van [[Nancy Reagan]].

Schwarzenegger is in 1986 met Maria Shriver getroud, maar hulle skei in 2011. Hulle het twee dogters, Katherine en Christina, en twee seuns, Patrick en Christopher. Hy het ook 'n seun by 'n ander vrou.

Voor sy loopbaan as 'n akteur was Schwarzenegger 'n kragman en liggaamsbouer. Hy het die ''Mister Olympia''-titel sewe keer gewen. Schwarzenegger het ook sy eie kompetisie, die ''Arnold Classic'' ingestel..

== Vroeë lewe ==
Arnold Alois Schwarzenegger is gebore in Thal, [[Oostenryk]] op 30 Julie 1947, die tweede seun van Aurelia (née Jadrny) en Gustav Schwarzenegger. Sy ma was van Tsjeggiese afkoms. Schwarzenegger se pa was die plaaslike polisiehoof en het in die Tweede Wêreldoorlog as ''Hauptfeldwebel'' gedien nadat hy hom in 1938 vrywillig by die Naziparty aangesluit het. Hy is gewond in die [[Slag van Stalingrad]], maar is in 1943 ontslaan as gevolg van malaria. Hy trou op 20 Oktober 1945 met Aurelia; hy was toe 38 en sy was 23. Later in sy lewe het Schwarzenegger die Joodse aktivistegroep Simon Wiesenthal Center gevra om sy vader se oorlogsrekord na te gaan, wat geen bewyse kon vind dat Gustav betrokke was by oorlogsmisdade tydens sy diens in die Naziparty en Sturmabteilung(SA) nie. Gustav se agtergrond het wye persaandag geniet tydens [[Kalifornië]] se herroepingsverkiesing in 2003 waarin Schwarzenegger tot goewerneur verkies is. 

Volgens Schwarzenegger was sy ouers baie streng: "Destyds in Oostenryk was dit 'n heel ander wêreld, as ons iets sleg gedoen het of ons ons ouers nie gehoorsaam het nie, was die roede nie gespaar nie." Hy het grootgeword in 'n [[Rooms-Katolieke Kerk|Katolieke]] gesin wat elke Sondag die mis bygewoon het. Gustav het 'n voorkeur vir sy oudste seun, Meinhard, bo Arnold gehad. Dit het voortgespruit uit ongegronde vermoede dat Arnold nie sy biologiese kind was nie. Schwarzenegger het gesê dat sy pa 'geen geduld gehad het om na jou probleme te luister of te verstaan nie'. Hy het 'n goeie verhouding met sy ma gehad, met wie hy kontak behou het tot met haar dood. <ref name="lifeline">{{cite news|title=Arnold Schwarzenegger: Biography|url=http://schwarzenegger.com/bio|work=Schwarzenegger.com|access-date=December 31, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171231002431/http://schwarzenegger.com/bio|archive-date=December 31, 2017|url-status=live}}</ref><ref name="Rechcigl Jr.">{{cite book|last1=Rechcigl Jr.|first1=Miloslav|title=Czech It Out: Czech American Biography Sourcebook|url=https://books.google.com/books?id=9uhMCgAAQBAJ&q=arnold&pg=PT118|date=2007|isbn=9781504920711}}</ref><ref name="Bohemian Encyclopedia">{{cite book|author=Miloslav Rechcigl Jr.|title=Encyclopedia of Bohemian and Czech-American Biography, Volym 2|url=https://books.google.com/books?id=cIKQDQAAQBAJ&q=arnold+schwarzenegger+czech&pg=PT47|date=2016|publisher=AuthorHouse|location=Bloomington, Indiana|isbn=978-1524620691}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2003-aug-14-me-father14-story.html|title=Austrian Archives Reveal Nazi Military Role of Actor’s Father|last=Tracy Wilkinson|last2=Matt Lait|date=August 14, 2003|website=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref name="nazi">{{cite news|title=Arnie: 'I was abused as child'|date=August 4, 2004|url=http://news.scotsman.com/arnoldschwarzenegger/Arnie-I-was-abused-as.2551492.jp|work=The Scotsman|location=Edinburgh|access-date=April 18, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20100818225021/http://news.scotsman.com/arnoldschwarzenegger/Arnie-I-was-abused-as.2551492.jp|archive-date=August 18, 2010|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Surprised by Russia: 5 things that charmed Arnold Schwarzenegger in Moscow|url=https://www.rbth.com/lifestyle/327632-surprised-by-russia-schwarzenegger|work=Russia Beyond|date=February 20, 2018|access-date=July 17, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180718030522/https://www.rbth.com/lifestyle/327632-surprised-by-russia-schwarzenegger|archive-date=July 18, 2018|url-status=live}}</ref><ref name="governG2">{{cite news|first=Xan|last=Brooks|title=The Governator|date=August 8, 2003|url=https://www.theguardian.com/film/2003/aug/08/usa.politicsandthearts|work=The Guardian|location=London|access-date=April 19, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20130827055648/http://www.theguardian.com/film/2003/aug/08/usa.politicsandthearts|archive-date=August 27, 2013|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|date=August 24, 2003|title=Records: Arnold's father was member of Nazi storm troops|work=USA Today|url=https://www.usatoday.com/news/politicselections/2003-08-24-arnold-father_x.htm|url-status=live|access-date=August 24, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20110522170405/http://www.usatoday.com/news/politicselections/2003-08-24-arnold-father_x.htm|archive-date=May 22, 2011}}</ref><ref name="tmas">{{cite book|last=Andrews|first=Nigel|title=True Myths of Arnold Schwarzenegger|year=2003|publisher=Bloomsbury|isbn=978-1-58234-465-2|url=https://archive.org/details/truemythslifetim0000andr}}</ref><ref>{{cite news|first=Eric|last=Herman|title=Ah-nold in cross hairs Rivals blast Calif. front-runner|date=August 11, 2003|url=http://www.nydailynews.com/archives/news/ah-nold-cross-hairs-rivals-blast-calif-front-runner-article-1.522414|work=Daily News (New York)|Daily News|access-date=August 20, 2012|location=New York|archive-url=https://web.archive.org/web/20121026214348/http://www.nydailynews.com/archives/news/ah-nold-cross-hairs-rivals-blast-calif-front-runner-article-1.522414|archive-date=October 26, 2012|url-status=live}}</ref><ref name="governG2" /><ref name="tmas" /><ref>{{cite web|url=http://www.bodybuildbid.com/articles/mrolympia/arnold-schwarzenegger.html|title=Arnold Schwarzenegger: Mr. Olympia&nbsp;– 1970–1975, 1980|publisher=BodyBuild.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20080421231324/http://www.bodybuildbid.com/articles/mrolympia/arnold-schwarzenegger.html|archive-date=April 21, 2008|access-date=April 18, 2008|url-status=live}}</ref>

== Liggaamsbou Loopbaan ==

Schwarzenegger word beskou as een van die belangrikste figure in die geskiedenis van [[liggaamsbou]] en sy nalatenskap word herdenk in die jaarlikse Arnold Classic liggaamsboukompetisie. Hy het lank na sy aftrede 'n prominente gesig in liggaamsbou gebly, deels vanweë sy eienaarskap van gimnasiums en fiksheidstydskrifte. Hy het verskeie kompetisies en toekennings aangebied.

Hy skryf jare lank 'n maandelikse rubriek vir die liggaamsboutydskrifte Muscle & Fitness en Flex. Kort nadat hy tot goewerneur verkies is, is hy in grootliks simboliese hoedanigheid aangestel as die uitvoerende redakteur van albei tydskrifte. Die tydskrifte het ingestem om $250 000 per jaar aan sy verskillende  fiksheidsinisiatiewe te skenk, terwyl hy goewerneur van Kalifornië was. Toe die ooreenkoms, insluitend die kontrak wat Schwarzenegger ten minste $1 miljoen per jaar gegee het, in 2005 bekend gemaak word, het baie dit as 'n botsing van belange gekritiseer omdat die goewerneur se kantoor besluite geneem het oor die regulering van voedingsaanvullings in Kalifornië. Gevolglik het Schwarzenegger in 2005 die rol van uitvoerende redakteur prysgegee. Later nadat hy nie meer goewerneur was nie het American Media Inc., wat Muscle & Fitness en Flex besit, in Maart 2013 aangekondig dat Schwarzenegger hul nuwe aanbod om uitvoerende redakteur van die tydskrifte te wees, aanvaar het.

Een van die eerste kompetisies wat hy gewen het, was die Junior Mnr. Europa wedstryd in 1965. Hy het mnr. Europa die volgende jaar op 19-jarige ouderdom gewen. Hy sou aan vele liggaamsboukompetisies deelneem, en die meeste van hulle wen. Sy oorwinnings in liggaamsbou sluit in vyf oorwinnings van mnr. Heelal  en sewe oorwinnings van mnr. Olympia, 'n rekord wat sou staan totdat Lee Haney sy agtste agtereenvolgende meneer Olympiatitel in 1991 verower het .

Schwarzenegger hou nog aan om in 'n gimnasium te oefen. Toe hy uitgevra is oor sy persoonlike oefening tydens die Arnold Classic in 2011, het hy gesê dat hy steeds elke dag vir 'n ruk met gewigte oefen.

== Akteursloopbaan ==

Schwarzenegger wou oorgaan van liggaamsbou na toneelspel, en dit reggekry toe hy gekies is om die titelrol in ''Hercules in New York'' (1970) te speel. Sy aksent in die film was nog swaar. Sy tweede rolprentverskyning was as 'n doofstomslagoffer in ''The Long Goodbye'' (1973), waarna 'n baie meer belangrike rol in die rolprent ''Stay Hungry'' (1976) gevolg het, waarvoor hy die [[Golden Globe|Golden Globetoekenning]] gewen het vir Nuwe akteurster van die jaar. Schwarzenegger het die volgende gesê oor sy vroeë stryd met die ontwikkeling van sy toneelspelloopbaan: "Dit was in die begin baie moeilik vir my gewees - deur agente en personeellede is ek meegedeel dat my liggaam 'te vreemd' is, dat ek 'n snaakse aksent het en dat my van te lank was. Hulle het vir my gesê dat ek my van moet verander. Eintlik, oral waar ek gegaan het, is ek meegedeel dat ek geen kans het nie." 

Schwarzenegger het die aandag getrek en sy profiel verhoog in die liggaamsboufilm ''Pumping Iron'' (1977), waarvan ware elemente gedramatiseer is. In 1991 koop hy die regte op dié film, die opnames daarvan en gepaardgaande stilfotografie.  Schwarzenegger het 'n oudisie gedoen vir die titelrol van ''The Incredible Hulk'', maar het nie die rol gekry nie vanweë sy lengte. Later het Lou Ferrignohet die rol van dr. David Banner se alterego gekry. Schwarzenegger verskyn saam met [[Kirk Douglas]] en [[Ann-Margret]] in die komedie ''The Villain'' in 1979. In 1980 speel hy in 'n biografiese film van die 1950 aktrise [[Jayne Mansfield]] as Mansfield se man, Mickey Hargitay.       

== Goewerneur van Kalifornië ==
In 2003 het Arnold Schwarzenegger die ampseed as 38ste goewerneur van Kalifornië afgelê. Sy verkiesing het in buitengewone omstandighede plaasgevind nadat Kaliforniese kiesers in 'n stemming, 'n sogenaamde ''recall election'', die ampstermyn van sy voorganger Gray Davis voortydig beëindig het. Dit was die tweede van slegs drie ''recall elections'' in die geskiedenis van die Verenigde State. Gray, wat aanvanklik baie gewild was by kiesers, is later geblameer vir Kalifornië se ernstige energiekrisis waartydens [[beurtkrag]] toegepas moes word asook die ekonomiese insinking en begrotingskrisis wat op die [[Dot-comvoorspoedgolf]] gevolg het. Daarnaas het Kaliforniërs ook hul misnoë oor 'n nuwe belasting op motors, Davis se fondsinsameling en die negatiewe verkiesingsveldtog getoon.

Gedurende sy ampstermyn het Schwarzenegger op vernuwende leierskap en buitegewone openbare dienslewering gefokus. Sy belangrikste prestasies sluit in:

* die ''Global Warming Solutions Act of 2006'' - 'n wet wat volgens 'n ooreenkoms tussen die Republikeinse en Demokratiese Partye in 2006 afgekondig is om globale verwarming die hoof te bied en 'n vermindering in die vrystelling van kweekhuisgasse in Kalifornië behels het;
* 'n hersiening van die deelstaat se loon- en salarisstelsel waardeur koste met 35 persent verminder is;
* die ''Strategic Growth Plan'' (Strategiese Groeiplan) wat vir die eerste keer in dekades voorsiening gemaak het vir openbare beleggings in Kalifornië se verouderende infrastruktuur asook die vermindering van [[verkeersopeenhoping]]s en lugbesoedeling;
* die ''Hydrogen Highway and Million Solar Roofs Plan'' wat voorsiening gemaak het vir 'n netwerk van waterstofvulstasies en die bevordering van sonpanele as alternatiewe kragbron; en
* die afkondiging van die ''Safe, Clean and Reliable Drinking Water Supply Act of 2010'' om die voorsiening van skoon drinkwater in die deelstaat te verseker.

== Filmografie ==
[[Lêer:Arnold Schwarzenegger's star on the Hollywood Walk of Fame.jpeg|duimnael|Ster wat vir hom op Hollywood se ''Walk of Fame'' aangebring is]]
[[Lêer:Arnoldandson.jpg|duimnael|Schwarzenegger met sy seun]]
[[Lêer:Arnold Schwarzenegger and Maria Shriver-mod.jpg|duimnael|Schwarzenegger saam met sy vrou Maria Schriver]]

* ''The Expendables 3'' (2014) – Trent Mauser
* ''Sabotage'' (2014) – John "Breacher" Wharthon
* ''Escape Plan'' (2013) – Rottmayer
* ''The Last Stand'' (2013) – Sherrif Ray Owens
* ''The Expendables 2'' (2012) – Trent Mauser
* ''The Expendables'' (2010) – Trent Mauser
* ''The Kid & I'' (2005) – Arnold Schwarzenegger
* ''Around the World in 80 Days'' (2004) – Prins Hapi
* ''Terminator 3: Rise of the Machines'' (Videospeletjie, 2003) – The Terminator (stem)
* ''The Rundown'' (2003) – Bar Patron (Nie gekrediteer)
* ''Terminator 3: Rise of the Machines'' (2003) – Terminator
* ''Liberty's Kids: Est. 1776'' TV-reeks – Baron von Steuben (Episode onbekend, 2002–2003)
* ''Collateral Damage'' (2002) – Gordy Brewer
* ''Dr. Dolittle 2'' (2001) – White Wolf (stem, nie gekrediteer)
* ''The 6th Day'' (2000) – Adam Gibson
* ''End of Days'' (1999) – Jericho Cane
* ''Batman & Robin'' (1997) – Mr. Freeze/Dr. Victor Fries
* ''Jingle All the Way'' (1996) – Howard Langston
* ''Eraser'' (1996) – U.S. Marshal John 'The Eraser' Kruger
* ''T2 3-D: Battle Across Time'' (1996) – The Terminator
* ''Junior'' (1994) – Dr. Alex Hesse
* ''True Lies'' (1994) – Harry Tasker
* ''Last Action Hero'' (1993) – Jack Slater/Homself
* ''Lincoln'' (TV-film, 1992) – John G. Nicolay (stem)
* ''Christmas in Connecticut'' (TV-film, 1992) – Man in stoel voor media-trok (nie gekrediteer)
* ''Terminator 2: Judgment Day'' (Videogame, 1992) – The Terminator
* ''Terminator 2: Judgment Day'' (1991) – The Terminator 'T800'/Uncle Bob
* ''Kindergarten Cop'' (1990) – John Kimble
* ''Total Recall'' (1990) – Douglas Quaid/Hauser
* ''Tales from the Crypt'' TV-reeks – X-Con (Episode ''The Switch'', 1990)
* ''Twins'' (1988) – Julius Benedict
* ''Red Heat'' (1988) – kapt. Ivan Danko
* ''The Running Man'' (1987) – Ben Richards
* ''Predator'' (1987)
* ''Raw Deal'' (1986) – Mark Kaminsky, aka Joseph P. Brenner
* ''Commando'' (1985) – John Matrix
* ''Red Sonja'' (1985) – Kalidor
* ''The Terminator'' (1984) – The Terminator
* ''Conan the Destroyer'' (1984) – Conan
* ''Conan the Barbarian'' (1982) – Conan
* ''The Jayne Mansfield Story'' (TV-film, 1980) – Mickey Hargitay
* ''Scavenger Hunt'' (1979) – Lars, Gim-instrukteur
* ''The Villain'' (1979) – Handsome Stranger
* ''The San Pedro Beach Bums'' TV-reeks – kragman (Episode ''Lifting Is My Life'', 1977)
* ''The Streets of San Francisco'' TV-reeks – Josef Schmidt (Episode ''Dead Lift'', 1977)
* ''Pumping Iron'' (1977)
* ''Stay Hungry'' (1976) – Joe Santo
* ''Happy Anniversary and Goodbye'' (TV-film, 1974) – Rico
* ''The Long Goodbye'' (1973) – skurk in kantoor (nie gekrediteer)
* ''Hercules in New York'' (1970) – Hercules

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
{{Commonskat|Arnold Schwarzenegger}}
;Amptelike webtuiste
* [http://www.schwarzenegger.com/ ''Schwarzenegger.com''] 

{{Normdata}}
{{DEFAULTSORT:Schwarzenegger, Arnold}}
[[Kategorie:Amerikaanse goewerneurs]]
[[Kategorie:Oostenrykse sportlui]]
[[Kategorie:Kalifornië]]
[[Kategorie:Geboortes in 1947]]
[[Kategorie:Lewende mense]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Oostenrykse manlike akteurs van die 20ste eeu]]
[[Kategorie:Amerikaanse manlike akteurs van die 21ste eeu]]
[[Kategorie:Amerikaanse filantrope]]
[[Kategorie:Liggaamsbouers]]