Gaan na inhoud

Inboekstelsel

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Die inboekstelsel was 'n stelsel van ingeboekte kinderarbeid wat in die 18de en 19de eeu deur Blankes in Suider-Afrika ingestel is.[1] Die woord is afgelei van die Nederlandse werkwoord inboeken (inboek), met verwysing na die vereiste om die name en besonderhede van die inboekeling (ook gespel inboekselling) of vakleerlinge in die Landdros-register aan te teken.[2]

Die stelsel het sy oorsprong in die Kaapse Noordgrens gedurende die tweede helfte van die 18de eeu, toe setlaars Khoi en San-kinders sou gevange neem en hulle as ingeboektes tot volwassenheid gedwing het om as arbeiders te werk.[3]

Toe Boeretrekkers gedurende die 1840's na Transvaal migreer, het hulle die inboekstelsel met hulle saamgebring.[4] Inboekelinge was kinders wat tydens togte gevang is of deur hul ouers oorhandig in ruil vir grond of goedere. [1] In sommige gevalle is sodaniges aan ander burgers verkoop, wat bekend gestaan het as die handel in "swart ivoor". [5]

In die Transvaal was die inboekelingse in 1866 ongeveer 4 000 individue, byna een uit elke tien setlaars.[2] In 1869 het die sinode van die NG Kerk 'n resolusie aanvaar wat die praktyk veroordeel, maar dit twee jaar later herroep op grond daarvan dat die stelsel nie meer bestaan nie.[5] In Transvaal het wetgewing vereis dat mans op 25-jarige ouderdom vrygelaat moet word, terwyl vrouens op 21 vrygelaat is, maar die wet is nie altyd in afgeleë grensgebiede nagekom nie.[1] Britse houding teenoor die Inboekstelsel-stelsel was ambivalent. Die Britse administrasie van Transvaal tussen 1877 en 1881 het dit nie beïnvloed nie. [6]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. 1,0 1,1 1,2 C. H. Feinstein (23 Junie 2005). An Economic History of South Africa: Conquest, Discrimination, and Development. Cambridge University Press. p. 53. ISBN 978-0-521-85091-9.
  2. 2,0 2,1 Breckenridge, Keith. "Power Without Knowledge: Three 19th Century Colonialisms In South Africa" (PDF). University of KwaZulu-Natal. pp. 22–29. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 2 Februarie 2014. Besoek op 26 Januarie 2014.
  3. Gwyn Campbell (11 Januarie 2013). Abolition and Its Aftermath in the Indian Ocean, Africa and Asia. Routledge. p. 43. ISBN 978-1-135-77078-5.
  4. Gwyn Campbell; Suzanne Miers; Joseph Calder Miller (2007). Women and Slavery: Africa, the Indian Ocean World, and the Medieval North Atlantic. Ohio University Press. p. 196. ISBN 978-0-8214-1723-2.
  5. 5,0 5,1 Hermann Giliomee (Januarie 2003). The Afrikaners: Biography of a People. C. Hurst & Co. Publishers. pp. 184–185. ISBN 978-1-85065-714-9.
  6. John Laband (2005). The Transvaal Rebellion: The First Boer War, 1880-1881. Pearson/Longman. p. 41. ISBN 978-0-582-77261-8.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]