Kultuur van die Faroëreilande

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Tradisionele Faroëse huise met turfdakke in Reyni, Tórshavn. Die meeste mense bou vandag groter huise en met ander soorte dakke, maar die turfdak bly steeds gewild in sekere plekke.

Die kultuur van die Faroëreilande is gegrond op die Nordiese kultuur. Die Faroëreilande was lank van groot kulturele fases en stromings van Europa afgesny. Dit beteken dat hulle 'n groot deel van hul tradisionele kultuur behou het. Die gesproke taal is Faroëes. Dit is een uit drie Skandinawiese eilandtale wat uit gesproke Oudnoors in Skandinawië uit die Wikingtydperk spruit. Die ander twee is Yslands en die uitgestorwe Norn, wat na bewering verstaanbaar was met Faroëes. Tot met die 15de eeu het Faroëes 'n soortgelyke ortografie as Yslands en Noors gehad, maar na die Hervorming in 1538 het die Deense heerskappy die taal uit die skole, kerke en amptelike dokumente geweer. Die taal het 'n ryke gesproke tradisie behou, maar vir 300 jaar is die taal nie neergeskrywe nie. Gedigte, sprokies en stories is dus mondelings oorgedra. Hierdie werke kan verdeel word in: sagnir (geskiedkundig), ævintyr (stories) and kvæði (ballades), wat dikwels getoonset is tot musiek en die middeleeuse kettingdanse. Dit is uiteindelik in die 19de eeu meestal deur Deense akademici neergepen.

Musiek en Kettingdans[wysig | wysig bron]

Tradisionele Faroëse musiek was hoofsaaklik op die stem gefokus, sonder die begeleiding van musiekinstrumente. Slegs in Tórshavn is vroeër jare instrumente soos fiedels gebruik. Toe handel in die 20ste eeu toegeneem het, het die Faroëse musiekinstrumente begin invoer. Baie van die ingevoerde musiek en instrumente het slegs in die hoofstad en grootste stad, Tórshavn, gewild gebly. Die plattelandse mense het by hul tradisies soos die kettingdanse en ballades gehou. Die kettingdans is 'n dans wat slegs in die Faroëreilande oorleef het, terwyl dit in ander Europese lande uit die kerke verban is weens die heidense oorsprong. Die dans is oorspronklik in 'n kring gedans, maar sodra 'n klomp mense deelneem laat hulle gewoonlik dit rondswaai in verskeie wiebelings binne die sirkel.

Die volgende beskrywing deur V.U. Hammershaimb, Færøsk Anthologi, 1891: Die intrige van die ballade word deur elkeen met groot belangstelling bygewoon, en sou iets buitengewoon aangenaam of meesleurend gebeur, kan jy dit opmerk in die kyk en beweging van die danser - wanneer die woede van die geveg omskryf word, is die hande saamgeklem, en wanneer oorwinning seëvier, maak hulle juigende bewegings.

Dit is hoe belangrik die dans as kulturele element vir die Faroërs is. Daarby moet egter genoem word dat die dans nie meer so gewild soos vroeër is nie. Dit geld veral onder die jonger geslagte.

Letterkunde en kuns[wysig | wysig bron]

Faroëse letterkunde het in die tradisionele sin van die woord werklik eers die afgelope 100-200 jaar ontwikkel. Dit is hoofsaaklik omrede die Faroëes nie in 'n gestandaardiseerde formaat neergepen was tot 1890 nie. In 1854 het Venceslaus Ulricus Hammershaimb 'n geskrewe standaardvorm vir Moderne Faroëes uitgegee wat vandag nog bestaan. Hy het die spelwyse ontwikkel wat getrou bly aan die geskrewe tradisie wat na Oudnoors lyk. Deens was ten koste van Faroëes aangemoedig. Nietemin het die Faroërs etlike skrywers en digters voortgebring. Die bekendste hiervan is Jørgen-Frantz Jacobsen (bekend vir sy enigste roman, Barbara) en William Heinesen. Al twee outeurs het in Deens geskryf. Ander bekende skrywers van die Faroëreilandse is Heðin Brú (Die Ou Man en sy Seuns) en Jóanes Nielsen. Digters sluit in die Janus-broers en Hans Andreas Djurhuus, en Rói Patursson. Sowel Heinesen en Patursson is Die Nordiese Raad se Prys vir Letterkunde toegeken.

Die skilderkuns het net soos letterkunde ook eers in die 20ste eeu op die Faroëreilande begin vlamvat. Bekende Faroëse skilders sluit in Sámuel Joensen-Mikines, Ingálvur av Reyni, Ruth Smith, Tróndur Patursson, Steffan Danielsen, Amariel Norðoy en ander.

Handwerk[wysig | wysig bron]

Kantbereiding is tradisionele handwerk van die Faroërs. Die mees kenmerkende eienskap van die Faroëse kanttjalies is die middelrug-hoeklappievorm. Elke tjalie (sjaal) het twee driehoekige sypanele, 'n trapesoïde-vorm middelrug-hoeklappievorm, kantafwerking en is skouervormig.

Sport[wysig | wysig bron]

Pál Joensen tydens sy tuiskoms na sy tuisdorp Vágur na die verowering van die silwer medalje

Sokker is die gewildste sportsoort op die Faroëreiland, met kort op sy hakke handbal, vlugbal en roei. 60% van sportdeelname betrek sokker. 'n 1-0 oorwinning oor Oostenryk op 12 September 1990 is die grootste oomblik in sokkergeskiedenis op die eiland, maar die nasionale span het ook 'n klomp indrukwekkende resultate teen sterker spanne aangeteken, vernaamlik tuis.

Soos op 1 Julie 2008, lyk die Faroëreiland se Internasionale rekord (volgens die UEFA Europese Kampioenkwalifiseerders) soos volg: 48 wedstryde gespeel, 3 keer gewen, 5 keer gelykop gespeel en 40 keer verloor.[1]

Vyf verskillende institute bied sokkerskole aan, wat jaarliks deur 1000 bygewoon word. Todi Jónsson is seker die bekendste speler van die Faroëreilande in die geskiedenis. Hy het vir FC Copenhagen in Denemarke uitgedraf en was die puntemasjien in die 2002/2003-seisoen.

Die Faroëreilande neem aan die tweejaarlikse Eiland Spele deel, wat deur die eilande in 1989 aangebied is.[2]

Die Faroëse vryslagswemmer Pál Joensen is die sportman van die Faroëreilande wat die beste internasionale punte tot op hede aangeteken het. In Julie 2011 het hy vir die eindrondte van die mans 800 meter en 1 500 meter vryslag by die 2011 Wêreld Watersportkampioenskappe in Shanghai gekwalifiseer. Hy was vierde in die 1 500; slegs 0,67 sekondes agter die brons medaljewenner.[3] Hy het vyfde in die mans 800 meter vryslag gekom.[4] In 2010 het Joensen 'n silwer medalje in die 1 500 meter vryslag in die Europese Kampioenskappe 2010 (LC) verower. Sy uitslae is verrassend, veral as daar in aanmerking geneem word dat hy op die Faroëreilande woonagtig is en in 'n 25 m swembad oefen, omrede daar geen 50 meter swembad op die Faroëreilande is nie.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. "uefa.com - Football Europe". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Augustus 2009. Besoek op 24 April 2012.
  2. Islandgames.net, Member profile, Faroe Islands
  3. Omegatiming.com, Men's 1500m Freestyle, 14th FINA WORLD CHAMPIONSHIPS, Shanghai (CHN)[dooie skakel]
  4. "Omegatiming.com" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 17 April 2012. Besoek op 24 April 2012.