Gaan na inhoud

Lys van Andromeda se satelliet-sterrestelsels

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die Andromeda-sterrestelsel met M110 links bo en M32 regs in die middel.

Die Andromeda-sterrestelsel (M31) het, nes die Melkweg, satelliet-sterrestelsels. Daar is tussen 14 en 19 satellietstelsels: Die helderste en grootste een is Messier 32, wat met ’n kleinerige teleskoop gesien kan word. Die tweede helderste en naaste een is Messier 110. Die ander stelsels is dowwer en die meeste is vanaf die 1970's ontdek.

Op 11 Januarie 2006 is aangekondig Andromeda se dowwe satellietstelsels lê op, of byna op, ’n enkele vlak wat deur Andromeda se middel loop. Hierdie onverwagte verspreiding word nog nie verstaan nie. Die vlak van die satelliete wys na ’n nabygeleë groep sterrestelsels, die M81-groep, en hou moontlik verband met die grootskaalse verspreiding van donker materie.

Tabel van bekende satelliete

[wysig | wysig bron]

Andromeda se satelliete word hier gelys volgens die datum van hul ontdekking (die wentelafstand is nie bekend nie).

Die Andromeda-sterrestelsel se satelliete
Naam Tipe Afstand vanaf die Son
(in miljoen ligjare)
Regte klimming** Deklinasie** Absolute magnitude[1] Skynbare magnitude Massa-tot-lig-verhouding Jaar
ontdek
Notas
Messier 32 dE2 2,48 00h 42m 41.877s +40° 51′ 54.71″ +9,2 1749
Messier 110 dE6 2,69 00h 40m 22.054s +41° 41′ 08.04″ +9,4 1773
NGC 185 dE5 2,01 00h 38m 57.523s +48° 20′ 14.86″ +11 1787
NGC 147 dE5 2,2 00h 33m 12.131s +48° 30′ 32.82″ +12 1829
Andromeda I dSph 2,43 00h 45m 39.264s +38° 02′ 35.17″ -11,8 +13,2 31 ± 6 [1] 1970
Andromeda II dSph 2,13 01h 16m 28.136s +33° 25′ 50.36″ -12,6 +13 13 ± 3 [1] 1970
Andromeda III dSph 2,44 00h 35m 31.777s +36° 30′ 04.19″ -10,2 +10,3 19 ± 12 [1] 1970
Andromeda IV * dIm? 22-24 00h 42m 32.798s +40° 34′ 16.27″   +16.6 1972 Voorheen is geglo dis ’n dwerg van Andromeda, maar dit is in 2014 verkeerd bewys.
Andromeda V dSph 2,52 01h 10m 16.952s +47° 37′ 40.12″ -9,6 +15,4 78 ± 50 [2] 1998
Pegasus Sferoïdale Dwergstelsel
(Andromeda VI)
dSph 2,55 23h 51m 46.516s +24° 34′ 55.69″ -11,5 +14,5 12 ± 5 [2] 1998
Cassiopeia-dwerg
(Andromeda VII)
dSph 2,49 23h 26m 33.321s +50° 40′ 49.98″ -13,3 +12,9 7,1 ± 2,8 [1] 1998
Andromeda VIII dSph 2,7 00h 42m 06s +40° 37′ 00″ +9,1 2003
Andromeda IX dSph 2,5 00h 52m 52.493s +43° 11′ 55.66″ -8,3 +16,2 2004
Andromeda X dSph 2,9 01h 06m 34.740s +44° 48′ 23.31″ -8,1 +16,2 63 ± 40 [1] 2005
Andromeda XI[3] dSph 00h 46m 20s +33° 48′ 05″ -7,3 2006
Andromeda XII[3] dSph 00h 47m 27s +33° 22′ 29″ -6,4 2006
Andromeda XIII[3] dSph 00h 51m 49.555s +33° 00′ 31.40″ -6,9 2006
Andromeda XIV[4] dSph 00h 41m 35.219s +29° 41′ 45.87″ -8,3 102 ± 71 [1] 2007
Andromeda XV[4] dSph 01h 14m 18.7s +38° 07′ 02.9″ -9,4 2007
Andromeda XVI[4] dSph 00h 59m 29.843s +32° 22′ 27.96″ -9,2 2007
Andromeda XVII[4] dSph 00h 37m 07s +44° 19′ 20″ -8,5 2008
Andromeda XVIII[4] dSph/Sm 00h 02m 15.184s +45° 05′ 19.78″ 2008
Andromeda XIX[4] dSph 00h 19m 32.1s +35° 02′ 37.1″ -9,3 2008
Andromeda XX[4] dSph 00h 07m 30.530s +35° 07′ 45.94″ -6,3 2008
Andromeda XXI[4] dSph 23h 54m 47.7s +42° 28′ 15″ -9,9 2009
Andromeda XXII[4] dSph 00h 27m 40s +28° 05′ 25″ -7 2009
Andromeda XXIII[4] dIrr 01h 29m 21.944s +38° 43′ 05.97″ 2011
Andromeda XXIV[4] 01h 18m 30s +46° 21′ 58″ 2011
Andromeda XXV[4] 00h 30m 08.9s +46° 51′ 07″ 2011
Andromeda XXVI[4] 00h 23m 45.6s +47° 54′ 58″ 2011
Andromeda XXVII[4] 00h 37m 27.1s +45° 23′ 13″ 2011
Andromeda XXVIII[5] dSph 22h 32m 41.449s +31° 12′ 59.10″ 2011
Andromeda XXIX[5] dIrr 23h 58m 55.440s +30° 45′ 22.09″ 2011
Getystroom Noordwes
(Getystroom E en F)[6]
00h 20m 00s +46° 00′ 00″ 2009
Getystroom Suidwes[6] 00h 30m 00s +37° 30′ 00″ 2009
Driehoek-sterrestelsel*
(M33)
SA(s)cd 2,59 01h 33m 50.883s +30° 39′ 36.54″ +6,27 1654? Presiese afstand van en verhouding met Andromeda onseker

* Dit is onseker of dit ’n metgeselstelsel van Andromeda is.

** Kursiewe RK/Dek-waardes is rowwe ramings.

Wisselwerking met Andromeda

[wysig | wysig bron]
Andromeda in infrarooi, met die gat regs onder.

Nuwe beelde van Nasa se Spitzer-ruimteteleskoop het lig gewerp op Andromeda se gewelddadige verlede. Dit wys een van Andromeda se satellietstelsels, Messier 32, het ’n paar miljoen jaar gelede deur een van Andromeda se spiraalarms gebars. Infrarooi-beelde van Andromeda se twee spiraalarms wys hulle en die prominente stervormingsring is aparte strukture. Die beelde wys ook ’n gat waar die ringe oënskynlik in boë verdeel. Sterrekundiges glo M32 het by hierdie gat deur Andromeda se galaktiese skyf gebars.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]