Markgraaf
Markgraaf (Duits: Markgraf) is 'n historiese adellike titel. Dit is 'n samestelling van die woorde mark, 'n grensprovinsie of landstreek, en graaf, koninklike bestuursamptenaar.[1]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]'n Markgraaf was aanvanklik in die Frankiese Ryk 'n koninklike beampte met graaflike of hertoglike bevoegdhede en militêre bevelvoerder in 'n grensmark of markgraafskap.[2] Aangesien grensgebiede belangriker was vir die beskerming van koninkryke en ryke het hulle baie keer groter en belangriker as graafskappe in die binneland geword en het markgrawe aansienlike magte bekom. In die Heilige Romeinse Ryk onder Liudolfingern (919–1024) het nuwe Markgraafskappe ontstaan, soos die van die Markgraaf van Brandenburg, waarvan die heersers later deel gevorm het van die ryk se heerskappy.
Meeste marke en die markgrawe wat dit regeer het was geleë aan die oostelike grens van die Karolingiese en later die Heilige Romeinse Ryk ; die twee Marche de Neustrie aan die grens van die Karolingiese Ryk met Bretagne en Normandië en die Marca Hispanica (Spaanse mark) op die grens met die More is noemenswaardige uitsonderings.
In die Heilige Romeinse Ryk het twee van die marke ontwikkel tot twee van die magtigste state in Sentraal-Europa: die Mark Brandenburg het die kern van die latere Koninkryk van Pruise geword en Beierse Marchia Orientalis het die kern van Oostenryk geword deur die erf van verskeie Hongaarse en Boergondiese prinsdomme. Nog 'n mark 'n die suidooste is Stiermarke wat tot vandag toe voortbestaan as een van die Bundesländer (deelstate) van Oostenryk.
In die laat Middeleeue het markgraafskappe in oorerflike monargieë ontwikkel, wat vir alle praktiese doeleindes ekwivalent aan hertogdomme was, soos hulle hulle militêre belangrikheid verloor het. In die Goue Bul van 1356, uitgevaardig deur Karel IV, die Heilige Romeinse Keiser en Koning van Boheme, is die Markgraaf van Brandenburg as 'n keurvors van die Heilige Romeinse Ryk erken. Dit het die markgraaf lidmaatskap besorg aan die hoogste kollege in die keiserlike diet wat die nie-oorerflike keiser verkies het. Die voorreg is te vore de facto beperk tot hertoë en drie prins-aartsbiskoppe (Keulen, Mainz en Trier); ander nie-hertoglike wêreldlike lede het die Koning van Boheme en die Paltsgraaf van die Rynse Kurpfalz ingesluit. Die Koning van Boheme het self oor die Markgraafskap van Morawië geregeer of 'n markgraaf aangestel in die amp.
Soos die titel sy militêre konotasies verloor het, is dit alhoe meer as 'n blote adellike rang gebruik wat hoë as enige ander Graaf was maar laer as 'n Hertog. Teen die tyd dat die monargië in Duitsland, Italië en Oostenryk tot 'n einde gekom het, het nie een markgraaf oorgebly nie aangesien almal verhef is tot hoër titels.
Die etimologiese opvolger van die markgraaf is markies wat ook in gebiede gebruik is wat nooit marke gehad het nie.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Besoek op 26 Desember 2007
- ↑ Meyers Lexocon online2.0, Markgraf[dooie skakel], Besoek op 26 Desember 2007
Wikimedia Commons bevat media in verband met Kategorie:Markgraaf. |