Gaan na inhoud

Morene

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
'n terugtrekkende gletser

'n Morene bestaan uit gletserpuin. Dit is materiaal wat deur 'n gletser verplaas en nagelaat is. Dit is dikwels 'n mengsel van klippe, klei en sand. Die gletser se vloeiende ys kan groot rotsblokke afruk en meesleur en werk as 'n kragtige rasper. Die rotsvloer waaroor dit beweeg word afgekuur en omgevorm. Die stukke klip wat meegesleep word, word self gefasetter en afgeskuur. Die fynste gemaalde materiaal word in smeltwater soos gletsermelk afgevoer. As die gletser smelt word alle materiaal grof of fyn op een hoop afgeset. Hierde sediment word till genoem. In versteende vorm word van tilliet gepraat.[1]

Die Mueller-gletser se eindmorene

Daar bestaan verskeie soorte morenes. Hulle word aan die einde van bestaande gletsers aangetref, die eindmorenes, maar die gletser kan ook in die verlede verdwyn het, soos die gletsers van die ystydperke. Die verste punt wat die landys in ystye bereik het word dikwels gekenmerk deur 'n eindmorene, hoewel die samestelling hiervan kan verskil. Tydens die terugtekking van die ys kan 'n reeks morenes gevorm word met lang lintvormige mere in die dale daartussen. Die Llyn Gwynant van Snowdonia in Wallis in 'n voorbeeld daarvan.[2]

Onder die gletser kan 'n grondmorene afgeset word. Gletserafsettings kan ook aan die sykant van die gletser gevorm word en indien twee gletsers saamvloei kan 'n morene in die middel gevorm word.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Hoe op Aarde?: Antwoorde tot die raaisels van ons planeetTerence McCarthy Penguin Random House South Africa, 2014, ISBN 1-920544-28-3, ISBN 978-1-920544-28-7
  2. New Key Geography for GCSE David Waugh, Tony Bushell Nelson Thornes, 2002, ISBN 0-7487-6581-6, ISBN 978-0-7487-6581-2