Morfologiese konstruksie
 | Hierdie artikel moet skoongemaak word om aan Wikipedia se standaarde te voldoen. Die spesifieke probleem is: Die wikiteks kan verbeter word. (Vind uit wanneer en hoe om hierdie sjabloonboodskap te verwyder) |
'n Morfologiese konstruksie is ’n komplekse simboliese struktuur wat gevorm word deur die kombinering van morfeme en/ of groter uitdrukkings.[1] ’n Morfologiese konstruksie bestaan uit komponentstrukture, die wyse van komposisie en dan komposisiestrukture.[2]
Dit kan ook as volg geskryf word: [[tafel]N[blad]N]Ni[jie]Nj --- [DIM van SEMNi]Nj
Konstruksies
[wysig | wysig bron]Voordat die term, morfologiese konstruksie, ten volle verstaan kan word, moet die definisie van “konstruksie” bestudeer word: “’n vormbetekenispaar [x/X], waar geen aspek van [x] of [X] voorspelbaar is uit die vormbetekenispaar se onderdele nie”.[3]
Met ander woorde, “seingranaat” is ’n komplekse woord en dus ook ’n grammatikale konstruksie ([seingranaat/HANDBOM WAARMEE VASGESTELDE TEKENS GESTUUR WORD]) omdat die komposisiestruktuur gevorm word deur die kombinering van [sein/VASGESTELDE TEKEN] en [granaat/HANDBOM] [4]).
Kognitiewe vermoë noodsaaklik vir morfologiese konstruksieskemas
[wysig | wysig bron]Komposisie
[wysig | wysig bron]Morfologiese konstruksies verwys na die manier waarop die verskillende komponentstrukture verbind om komposisiestrukture te vorm.[5] Die verhouding tussen hierdie strukture is baie belangrik wanneer daar na morfologiese konstruksies gekyk word.[6]
Kategoriseringsnetwerk
[wysig | wysig bron]Vanuit ’n morfologiese konstruksie spruit daar ’n kategoriseringsnetwerk. 'n Kategoriseringsnetwerk is ’n netwerk van bepaalde morfologiese konstruksies wat bestaan uit simboliese strukture van enige soort, grootte of spesialiteit en is meestal semanties of konsepsueel gemotiveerd.[7] Aspekte van ’n konstruksie wat arbitrêr of gevestig is, kan ook in die netwerk geakkommodeer word.[8]
Skematisering
[wysig | wysig bron]Skematisering is die “sistematiese selektering van gemeenskaplike aspekte wat die geheel verteenwoordig, terwyl enige ander afwykende aspekte geïgnoreer word”.[9] Konstruksieskemas word nou hier gebruik as ’n templaat vir die evaluering en konstruering van ongekende uitdrukkings.[10]
Vestiging
[wysig | wysig bron]Vestiging is die vermoë van die konstruksie om maklik uitgevoer en geaktiveer te word in die vorming en karakterisering van uitdrukkings. As ’n konstruksieskema eenheidstatus het, met ander woorde as 'n bepaalde konstruksieskema outomaties en sonder konstruksie-inspanning as ’n geïntegreerde geheel geaktiveer kan word, het dit ’n hoë graad van vestiging.[11]
Die eenheidstatus word gemeet deur sentraliteit en linguistiese belangrikheid.[12] Om sentraliteit te bepaal moet die struktuur se gekonvensionaliseerdheid bepaal word. Dit word gedoen deur na die lemmastatus in die woordeboek te kyk.[13] Die linguistiese belangrikheid van ’n struktuur kan bepaal word deur te kyk na watter struktuur ’n spreker die waarskynlikste sal kies om ’n sekere betekenis te aktiveer, of watter betekenis die waarskynlikste geaktiveer sal word deur ’n bepaalde fonologiese struktuur.[14]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Van Huysteen, 2014:175
- ↑ 2014:176
- ↑ (Goldberg soos aangehaal deur Van Huysteen, 2005:127)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:127
- ↑ (Van Huysteen, 2005:128)
- ↑ (Van Huyssteen, 2005:128)
- ↑ (Langacker soos aangehaal deur Van Huysteen, 2005:131)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:132)
- ↑ (Kreitzer en Talmy soos aangehaal deur Van Huysteen, 2005:132)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:132)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:134)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:134)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:134)
- ↑ (Van Huysteen, 2005:134)
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Van Huysteen, G.B. 2014. Morfologie (In Carstens,W.A.M. & Bosman, N., red. Kontemporêre Afrikaanse Taalkunde. Van Schaik:Pretoria. p. 171-200).
- Van Huysteen, G.B. 2005. ’n Kognitiewe gebruiksgebaseerde beskrywingsmodel vir die Afrikaanse grammatika. Southern African Linguistics and Applied Language Studies, 23(2):125-137