Gaan na inhoud

Nuuskierigheid

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Nuuskierige kinders kom saam om fotograaf Toni Frissell en kyk na haar kamera (ca. 1945)

Nuuskierigheid (van Latyn cūriōsitās, van cūriōsus "versigtig, ywerig, nuuskierig", verwant aan cura "omgee") is 'n eienskap wat verband hou met nuuskierige denke soos verkenning, ondersoek en leer, wat duidelik blyk uit waarneming by mense en ander diere. Nuuskierigheid word ook sterk geassosieer met alle aspekte van menslike ontwikkeling, waarin die proses van leer en 'n begeerte om kennis en vaardigheid te verkry, vanaf afgelei word.[1]

Die term nuuskierigheid kan ook gebruik word om die gedrag of emosie van nuuskierigheid aan te dui, met betrekking tot die begeerte om kennis of inligting te bekom. Nuuskierigheid as 'n gedrag en emosie word reeds oor millennia beskryf as die dryfkrag agter nie net menslike ontwikkeling nie, maar verskeie ontwikkelings in die wetenskappe, tale en industrie.[2]

Oorsake

[wysig | wysig bron]
Kinders loer oor skouers om te sien wat hul vriende lees.

Nuuskierigheid kan gesien word as 'n aangebore eienskap van 'n wye verskeidenheid spesies. Dit is algemeen vir mense van alle ouderdomme om van kleintyd tot volwassenheid, nuuskierig te wees en dit is 'n fenomeen wat maklik is om waar te neem in verskeie dierspesies; dit sluit ape, katte en knaagdiere in. Vroeë definisies benoem nuuskierigheid as 'n gemotiveerde begeerte na inligting. Daar word gesê dat hierdie motiverende begeerte voortspruit uit 'n passie of 'n aptyt vir kennis, inligting en begrip.

Hierdie tradisionele idees van nuuskierigheid het onlangs uitgebrei om ook te kyk na die verskil tussen perseptuele nuuskierigheid as die aangebore ondersoekende gedrag wat by alle diere teenwoordig is en epistemiese nuuskierigheid wat as die begeerte na kennis wat spesifiek aan mense toegeskryf word voorkom.

Daniel Berlyne[3] het drie groot veranderlikes herken wat 'n rol speel om nuuskierigheid te ontlok; naamlik psigofisiese veranderlikes, ekologiese veranderlikes en samestellende of integrerende veranderlikes. Psigofisiese veranderlikes stem ooreen met fisieke intensiteit, terwyl ekologiese veranderlikes met motiveringsbelangrikheid en taakrelevansie ooreenstem. Kollatiewe veranderlikes word "kollatiewe" genoem omdat dit 'n vergelyking behels tussen verskillende stimuli of kenmerke, wat werklik waargeneem kan word of wat uit die geheue herroep kan word. Berlyne het vier samestellende veranderlikes genoem; naamlik nuwigheid, kompleksiteit, onsekerheid en konflik. Terselfdertyd het hy voorgestel dat alle samestellende veranderlikes waarskynlik konflik behels. Daarbenewens het hy drie veranderlikes aanvullend tot nuwigheid beskou, naamlik verandering, verbasing en inkongruentheid. Laastens kan nuuskierigheid nie net opgewek word deur die persepsie van een of ander stimulus wat met die bogenoemde veranderlikes ("spesifieke verkenning") geassosieer word nie, maar ook deur 'n gebrek aan stimulasie, wat uit " verveling " ("diversiewe verkenning") voortspruit.

Nuuskierigheid-gedrewe gedrag

[wysig | wysig bron]

Nuuskierigheidsgedrewe gedrag word dikwels gedefinieer as gedrag waardeur kennis opgedoen word, en moet dus alle gedrag insluit wat toegang tot sensoriese inligting verskaf of dit verhoog. Berlyne het nuuskierigheidsgedrewe gedrag in drie kategorieë verdeel; naamlik oriënterende response, lokomotoriese eksplorasie en ondersoekende response, of ondersoekende manipulasie. Voorheen het Berlyne reeds voorgestel dat nuuskierigheid ook verbale aktiwiteite insluit, soos die aktiwiteit van vrae vra, en simboliese aktiwiteite, wat bestaan uit intern aangevuurde geestelike prosesse soos denke ("epistemiese verkenning").

Teorieë

[wysig | wysig bron]

Soos ander begeertes en behoeftetoestande wat 'n aptytkwaliteit aanneem (bv. voedsel), word nuuskierigheid gekoppel aan verkennende gedrag en ervarings van beloning. Nuuskierigheid kan ook beskryf word as positiewe emosies en die verkryging van kennis; wanneer 'n mens se nuuskierigheid gewek is, word dit as inherent lonend en aangenaam beskou. Die ontdekking van nuwe inligting kan ook lonend wees omdat dit kan help om ongewenste toestande van onsekerheid te verminder, eerder as om belangstelling te stimuleer. Verskeie teorieë het ontstaan om hierdie behoefte om toestande van onsekerheid en die begeerte om deel te neem aan aangename ervarings van verkennende gedrag, verder te verstaan.

Nuuskierigheid-dryfteorie

[wysig | wysig bron]

Teorie van nuuskierigheidsgedrewenheid hou verband met die ongewenste ervarings van "onsekerheid". Die vermindering van hierdie onaangename gevoelens is op sy beurt lonend. Hierdie teorie dui daarop dat mense koherensie en begrip in hul denkprosesse verlang. Wanneer hierdie samehang ontwrig word deur iets wat onbekend, onseker of dubbelsinnig is, is dit die nuuskierigheidsdrif wat poog om inligting en kennis van die onbekende in te samel om sodoende samehangende denkprosesse te herstel. Deur hierdie teorie bepaal die algemene konsep dat nuuskierigheid streng ontwikkel word uit die begeerte om sin te maak van onbekende aspekte van 'n mens se omgewing deur interaksie van verkennende gedrag. Sodra begrip van die onbekende bereik is en samehang is weer herstel, sal hierdie gedrag en begeertes bedaar of afneem.

Subversamelings van teorieë van nuuskierigheidsdrif verskil oor die aangeleentheidf of nuuskierigheid 'n primêre of sekondêre dryfkrag is en of hierdie nuuskierigheidsdryf ontstaan as gevolg van 'n mens se behoefte om sin te maak van hul omgewing en dit te reguleer, en of dit deur 'n eksterne stimulus veroorsaak word.[4] Oorsake kan wissel van basiese behoeftes wat bevredig moet word (bv. honger of dors) tot behoeftes in vrees-geïnduseerde situasies.[4] Elkeen van hierdie subset-teorieë stel dit dat of die behoefte primêre of sekondêre nuuskierigheid is, dit ontwikkel word uit ervarings wat 'n sensasie van onsekerheid of waargenome onaangenaamheid skep. Nuuskierigheid dien dus dan as 'n middel om hierdie onsekerheid uit die weg te ruim. Deur nuuskierige en ondersoekende gedrag aan die dag te lê, is 'n mens in staat om kennis van die onbekende op te doen en sodoende die toestand van onsekerheid of onaangenaamheid te verminder. Hierdie teorie spreek egter nie die idee aan dat nuuskierigheid dikwels geopenbaar kan word selfs in die afwesigheid van nuwe of onbekende situasies nie. Hierdie tipe ondersoekende gedrag kom algemeen voor in verskeie spesies. Neem die voorbeeld van 'n menslike kleuter wat, as hy verveeld is in sy huidige situasie sonder prikkeling, sal rondloop totdat iets interessant gevind word. Die waarneming van nuuskierigheid, selfs in die afwesigheid van nuwe stimuli, wys een van die groot tekortkominge in die nuuskierigheidsgedrewenheid model aan.

Optimale-opwekkingsteorie

[wysig | wysig bron]

Optimale-opwekkingsteorie het ontwikkel uit die behoefte om die begeerte vir sommige te verduidelik om geleenthede te soek om betrokke te raak by verkennende gedrag sonder die teenwoordigheid van onsekere of dubbelsinnige situasies. Optimale-opwekkingsteorie poog om hierdie aspek van nuuskierigheid verder te verduidelik deur voor te stel dat 'n mens gemotiveer kan word om 'n aangename gevoel van opwekking deur hierdie ondersoekende gedrag te handhaaf.

Die konsep van optimale-opwekking van nuuskierigheid dui daarop dat daar 'n neiging is om 'n optimale vlak van opwekking te handhaaf. Wanneer 'n stimulus teëgekom word wat geassosieer word met kompleksiteit, onsekerheid, konflik of nuwigheid, sal dit opwekking verhoog, en ondersoekende gedrag word aangewend om van daardie stimulus te leer en daardeur weer opwekking te verminder. Daarenteen, as die omgewing vervelig is en nie opgewondendheid bevat nie, word opwinding verminder en ondersoekende gedrag sal dus aangewend word om inligtinginsette en stimulasie te verhoog, en daardeur weer opwekking te verhoog. Hierdie teorie spreek beide nuuskierigheid aan wat ontlok word deur onsekere of onbekende situasies en nuuskierigheid wat ontlok word in die afwesigheid van sulke situasies.

Kognitiewe-konsekwentheidsteorie

[wysig | wysig bron]

Kognitiewe-konsekwentheidsteorieë aanvaar dat "wanneer twee of meer gelyktydig aktiewe kognitiewe strukture logies inkonsekwent is, opwekking verhoog word, wat prosesse aktiveer met die verwagte gevolg van toenemende konsekwentheid en dalende opwekking." Soortgelyk aan optimale-opwekkingsteorie, dui kognitiewe-konsekwentheidsteorie daarop dat daar 'n neiging is om opwekking op 'n voorkeur- of verwagte vlak te handhaaf, maar dit koppel ook eksplisiet die hoeveelheid opwekking aan die hoeveelheid ervaarde inkonsekwentheid tussen 'n verwagte situasie en die werklik waargenome situasie. Wanneer hierdie teenstrydigheid klein is, word verkennende gedrag wat deur nuuskierigheid veroorsaak word, aangewend om inligting in te samel waarmee verwagting dan opgedateer kan word deur te leer om persepsies te pas, en sodoende inkonsekwentheid te verminder.[5] Hierdie benadering plaas nuuskierigheid in 'n breër perspektief, wat ook aggressie en vrees kan behels. Dit wil sê, as die inkonsekwentheid groter is, kan vrees of aggressiewe gedrag aangewend word om die persepsie te verander sodat dit ooreenstem met verwagting, afhangende van die grootte van die inkonsekwentheid, sowel as die spesifieke konteks. Daar word aanvaar dat aggressiewe gedrag persepsie verander deur dit kragtig te manipuleer om by die verwagte situasie te pas, terwyl ongeïnhibeerde vrees vlug tot gevolg het, en sodoende die inkonsekwente stimulus uit die perseptuele veld verwyder en die inkonsekwentheid sodoende oplos.[6]

Integrasie van die beloningspad in teorie

[wysig | wysig bron]

Met inagneming van die tekortkominge van beide nuuskierigheidsgedrewe en optimale opwekkingsteorieë, is pogings aangewend om neurobiologiese aspekte van beloning, begeerte en plesier te integreer in 'n meer omvattende teorie vir nuuskierigheid. Navorsing dui daarop dat die daad om nuwe inligting te begeer en te wil bekom, direk mesolimbiese bane van die brein behels wat opsigself verantwoordelik is vir dopamienaktivering . Die gebruik van hierdie paaie en dopamienaktivering kan verantwoordelik wees vir die toekenning van waarde aan nuwe inligting en word dan geinterpreteer as beloning.[4] Hierdie aspek van neurobiologie kan nuuskierigheidsgedrewendheid teorie vergesel in die motivering van verkennende gedrag.

Rol van neurologiese aspekte en strukture

[wysig | wysig bron]

Alhoewel die verskynsel van nuuskierigheid wyd beskou word, is die oorsake daarvan relatief onbekend buite teoriese oorwegings. Onlangse studies het egter 'n mate van insig verskaf in die neurologiese meganismes wat bestaan uit wat bekend staan as die beloningspad[7] wat eienskappe kan beïnvloed wat met nuuskierigheid geassosieer word, soos byvoorbeeld leer, geheue en motivering . As gevolg van die komplekse aard van nuuskierigheid, kan navorsing wat fokus op spesifieke neurale prosesse met hierdie kenmerke help om 'n beter begrip van die verskynsel van nuuskierigheid as geheel te skep. Die volgende is kenmerke van nuuskierigheid en hul skakels met neurale aspekte wat beskou kan word as noodsaaklik in die skep van verkennende gedrag.

Motivering en beloning

[wysig | wysig bron]
Dopamienweg in die brein

Die dryfkrag om nuwe inligting te leer of een of ander aksie uit te voer, word dikwels geïnisieer deur die afwagting van 'n beloning in een of ander vorm. Op hierdie manier is die konsepte van motivering en beloning natuurlik weer gekoppel aan die idee van nuuskierigheid.

Hierdie idee van beloning word gedefinieer as die positiewe versterking van 'n aksie wat 'n bepaalde gedrag aanmoedig deur die emosionele sensasies van verligting, plesier en bevrediging wat met geluk verband hou, te gebruik. Heelwat areas in die brein word gebruik om beloning te verwerk en saam vorm dit wat dan die "beloningspad" genoem word. In hierdie pad speel baie neurotransmitters 'n rol in die aktivering van die beloningsensasie, insluitend dopamien, serotonien en opioïedchemikalieë .

Dopamien is gekoppel aan die proses van nuuskierigheid, aangesien dit verantwoordelik is vir die toekenning en behoud van beloningswaardes van inligting wat verkry is. Navorsing dui daarop dat hoër hoeveelhede dopamien vrygestel word wanneer die beloning onbekend is en die stimulus onbekend is, in vergelyking met aktivering van dopamien wanneer 'n stimulus bekend is.

Nucleus accumbens

[wysig | wysig bron]

Die 'nucleus accumbens' is 'n vorming van neurone en is belangrik in die aktivering van beloningsroetes. Soos voorheen genoem, is die beloningspad 'n integrale deel in die indusering van nuuskierigheid. Die vrystelling van dopamien in die ondersoek van reaksie op nuwe of opwindende stimuli. Die vinnige vrystelling van dopamien wat tydens die kinderjare en adolessensie waargeneem word, is belangrik in ontwikkeling, aangesien nuuskierigheid en verkennende gedrag die grootste fasiliteerders van leer gedurende die vroeë lewensjare is.

Daarbenewens kan die sensasie plesier van "hou van" voorkom wanneer opioïede deur nucleus accumbens vrygestel word. Dit help iemand om die onbekende situasie of omgewing te evalueer en waarde aan die nuwe voorwerp te heg. Hierdie tegelyke prosesse van beide "wil" en "hou van" speel 'n rol in die aktivering van die beloningstelsel van die brein, en miskien selfs ook in die stimulering van nuuskierige of inligtingsoekende neigings.[8]

Caudate kern

[wysig | wysig bron]

Die caudate nucleus, is 'n gebied van die brein wat hoogs reaktief op dopamien is. Die kaudaatkern is nog 'n komponent van die beloningspad. Navorsing het voorgestel dat die rol van die kaudaatkern is om die moontlikheid en beloning van verkennende gedrag en versamelde inligting te antisipeer, en sodoende by te dra tot faktore van nuuskierigheid.[9]

Anterior korteks

[wysig | wysig bron]

Streke van die anterior korteks stem ooreen met beide konflik en opwekking en, as sodanig, blyk dit sekere verkennende modelle van nuuskierigheid te versterk.[10]

Kortisol

[wysig | wysig bron]

Kortisol is 'n chemikalie wat bekend is vir sy rol in stresregulering. Kortisol kan egter ook geassosieer word met nuuskierige of verkennende gedrag. Bevindinge in onlangse studies wat die rol van kortisol met nuuskierigheid voorstel, ondersteun die idee van optimale opwekkingsteorie. Daar word voorgestel dat die vrystelling van 'n klein hoeveelheid kortisol wat stres veroorsaak, nuuskierige gedrag aanmoedig, terwyl te veel stres weer 'n "wegdeins"-reaksie kan inisieer.[11]

Aandag

[wysig | wysig bron]

Aandag is belangrik vir die begrip van nuuskierigheid omdat dit direk korreleer met 'n mens se vermoë om selektief te fokus en te konsentreer op bepaalde stimuli in die omliggende omgewing. Aangesien daar beperkte kognitiewe en sensoriese hulpbronne is om verskeie stimuli te verstaan en te evalueer, laat aandag die brein toe om beter te fokus op wat dit beskou as die belangrikste of relevante van hierdie stimuli. Individue is geneig om hul energie te fokus op stimuli wat spesifiek stimulerend of boeiend is. Dit dui aan dat hoe meer aandag 'n stimulus trek, hoe meer gereeld sal 'n mens se energie en fokus op daardie stimulus gerig word. Hierdie idee dui daarop dat 'n individu hul aandag eerder op nuwe of onbekende stimuli sal fokus in 'n poging om die onbekende beter te verstaan of sin te maak, as die meer bekende of herhalende stimuli. Dit skep die idee dat nuuskierigheid aandag verg.

Striatum

[wysig | wysig bron]

Die striatum is 'n deel van die brein wat motivering met liggaamsbeweging koördineer. Dit wil natuurlik voorkom dat die striatum 'n rol speel in aandag en beloningsafwagting, wat albei belangrik is in die prikkeling van nuuskierigheid.[10]

Precuneus

[wysig | wysig bron]

Die precuneus is 'n area van die brein wat betrokke is by aandag, episodiese geheue en visueel-ruimtelike prosessering. Daar is 'n korrelasie gevind tussen die hoeveelheid grysstof in die precuneus en vlakke van nuuskierige en verkennende gedrag; wat daarop dui dat die precuneus-digtheid 'n invloed het op vlakke van nuuskierigheid.

Geheue en leer

[wysig | wysig bron]

Geheue speel 'n belangrike rol in die begryping van nuuskierigheid. As nuuskierigheid die begeerte is om onbekende of nuwe stimuli te soek en te verstaan, is 'n mens se geheue belangrik om te bepaal of die stimulus wel onbekend is of nie.

Geheue is die proses waardeur die brein inligting kan stoor en toegang verkry. Om te bepaal of die stimulus nuut is, moet 'n individu onthou of die stimulus wel al voorheen teëgekom is. Geheue speel dus 'n integrale rol in die diktering van die vlak van nuutheid of onbekendheid, en ook die vlak van behoefte aan nuuskierigheid.

Daar kan ook voorgestel word dat nuuskierigheid geheue kan beïnvloed. Soos voorheen genoem, is nuwe stimuli geneig om meer van ons aandag te trek. Boonop het nuwe stimuli gewoonlik 'n beloningswaarde wat daarmee geassosieer word, die verwagte beloning van watter leer daardie nuwe inligting kan meebring. Met sterker assosiasies en meer aandag wat aan 'n stimulus gewy word, is dit waarskynlik dat die geheue wat uit daardie stimulus gevorm word, langer duur en makliker sal wees om te herroep, wat albei beter leer fasiliteer.

Hippokampus en die parahippokampus gyrus

[wysig | wysig bron]

Die hippokampus is belangrik in geheuevorming en herroeping en daarom is dit instrumenteel in die bepaling van die nuutheid van verskeie stimuli. Navorsing dui daarop dat die hippokampus betrokke is by die generering van die onderliggende motivering om te verken vir die doel van leer.

Die parahippokampale gyrus (PHG), die area van grysstof wat die hippokampus omring, is onlangs by die proses van nuuskierigheid betrek. Hierdie bevinding dui daarop dat die PHG meer betrokke kan wees by die versterking van nuuskierigheid as die primêre indusering van nuuskierigheid.

Amigdala

[wysig | wysig bron]

Die amigdala word dikwels geassosieer met emosionele verwerking, veral vir die emosie van vrees, sowel as geheue. Daar word voorgestel dat die amygdala belangrik is in die verwerking van emosionele reaksies op nuwe of onverwagte stimuli en die induksie van verkennende gedrag. Dit impliseer 'n potensiële verband tussen nuuskierigheidsvlakke en die amigdala. Meer navorsing is egter nodig oor direkte korrelasie in hierdie verband.

Vroeë ontwikkeling

[wysig | wysig bron]

Jean Piaget word soms beskou as die mees invloedryke kindernavorser. Hy het aangevoer dat babas en kinders voortdurend probeer sin maak van hul werklikheid en dat dit bygedra het tot hul intellektuele ontwikkeling. Volgens Piaget ontwikkel kinders hipoteses, voer eksperimente uit en evalueer dan hul hipoteses na gelang van wat hulle waarneem. Piaget was die eerste om kinders se optrede noukeurig te dokumenteer en dit te interpreteer as konsekwente, berekende poging om te toets en oor hul omgewing te leer.[12]

Daar is geen universeel aanvaarde definisie vir nuuskierigheid by kinders nie. Die meeste navorsing oor nuuskierigheid is op volwassenes gefokus wat tipies selfverslagmaatstawwe gebruik het wat onvanpas en ontoepaslik is in die studie van nuuskierigheid in kinders. Nuuskierigheid word meestal toegeskryf aan 'n volwasse persoon en word by jong kinders gekenmerk as 'n kenmerk van hul uitkyk op die wêreld.[13]

Ondersoekende gedrag word algemeen by kinders waargeneem en word geassosieer met hul nuuskierigheidsontwikkeling. Verskeie studies ondersoek kinders se nuuskierigheid deur bloot hul interaksie met nuwe en bekende speelgoed waar te neem.[13]

Daar is bewyse gevind van 'n verband tussen die angs wat kinders kan voel en hul nuuskierigheid. Een studie het bevind dat objeknuuskierigheid by 11-jariges negatief verband hou met sielkundige wanaangepaste sodat kinders wat meer angs in klaskameromgewings toon minder nuuskierige gedrag aangetoon het. Daar is ook voorgestel dat sekere aspekte van klaskamerleer afhanklik is van nuuskierigheid wat deur studente se angs beïnvloed kan word.[13]

Ander maatstawwe van nuuskierigheid in die kinderjare het ondersoekende gedrag as basis gebruik, maar verskil oor watter dele van hierdie gedrag die beste is om te fokus. Sommige studies het kinders se voorkeur vir kompleksiteit/die onbekende ondersoek as basis vir hul nuuskierigheidsmaatstaf; ander het weer staatgemaak op nuutheidsvoorkeur as hul vertrekpunt.[13]

Navorsers het ook gekyk na die verband tussen 'n kind se reaksie op verbasing en nuuskierigheid. Daar is voorgestel dat kinders verder gemotiveer word om te leer wanneer hulle onsekerheid hanteer. Daar word aangevoer dat hul reaksies om nie aan hul verwagtinge te voldoen nie, hul nuuskierigheid meer sou aanwakker as die bekendstelling van 'n nuwe of komplekse voorwerp.[13]

Etiek

[wysig | wysig bron]

Daar is 'n algemene siening dat kinders se nuuskierigheid ontmoedig word deur die proses van formele onderwys: "Kinders is gebore wetenskaplikes. Vanaf die eerste bal wat hulle vlieg na die mier wat hulle kyk wat 'n krummel dra, gebruik kinders die wetenskap se gereedskap—entoesiasme, hipoteses, toetse, gevolgtrekkings—om die wêreld se geheimenisse te ontbloot. Maar op een of ander manier blyk dit dat studente dit verloor wat voorheen natuurlik gekom het."[13]

Sir Ken Robinson bespreek 'n soortgelyke verskynsel in sy TED Talk getiteld "Do schools kill creativity?" Wanneer nuuskierigheid by jongmense tot kennisinsameling lei, word dit algemeen as positief beskou.

Impak van siekte

[wysig | wysig bron]
Links: normale brein. Regs: AD geteisterde brein. Erge degenerasie van areas wat betrokke is by nuuskierigheid

Verskillende neurodegeneratiewe siektes of ander sielkundige versteurings kan verskeie kenmerke van nuuskierigheid beïnvloed, byvoorbeeld Alzheimer se siekte se uitwerking op geheue of depressie op motivering en beloning. Alzheimer's is 'n neurodegeneratiewe siekte wat die vermoë en kapasiteit vir geheue direk beïnvloed. Depressie is 'n gemoedsversteuring wat gekenmerk word deur 'n gebrek aan belangstelling in 'n mens se omgewing en gevoelens van hartseer of hopeloosheid. 'n Gebrek aan nuuskierigheid vir nuwe stimuli kan ook gebruik word as 'n potensiële voorspeller vir hierdie en ook ander siektes.

Morbiede nuuskierigheid

[wysig | wysig bron]
’n Skare maal rondom die terrein van ’n motorongeluk in Tsjeggo -Slowakye in 1980.

Morbiede nuuskierigheid is 'n voorbeeld van 'n aspek van nuuskierigheid wat gesien kan word as nuuskierigheid wat gefokus is op verskynsels van dood, geweld of enige ander gebeurtenisse wat fisies of emosioneel skade kan veroorsaak.

Die idee van morbiede nuuskierigheid word tipies beskryf as verslawend. Hierdie verslawende aspek van die behoefte om onderwerpe wat skade, geweld of dood behels, te verstaan, kan toegeskryf word aan die idee van 'n mens se behoefte om ongewone en dikwels moeilike omstandighede in verband te bring met 'n primêre emosie of ervaring van hul eie, beskryf as meta- emosies.

Om hierdie moeilike omstandighede te verstaan, kan terugdateer na Aristoteles in sy "Poetics", wat sê: "Ons geniet en bewonder skilderye van voorwerpe wat op sigself ons sal irriteer of walg."[14]

Staat van nuuskierigheid en die eienskap van nuuskierigheid

[wysig | wysig bron]

Daar is twee afsonderlike klassifikasies van tipes nuuskierigheid: die staat van nuuskierigheid en die eienskap van nuuskierigheid. Beide tipes bepaal of nuuskierigheid van binne of buite 'n persoon kom. Staatsnuuskierigheid is ekstern, soos om te wonder hoekom dinge gebeur net ter wille van nuuskierigheid, byvoorbeeld om te wonder hoekom die meeste winkels om 08:00 oopmaak Hierdie tipe nuuskierigheid is geneig om die mees herkenbare vir mense op 'n dag-tot-dag basis te wees, aangesien staatsnuuskierigheid verband hou met hoë vlakke van beloning. Aan die ander kant hou eienskap nuuskierigheid verband met mense wat daarin belangstel om te leer. Oor die algemeen kan dit wees om 'n nuwe sport of kos uit te probeer, of na 'n nuwe onbekende plek te reis. Mens kan kyk na nuuskierigheid as die drang wat mense uit hul gemaksones trek en vrese as die agent wat hulle binne daardie sones hou.[15]

Nuuskierigheid in kunsmatige intelligensie

[wysig | wysig bron]

Kunsmatige intelligensie (KI)-agente kan nuuskierigheid toon deur intrinsieke motivering, dit kan nuttig wees om die sukses van 'n KI-agent by verskeie take te verbeter. In kunsmatige intelligensie word nuuskierigheid tipies kwantitatief gedefinieer, as die onsekerheid wat die agent het in die voorspelling van sy eie optrede gegewe sy huidige toestand.[16]

In 2019 het 'n studie KI-agente opgelei om videospeletjies te speel, maar hulle is slegs vir nuuskierigheid beloon. Die agente het betroubaar voordelige spelgedrag aangeleer wat uitsluitlik op die nuuskierigheidbeloning gebaseer is.

Sien ook

[wysig | wysig bron]
  • Verbreed-en-bou
  • Belangstelling (emosie)
  • Ondersoek
  • Speel (aktiwiteit)

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Zuss, M. (2012) The Practice of Theoretical Curiosity. New York, N.Y.: Springer Publishing. ISBN 978-94-007-2117
  2. Keller, H., Schneider, K., Henderson, B. (Eds.) (1994). Curiosity and Exploration. New York, N.Y.: Springer Publishing. ISBN 9780387548678
  3. https://psycnet.apa.org/record/2006-09643-000?doi=1
  4. 4,0 4,1 4,2 Edleman, S. 1997. Curiosity and Exploration. California State University, Northridge. Retrieved from "Curiosity and Exploration". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Desember 2011. Besoek op 28 Desember 2011.
  5. https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2F0033-2909.116.1.75
  6. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0376635718303383?via%3Dihub
  7. "How Curiosity Changes Your Brain | for Better | US News". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Augustus 2017. Besoek op 4 Augustus 2017.
  8. Costa, Vincent D.; Tran, Valery L.; Turchi, Janita; Averbeck, Bruno B. (2014). "Dopamine modulates novelty seeking behavior during decision making". Behavioral Neuroscience. 128 (4): 556–566. doi:10.1037/a0037128. PMC 5861725. PMID 24911320
  9. https://doi.org/10.1016/S0166-2236(03)00063-8
  10. 10,0 10,1 Jepma, M., Verdonschot, R., van Steenbergen, H., Rombouts, S., & Nieuwenhuis, S. (2012). Neural mechanisms underlying the induction and relief of perceptual curiosity. Frontiers In Behavioral Neuroscience, 6
  11. https://doi.org/10.1016/j.psyneuen.2007.05.008
  12. Engel, S. 2011. Children's need to know: Curiosity in schools. Harvard Educational Review. Retrieved from Engel, Susan (2011). "Children's Need to Know: Curiosity in Schools", Harvard Educational Review. 81 (4): 625–645. doi:10.17763/haer.81.4.h054131316473115
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 Jirout, J. & Klahr, D. 2012. Children's scientific curiosity: In search of an operational definition of an elusive concept. Developmental Review. Retrieved from "Archived copy" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 September 2015. Besoek op 15 Augustus 2015.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  14. Aristotle (2013). Poetics. OUP Oxford. ISBN 978-0191635809. Retrieved 15 August 2020
  15. "How Curiosity Works". howstuffworks.com. 28 Januarie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 September 2017. Besoek op 4 Mei 2018.
  16. Pathak, Deepak. "Curiosity-driven Exploration by Self-supervised Prediction". University of California, Berkeley. Besoek op 5 Augustus 2020.

Verdere leeswerk

[wysig | wysig bron]