Odessa (organisasie)
 | Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
Die Odessa of ODESSA is ’n kodenaam (van die Duitse naam Organisation der ehemaligen SS-Angehörigen, "Organisasie van Voormalige SS-lede") wat in 1946 geskep is vir ’n moontlike ondergrondse Nazi-ontsnappingsplan aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog. Dit sou SS-offisiere in staat stel om met vals paspoorte uit Europa te ontsnap na Argentinië, Brasilië en die Midde-Ooste.[1] Dit is wel deur sowat 300 Nazi's reggekry met die hulp van Juan Perón nadat hy in 1946 in Argentinië aan die bewind gekom het, maar die bestaan van ’n organisasie soos die Odessa word deur die meeste kenners verwerp.[2]
Die idee van so ’n netwerk is gewild gemaak deur fiktiewe spioenasierillers en -rolprente soos Frederick Forsyth se topverkoper van 1972 The Odessa File.
Debat[wysig | wysig bron]
Volgens die Holocaust-oorlewende en Nazi-jagter Simon Wiesenthal is die Odessa in 1944 op die been gebring om vlugtende Nazi's te help.[3] In ’n dokumentêr van die Duitse TV-stasie ZDF word egter beweer daar was nooit net een geheime organisasie soos wat Wiesenthal beskryf het nie, maar verskeie organisasies wat oudlede van die SS gehelp het.[4]
Daar word algemeen aanvaar dat daar wel ontsnappingsorganisasies vir die Nazi's was. Die Argentynse skrywer Uki Goñi beweer daar is argiefbewyse van ’n georganiseerde ontsnappingsnetwerk, hoewel dit nie ’n organisasie soos Odesse ingesluit het nie.[5] Guy Walters skryf in sy boek van 2009, Hunting Evil, hy hon nie bewyse vir die bestaan van die Odessa vind nie, hoewel hy talle ander organisasies soos Konsul, Scharnhorst, Sechsgestirn, Leibwache en Lustige Brüder noem.[1]
Die historikus Daniel Stahl beweer ook in ’n werk van 2011 die konsensus onder historici is dat ’n organisasie soos die Odessa nie bestaan het nie.[6][7] Ook die historikus Gitta Sereny skryf in haar boek van 1974, Into That Darkness, wat gebaseer is op onderhoude met die voormalige kommandant van die Treblinka-verdelgingskamp Franz Stangl dat daar nooit ’n oorkoepelende organisasie soos die Odessa was nie.[8]
Uki Goñi se boek The Real Odessa beskryf die rol van die diktator Juan Peron in die verskaffing van skuilplek vir Nazi-oorlogsmisdadigers met die samewerking van die Vatikaan, die Argentynse regering en Switserse owerhede deur middel van ’n geheime kantoor wat in Bern deur Peron se agente daargestel is.[5]
In vermaakkultuur[wysig | wysig bron]
Frederick Forsyth se topverkoperboek van 1972, The Odessa File, het die organisasie onder die aandag van die publiek gebring. ’n Rolprent, met Jon Voight, is in 1974 van die boek gemaak. In die boek smokkel die Odessa oorlogsmisdadigers na Suid-Amerika, maar probeer ook om dié SS-lede wat in Duitsland agtergebly het, te beskerm en om politieke besluite in Wes-Duitsland te beïnvloed. Baie lesers het aanvaar die Odessa het wel bestaan.[9]
In ’n rillerroman van 1976, Ira Levin se The Boys from Brazil, is dr. Josef Mengele, die dokter wat in die Tweede Wêreldoorlog grusame eksperimente op slagoffers in die konsentrasiekampe uitgevoer het, betrokke by die Odessa. Volgens ’n jong man en spioen op sy spoor, aktiveer Mengele die "Kameradenwerk" vir ’n vreemde opdrag: Hy stuur ses voormalige SS-offisiere om 94 mans, wat ’n paar gedeelde eienskappe het, dood te maak. In die boek word die name "Kameradenwerk" en "Odessa" afwisselend gebruik.[10]
Die Eerste Orde, die hoofantagoniste in die Star Wars-trilogie, is gebaseer op die konsep van die Odessa, veral die teorie dat verskeie Nazi's na Argentinië ontsnap het.[11]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 Guy Walters (2010). Hunting Evil: The Nazi War Criminals Who Escaped and the Quest to Bring Them to Justice. Crown/Archetype. ISBN 0307592480 – via Google Books, preview.
- ↑ Rohter, Larry (9 Maart 2003). "Argentina, a Haven for Nazis, Balks at Opening Its Files". The New York Times (in Engels). ISSN 0362-4331. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Augustus 2019. Besoek op 19 Mei 2018.
- ↑ Organization of Former SS Members (Odessa). The SS (Schutzstaffel). Jewish Virtual Library.
- ↑ Mysteryquest, Rise of the Fourth Reich (Seisoen 1, Episode 6)
- ↑ 5,0 5,1 Uki Goni, The Real Odessa: How Peron Brought the Nazi War Criminals to Argentina (2002) p xx.
- ↑ Daniel Stahl, "Odessa und das ’nazigold' in Südamerika: Mythen und ihre Bedeutungen" ('Odessa and "Nazi Gold" in South America: Myths and Their Meanings') Jahrbuch fuer Geschichte Lateinamerikas (2011), Vol. 48, pp 333-360.
- ↑ Oliver Rathkolb. Revisiting the National Socialist Legacy: Coming to Terms With Forced Labor, Expropriation, Compensation, and Restitution. Transaction Publishers. pp. 271, 291.
- ↑ Gitta Sereny, Into That Darkness (Pimlico 1974), p. 274.
- ↑ Guy Walters (2010). Hunting Evil: The Nazi War Criminals Who Escaped and the Quest to Bring Them to Justice. Crown Publishing Group. pp. 139, 156.
- ↑ John Sutherland (2010). Bestsellers: Popular Fiction of the 1970s. Taylor & Francis. pp. 187–88.
- ↑ Dyer, James (25 Augustus 2015). "Kylo Ren Is Not A Sith". Empire Magazine (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Oktober 2015. Besoek op 25 Augustus 2015.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- Inligting oor die Odessa uit die Jewish Virtual Library
- "What's the True Story on South American Nazis?". The Straight Dope. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Augustus 2008. Besoek op 4 November 2018.
- (de) ZDF.de (2002). “Mythos Odessa: Wahrheit oder Legende?” ("Die Mite van Odessa: Waarheid of Legende?")
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
