Oekraïense argitektuur
Oekraïense argitektuur het aanvanklike wortels in die Oos-Slawiese staat Kiëf-Roes. Na die Mongoolse inval in Kiëf-Roes, het die duidelike argitektoniese geskiedenis voortgegaan in die prinsdomme Galicië-Volynië en later in die Groothertogdom Litaue. Gedurende die tydperk van die Zaporozjiaanse Kosakke het 'n styl uniek aan Oekraïne ontwikkel onder die invloede van die Pools-Litaus Statebond.
Na die unie met die Tsaredom Rusland het argitektuur in die Oekraïne in verskillende rigtings begin ontwikkel, met baie strukture in die groter oostelike, Russies-beheerde gebied gebou in die style van Russiese argitektuur van daardie tydperk, terwyl die westelike Galicië onder Oostenrykse-Hongaarse argitektoniese invloede ontwikkel is. Oekraïnse nasionale motiewe sou uiteindelik gedurende die tydperk van die Sowjetunie en in die moderne onafhanklike Oekraïne gebruik word.
Middeleeuse Rus (988–1230)[wysig | wysig bron]
Die Middeleeuse staat Kiëf-Rus was die voorganger van moderne state van Oekraïne, Rusland en Belarus en hul onderskeie kulture, insluitend argitektuur.
Die groot kerkargitektuur, gebou na die aanvaarding van die Christendom in 988, was die eerste voorbeelde van monumentale argitektuur in die Oos-Slawiese lande. Die argitektoniese styl van die Kiëf-staat, wat hom vinnig gevestig het, is sterk deur die Bisantynse beïnvloed. Vroeë Oosters-Ortodokse kerke was hoofsaaklik van hout gemaak, met die eenvoudigste vorm van kerk wat as 'n selkerk bekend geword het. Groot katedrale het dikwels talle klein koepels gehad, wat daartoe gelei het dat sommige kunshistorici dit as 'n aanduiding van die voorkoms van voor-Christelike heidense Slawiese tempels beskou het.
Verskeie voorbeelde van hierdie kerke bestaan vandag nog. In die loop van die 16de–18de eeue is baie egter ekstern in die Oekraïense Barokstyl herbou. Voorbeelde sluit in die groot Sint Sofia-katedraal (die jaar 1017 is die vroegste rekord van fondasie wat gelê is), Kerk van die Verlosser by Berestove (gebou van 1113 tot 1125), en die St. Cyrillus-kerk, c. 12de eeu. Almal kan steeds in die Oekraïense hoofstad gevind word.
Verskeie geboue is gedurende die laat 19de eeu herbou, insluitend die Hemelvaart Katedraal in Volodymyr, gebou in 1160 en gerekonstrueer in 1896–1900, die Piatnytska Kerk in Tsjernihif, gebou in 1201 met rekonstruksie wat in die laat 1940's gedoen is, en die Goue Poort in Kijif , gebou in 1037 en herbou in 1982. Laasgenoemde se rekonstruksie is deur sommige kuns- en argitektuurhistorici as 'n herlewingsfantasie afgemaak.
Min sekulêre of volksargitektuur van Kiëf-Roes bestaan vandag.
Kosak-tydperk[wysig | wysig bron]
Vroeë Oekraïense Barok[wysig | wysig bron]
Oekraïense barok het ontstaan tydens die Hetmanate-era van die 17de–18de eeue. Oekraïense barok-argitektuur, verteenwoordigend van kosakke-aristokrasie,[1] verskil van Wes-Europese barok deurdat die ontwerpe meer konstruktivisties was, meer gematigde versiering gehad het en eenvoudiger van vorm was.[2]
Gedurende die 17de-18de eeue is die meeste Middeleeuse Rus se kerke aansienlik herontwerp en uitgebrei. Bykomende kerkkoepels en uitgebreide buite- en binneversiering is bygevoeg.
Bekende voorbeelde van Oekraïense Barok-argitektuur sluit in die Kijifse Petsjersk-lawra-kompleks, die Vydubychi-klooster en die Pochaiv Lavra.
Krim-Tataarse argitektuur[wysig | wysig bron]
Toe die Krim deur die Krim-khanaat regeer is, het die tydperk verskeie konstruksies gelaat wat deur Islamitiese motiewe geïnspireer is. Die bekendste was die Bakhchysarai-paleis, ontwerp deur 'n gesamentlike poging van Persiese, Turkse en Italiaanse argitekte.
Laat Oekraïense Barok[wysig | wysig bron]
- Sint Sofia-katedraal herbou
- Kijif-Pasazjyrsky spoorwegstasie
Keiserlike tydperk[wysig | wysig bron]
Russiese Ryk[wysig | wysig bron]
Namate Oos- en Sentraal-Oekraïne toenemend by die Russiese Ryk geïntegreer geraak het, het Russiese argitekte die geleentheid gehad om hul projekte te realiseer in die skilderagtige landskap wat baie Oekraïense stede en streke gebied het. Sint-Andreaskerk (1747–1754), gebou deur Bartolomeo Rastrelli, is 'n noemenswaardige voorbeeld van Barok argitektuur, en sy ligging bo-op die Kijif-berg het dit 'n herkenbare monument van die stad gemaak. 'n Net so noemenswaardige bydrae van Rastrelli was die Mariinski-paleis, wat gebou is om 'n somerhuis vir die Russiese Keiserin Elizabeth te wees.
Tydens die bewind van die laaste Hetman van Oekraïne, Kirill Razumovsky, het baie van die Kosak-hetmanaat se dorpe soos Hlukhiv, Baturyn en Kozelets grootse projekte laat bou deur die aangestelde argitek van Klein Rusland, Andrey Kvasov.
Rusland, wat opeenvolgende oorloë oor die Ottomaanse Ryk en sy vasal Krim-khanaat gewen het, het uiteindelik die hele suide van die Oekraïne en die Krim geannekseer. Hierdie lande is herdoop tot Nuwe Rusland, hierdie lande sou gekoloniseer word, en nuwe stede soos die Mikolajif, Odesa, Cherson en Sewastopol is gestig. Dit sou noemenswaardige voorbeelde van imperiale Russiese argitektuur bevat. Voorbeelde van neoklassisistiese argitektuur van hierdie era sluit in Kachanivka-paleis, Mykolajiv-sterrewag, Transfigurasieklooster in Novhorod-Siversky en Samchyky-herehuis.
Oostenryk-Hongaarse Ryk[wysig | wysig bron]
Westerse dele van Oekraïne wat eens deel van die Oostenryk-Hongaarse mornagie was, huisves 'n paar prominente voorbeelde van 19de-eeuse Sentraal-Europese argitektuur, soos die Lwif Teater van Opera en Ballet.
Volksargitektuur[wysig | wysig bron]
Die term volksargitektuur kan uitruilbaar gebruik word met die terme "volk", "algemeen", "inheems", "tradisioneel" en word gewoonlik aan die ander kant van die spektrum van professioneel ontwerpte gebou deur argitekte geplaas. Die boukennis in volksargitektuur is gebaseer op plaaslike tradisies en is dus grootliks gebaseer op kennis wat deur die generasies oorgedra is. Verskillende streke in die Oekraïne het hul eie kenmerkende styl van volksargitektuur gehad. Byvoorbeeld, in die Karpate en die omliggende voetheuwels is hout en klei die primêre tradisionele boumateriaal.
Die Museum van Volksargitektuur en Lewenswyse van Sentraal-Dnieper Oekraïne is in Pereiaslav geleë. Die opelugmuseum bevat 13 temamuseums, 122 voorbeelde van nasionale argitektuur en meer as 30 000 historiese kulturele voorwerpe. Die Museum van Dekoratiewe Afwerkings is een van die vertoonde museums wat die handewerk van dekoratiewe argitektoniese toepassings in die Oekraïense argitektuur bewaar.
-
Taras se hut Taras-heuwel -
Hutsul-huis -
Windmeule -
Vrydag kerk deur Uman Raion, Cherkasy-oblast -
Saint Nikolas Kerk in Borochyche -
Museum van Dekoratiewe Afwerkings in Pereiaslav -
Houthuisie -
Huis uit die 11de eeu
