Onderlinge wisselwerking in die biotiese komponent van 'n ekostelsel
In die ekostelsel is daar 'n gedurige onderlinge wisselwerking tussen die organismes, omdat baie organismes in een gemeenskap saam woon. Herbivore is afhanklik van die produseerders en die predatore is weer afhanklik van die herbivore en/of ander karnivore. Alle dooie plante en diere word deur die ontbinders ontbind. Op hierdie wyse word die omgewing skoongehou. Dit is goeie voorbeelde van die gedurige wisselwerkng en toon baie duidelik die indirekte of direkte onderlinge afhanklikheid tussen organismes. Die voorafgaande toon hoofsaaklik die voedingsverwantskappe tussen organismes aan. Daar is egter ook talle ander noodsaaklike wisselwerkinge, byvoorbeeld groot bome wat skaduwee bied aan skaduplante; bome en struike wat plek bied vir voëls om nes te maak, vir spinnekoppe om hul webbe te spin en vir insekte om hul eiers te lê; diere wat sade van plante versprei, en so voorts. Hierdie verwantskappe lei tot spesiale interaksieverskynsels.
Kompetisie
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Kompetisie (natuurverskynsel).
Kompetisie is 'n wisselwerking waardeur albei betrokke organismes benadeel word. Kompetisie ontstaan wanneer 'n aantal organismes gelyktydig afhanklik is van die een of ander gemeenskaplike en beperkte hulpmiddel of bron.
Natuurlike seleksie
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Natuurlike seleksie.
Elke populasie bestaan uit baie individue. Alhoewel die individue baie ooreenkomste kan vertoon, is hulle, met weinig uitsonderinge, nooit presies eenders nie. Sommige individue kan kenmerke hê wat hulle 'n beter kans op voortbestaan bied as ander. Hierdie kenmerke kan deur oorerwing al hoe meer prominent word, met ander woorde die populasie ontwikkel kenmerke wat dit 'n beter kans op voortbestaan bied. Hierdie verskynsel word natuurlike seleksie genoem.
Gebiedsgebondenheid
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Gebiedsgebondenheid.
By baie diere kom daar gebiedsgebondenheid voor, dit wil sê hulle bly lank en soms selfs hul hele lewe lank in 'n bepaalde gebied. Diere wat só 'n bepaalde afgebakende gebied bewoon, sal dan ook, wanneer nodig, die reg van toegang tot so 'n gebied verdedig. Soms geld gebiedsgebondenheid net ten opsigte van voortplanting, byvoorbeeld 'n nes op 'n bepaalde plek. Dikwels geld dit vir voortplanting én voeding of net vir voeding. Dit is egter duidelik dat gebiedsgebondenheid 'n belangrike rol in die uitskakeling van kompetisie tussen organismes speel deurdat dit individue of groepe gebiedsgesproke beter spasieer. Hierdie verskynsel is oral in die natuur opvallend en kan maklik tydens beplande ekologiese studies waargeneem word.
Dominansie en onderwerping
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Dominansie en onderwerping.
Dominansie en onderwerping kom algemeen by diere in die natuur voor. By baie troppe is daar dikwels 'n onbetwisbare leier, byvoorbeeld 'n groot manlike bobbejaan onder die bobbejane. Die leierskap word gewonlik deur onderlinge bakleierye bepaal. So byvoorbeeld veg rooibokramme kort voor paartyd om leierskap en keer die oorwinnaar dan vir hom 'n aantal ooie af. By voëls is hierdie eienskap sterk ontwikkel en word die aggressiefste, grootste en sterkste die dominante voël, byvoorbeeld by hoenders.
Simbiose
[wysig | wysig bron]- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Simbiose.
Simbiose (Grieks: syn = saamwees + bios = lewe) beteken letterlik "saamlewe" en verwys na enige direkte en intieme saamleefverhouding tussen twee organismes van verskillende spesies. Bioloë onderskei tussen drie soorte simbiosie, naamlik kommensalisme, mutualisme en parasitisme.