Wys bron van Pasta

{{Inligtingskas gereg
| bgcolor = 
| naam = Pasta
| beeld = Handmade pasta noodles (Unsplash).jpg
| breedte = 250
| onderskrif = Tuisgemaakte pastanoedels.
| soort = Stapelbestanddeel vir baie kossoorte
| gang = 
| land = {{vlagland|Italië}}
| streek = 
| bestanddeel = Durumkoringmeel
| bestanddele = Allerlei
| variasies = 
| soortgelyk = 
| tyd = 
}}
[[Lêer:Pasta with eggplant and tomatoes.jpg|duimnael|Pasta met eiervrug en tamaties.]]

'''Pasta''' is ’n tradisionele [[Italië|Italiaanse]] [[stapelvoedsel]].<ref>{{cite news |last=Ehrlich |first=Richard |title=Process of Elimination |url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/wordofmouth/2009/may/06/processed-food-reduce-diet-health |work=The Guardian |access-date=7 Julie 2012 |date=6 Mei 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200209014512/https://www.theguardian.com/lifeandstyle/wordofmouth/2009/may/06/processed-food-reduce-diet-health |archive-date=9 Februarie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die eerste verwysing daarna kom in 1154 in [[Sisilië]] voor.<ref>{{cite news |last=McClatchey |first=Caroline |title=How pasta became the world's favourite food |url=http://www.bbc.co.uk/news/magazine-13760559 |publisher=BBC |access-date=23 Maart 2012 |date=15 Junie 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190613121033/https://www.bbc.co.uk/news/magazine-13760559 |archive-date=13 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>

Dit is ’n [[noedel]] wat van ongegiste deeg van [[durum]]koringmeel, gemeng met [[water]] of [[eier]]s, gemaak en in verskillende vorms vervaardig word. Dit word gekook of gebak. Meel van ander soorte graan kan ook gebruik word. Pastas kan breedweg in twee soorte verdeel word: gedroog (''pasta secca'') en vars (''pasta fresca'').

Die meeste droë pastas word vervaardig deur middel van ’n persingsproses, maar dit kan ook tuis gemaak word. Vars pasta is tradisioneel met die hand gemaak, soms met behulp van ’n eenvoudige masjien,<ref name=Marcella>Hazan, Marcella (1992) ''Essentials of Classic Italian Cooking'', Knopf, {{ISBN|0-394-58404-X}}</ref> maar vandag word baie soorte vars pasta ook kommersieel met groot masjiene vervaardig en is dit algemeen in veral spesialiteitswinkels te kry.

Beide droë en vars pasta is in ’n verskeidenheid soorte en vorms verkrygbaar; 310 spesifieke vorms is bekend en meer as 1&nbsp;300 name is al opgeteken.<ref name=Zanini>Zanini De Vita, Oretta, ''Encyclopedia of Pasta'', University of California Press, {{ISBN|9780520255227}}</ref> In [[Italië]] wissel die naam van spesifieke vorms pasta dikwels van plek tot plek. Die vorm ''cavatelli'' is byvoorbeeld onder 28 verskillende name bekend, na gelang van die streek of dorp. Algemene soorte pasta sluit in plat, lang, dun of buisvorms.<ref>Hazan, Giuliano (1993) ''The Classic Pasta Cookbook'', Dorling Kindersley, {{ISBN|1564582922}}</ref> Droë én vars pasta word in Italiaanse kookkuns in drie kategorieë geregte gebruik: ''Pasta asciutta'' is ’n gekookte pasta wat met ’n sous of smaakmiddel voorgesit word; in ''pasta in brodo'' is die pasta deel van ’n soort [[sop]]gereg; en in ''pasta al forno'' is die pasta in ’n gereg wat gebak word.<ref>{{cite web |url=http://italianfood.about.com/od/pastarecipesandsauces/a/aa102298.htm |title=Besoek op 21 Maart 2012 |publisher=Italianfood.about.com |date=10 April 2012 |access-date=30 Julie 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170209173000/http://italianfood.about.com/od/pastarecipesandsauces/a/aa102298.htm |archive-date= 9 Februarie 2017 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>

Pasta is gewoonlik ’n eenvoudige gereg, maar daar is baie verskillende soorte vanweë die veelsydigheid daarvan. Sommige pastageregte word in klein, eenvoudige porsies as ’n eerste gang voorgesit. Pasta word ook in ligte middagetes gebruik, soos in slaaie, of groot porsies vir [[aandete]]. Dit kan warm of koud voorgesit word. Pastasouse wissel in smaak, kleur en tekstuur. Wanneer ’n soort pasta en sous gekies word om saam voor te sit, is daar gewoonlik algemene reëls wat geld. Eenvoudige souse soos [[pesto]] is ideaal vir lang, dun vorms, terwyl [[tamatiesous]] goed saam met dikker pastas gaan. Dikker souse klou ook makliker aan die gate en groefies van buisvormige of gedraaide pastas. Die ekstra sous wat ná die ete op die bord agterbly, word dikwels met ’n stuk brood opgevee.<ref>{{cite book|title=Pasta|publisher=Parragon Publishing|location=UK|pages=6–57|isbn=1-4054-2516-4|year=2005}}</ref> Pasta bestaan hoofsaaklik uit stysel, met klein hoeveelhede [[proteïen]] en [[mangaan]].

== Etimologie ==
Die woord "pasta" kom uit [[Italiaans]], en die Italiaanse woord kom van die [[Latyn]]se woord ''pasta'', "deeg", wat op sy beurt kom van die [[Grieks]]e παστά ''pasta'', "gortpap".

== Geskiedenis ==
[[Lêer:6-alimenti, pasta,Taccuino Sanitatis, Casanatense 4182..jpg|duimnael|220px|Die maak van pasta in 'n illustrasie uit die 15de-eeuse uitgawe van ''Tacuinum Sanitatis'', 'n [[Latyn]]se vertaling van die [[Arabies]]e werk ''Taqwīm al-sihha'' deur Ibn Butlan.<ref name=Watson>Watson, Andrew M (1983). ''Agricultural innovation in the early Islamic world''. New York: Cambridge University Press. p. 22–23</ref>]]

Die eerste konkrete inligting oor pastaprodukte in [[Italië]] dateer van die 13de tot 14de eeu.{{sfn|Serventi|Sabban|2002|page=10}} In die geskrifte van die 1ste-eeuse Romeinse digter [[Horatius]] was ''lagana'' ([[enkelvoud]]: ''laganum'') dun velle gebraaide deeg{{sfn|Serventi|Sabban|2002|page=24}} en is dit algemeen geëet.{{sfn|Serventi|Sabban|2002|pages=15–16}} In die 2de eeu het Atenaeus 'n resep verskaf vir ''lagana'': velle deeg gemaak van meelblom en die sap van gekneusde [[blaarslaai]]. Dit is daarna met [[spesery]]e gegeur en in diepvet gebraai.{{sfn|Serventi|Sabban|2002|pages=15–16}}

'n Kookboek uit die vroeë 5de eeu beskryf 'n gereg met die naam ''lagana'' wat bestaan het uit lae deeg met 'n vleisvulsel, 'n voorloper van moderne [[lasagne]].{{sfn|Serventi|Sabban|2002|pages=15–16}} Die kookmetode van die velle deeg stem egter nie ooreen met die moderne definisie van óf 'n vars óf 'n droë pastaproduk nie. Die basiese bestanddele en dalk die vorm was wel dieselfde.{{sfn|Serventi|Sabban|2002|pages=15–16}}

Volgens historici was daar enkele gevalle waar 'n pastaproduk genoem is, veral die geregte ''itrion'', wat in die 2de eeu in [[Griekeland]] genoem is, en ''itrium'' in die Jerusalemse Talmoed, 'n soort gekookte deeg{{sfn|Serventi|Sabban|2002|page=17}} wat van die 3de tot 5de eeu algemeen in die Romeinse Palestina was.{{sfn|Serventi|Sabban|2002|page=29}}

[[Lêer:Moser Spaghetti essender Junge.jpg|duimnael|220px|''Seun met spaghetti'', deur Julius Moser (omstreeks 1808).]]
Uit [[Noord-Afrika]] kom [[couscous]], 'n gereg soortgelyk aan pasta. Dit is egter eerder klein bolletjies deeg.

Daar is 'n [[legende]] van [[Marco Polo]] wat pasta uit [[China]] ingevoer het.<ref>[https://web.archive.org/web/20110726174114/http://www.ilovepasta.org/faqs.html "Who "invented" pasta?"]. National Pasta Association: "The story that it was Marco Polo who imported noodles to Italy and thereby gave birth to the country's pasta culture is the most pervasive myth in the history of Italian food." ([[#Dickie|Dickie]], bl. 48).</ref> Dit het in die Amerikaanse ''Macaroni Journal'' ontstaan wat deur 'n vereniging kosnywerhede geplubliseer is met die doel om pasta in die [[VSA]] te bevorder.{{sfn|Serventi|Sabban|2002|pages=}} Volgens Jeffrey Steingarten het die 20ste-eeuse Engelse kosskrywer Jane Grigson geglo die storie van Marco Polo het in die 1920's of 1930's ontstaan in 'n advertensie vir 'n Kanadese spaghettimaatskappy.<ref>{{cite book|author=Jeffrey Steingarten|title=The Man Who Ate Everything|url=https://books.google.com/books?id=T33d0IIwwaQC|year=1998|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|isbn=978-0-375-70202-0|page=260}}</ref>

Koshistorici glo die gereg het in Italië gewild geraak danksy uitgebreide [[Mediterreense]] handel in die [[Middeleeue]]. Van die 13de eeu af het verwysings na pastageregte (macaroni, ravioli, gnocchi, vermicelli) al hoe meer op die Italiaanse Skiereiland voorgekom.<ref name="nationalgeographic">{{cite magazine |last1=López |first1=Alfonso |title=The Twisted History of Pasta |url=https://www.nationalgeographic.com/history/magazine/2016/07-08/daily-life-pasta-italy-neapolitan-diet/ |access-date=18 December 2019 |magazine=National Geographic |date=8 July 2016}}</ref>

In die 14de en 15de eeu het gedroogde pasta gewild geraak omdat dit maklik geberg kon word. Mense kon pasta nou op skepe berg wanneer hulle die [[Nuwe Wêreld]] verken het.<ref name="Diana Viola">{{cite web|last=Walker |first=Margaret E. |title=The History of Pasta |url=http://www.inmamaskitchen.com/FOOD_IS_ART/pasta/historypasta.html |publisher=inmamaskitchen |access-date=24 March 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120331135946/http://www.inmamaskitchen.com/FOOD_IS_ART/pasta/historypasta.html |archive-date=31 March 2012}}</ref> 'n Eeu later is pasta oor die wêreld heen geëet in die tyd van [[ontdekkingsreis]]e.<ref name="Demetri">{{cite web|last=Demetri|first=Justin|title=History of pasta|url=http://www.lifeinitaly.com/food/pasta-history.asp|publisher=lifeinitaly|access-date=24 March 2012|archive-date=23 July 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080723190531/http://www.lifeinitaly.com/food/pasta-history.asp|url-status=dead}}</ref>

Hoewel [[tamatie]]s in die 16de eeu in Italië bekend gestel en in die 17de eeu in Italiaanse kos begin gebruik is, kom die beskrywing van die eerste Italiaanse [[tamatiesous]]e uit die laat 18de eeu: Die eerste geskrewe rekord van pasta met tamatiesous kom voor in die kookboek van 1790 ''L'Apicio Moderno'' deur die [[Rome|Roomse]] sjef Francesco Leonardi.<ref>{{cite book
 | last=Faccioli | first= Emilio | title=L'Arte della cucina in Italia | publisher= Einaudi | location = Milan | year=1987 | language=it|page=756}}</ref> Voordat tamatiesous bekend geraak het, is pasta droog met die vingers geëet; vloeibare souse het die gebruik van 'n vurk noodaaklik gemaak.<ref name="Diana Viola" />

=== Geskiedenis van vervaardiging ===
Aan die begin van die 17de eeu het [[Napels]] primitiewe masjene gehad vir die maak van pasta. Later is die kniemasjien en pers ontdek, en dit het die vervaardiging van pasta kostedoeltreffend gemaak.<ref name="something-else">{{cite web |title=History of pasta |url=http://www.internationalpasta.org/index.aspx?id=6 |publisher=International Pasta Organisation |access-date=18 November 2018 |date=2018 |archive-date=19 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119010704/http://www.internationalpasta.org/index.aspx?id=6 |url-status=dead }}</ref>

In 1740 is 'n lisensie vir die eerste pastafabriek in [[Venesië]] uitgereik.<ref name="something-else" /> In 1859 het Joseph Topits [[Hongarye]] se eerste pastafabriek in die stad [[Pest, Hongarye|Pest]] opgerig. Dit het met [[stoomenjin]]s gewerk. Dit was een van die eerste pastafabrieke in [[Sentraal-Europa]].<ref name="tésztáklexikona">{{cite web|url=https://ujgastrovatmagazin.eoldal.hu/cikkek/a-tesztak-lexikonja/kifott-tesztak/a-tesztak-lexikonja---tesztatortenelem---kifott-tesztak-3..html|title=A Tészták Lexikonja – Tésztatörténelem – Kifött Tészták 3. 2017.01.02. Besoek op 3 Januarie 2019.|language=hu|access-date=21 Maart 2023|archive-date= 3 Januarie 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190103210656/https://ujgastrovatmagazin.eoldal.hu/cikkek/a-tesztak-lexikonja/kifott-tesztak/a-tesztak-lexikonja---tesztatortenelem---kifott-tesztak-3..html|url-status=dead}}</ref>

In die vroeë 1900's het kunsmatige droog- en persprosesse ontstaan wat 'n groter verskeidenheid pastas en groter volumes vir uitvoer tot gevolg gehad het. Dit het 'n tydperk begin wat bekend is as "Die Nywerheid van Pasta".<ref name="something-else" /><ref>{{cite web |author1=Justin Demetri |title=History of pasta |url=https://www.lifeinitaly.com/food/history-of-pasta |publisher=Life in Italy |access-date=18 November 2018 |date=10 May 2018}}</ref>

=== In moderne tye ===
Die idee om tamatiesous saam met pasta te eet was revolusionêr, aangesien dit aanvanklik alleen geniet is. Die verbruik van pasta het mettertyd verander; dit was aanvanklik ’n klein, eenvoudige item, maar dit word nou dikwels in veel groter porsies geëet as deel van komplekse, gesofistikeerde geregte. Faktore soos die lae prys en maklike kookmetodes dra by tot die toenemende gewildheid van hierdie stapelvoedsel.<ref>{{cite web|title=The History of Pasta in the Italian Kitchen|url=http://pastarito.info/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110824103340/http://www.pastarito.info/|archivedate=24 Augustus 2011 |url-status=dead|accessdate=26 Maart 2012}}</ref>

[[Lêer:Pasta Venice.jpg|duimnael|250px|Verskillende soorte pasta in ’n winkelvenster in [[Venesië]], Italië.]]
Die kuns om pasta te maak en die toegewydheid aan die voedselsoort het aansienlik verander sedert pasta die eerste keer gemaak is. “Daar word geraam [[Italianers]] eet 27&nbsp;kg pasta per persoon per jaar, veel meer as byvoorbeeld die Amerikaners se 9,1&nbsp;kg per persoon.”<ref name="lifeinitaly.com">{{cite web |last=Demetri |first=Justin |title=History of Pasta |url=http://www.lifeinitaly.com/food/pasta-history.asp |access-date=29 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180923070711/https://www.lifeinitaly.com/food/pasta-history.asp |archive-date=23 September 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Italianers is so lief vir pasta dat die verbruik groter is as die gemiddelde verbouing van graan in die land; Italië voer dus gereeld graan in om pasta te maak. In die hedendaagse gemeenskap is pasta veelsydig en ’n verskeidenheid soorte word in supermarkte aangetref. Vanweë die wêreldwye aanvraag daarna word pasta hoofsaaklik in groot maat vervaardig, met net ’n klein hoeveelheid wat met die hand gemaak word.

Pasta was oorspronklik net deel van die Italiaanse en Europese kookkuns. Intussen het dit oor internasionale grense versprei en dit word nou wêreldwyd geëet. Vanweë die immigrasie van Italianers na [[Suid-Afrika]] het [[spaghetti]] met [[frikkadel]]le en [[macaroni-en-kaas]] deel geword van die Suid-Afrikaanse kookkuns.<ref>{{cite web|last=Tracey|first=Michael|title=The Origin and History of Pasta where Pasta comes from|url=http://africhef.com/Pasta/|accessdate=28 Maart 2012}}</ref> Net so is pasta deesdae deel van die stapelvoedsel van [[Kanada]] en [[Noord-Amerika]] vanweë die immigrasie van Italianers na dié lande aan die begin van die [[20ste eeu]].

== Bestanddele ==
Pasta is van die vroegste tye af in die noorde van Italië van koringmeel gemaak<ref name="Zanini" /> en in die suide hoofsaaklik van durum. In sommige streke is ander soorte meel ook gebruik, soos [[gort]], [[bokwiet]], [[rys]] en [[mielie]]s.

Om voorsiening te maak vir mense met [[Allergie|allergieë]] en [[gluten]]onverdraagsaamheid<ref name="VriezingaSchweizer2015">{{cite journal|vauthors=Vriezinga SL, Schweizer JJ, Koning F, Mearin ML| title=Coeliac disease and gluten-related disorders in childhood|journal=Nat Rev Gastroenterol Hepatol|volume=12|issue=9|pages=527–36|date=Sep 2015|pmid=26100369|doi=10.1038/nrgastro.2015.98|type=Review}}</ref> word rys en mielies weer dikwels gebruik vir die maak van pasta. Meel kan ook met gekookte [[aartappel]]s vervang word.<ref name="FerreiraDeMello">{{cite journal|vauthors=Ferreira SM, de Mello AP, de Caldas Rosa dos Anjos M, Krüger CC, Azoubel PM, de Oliveira Alves MA|title=Utilization of sorghum, rice, corn flours with potato starch for the preparation of gluten-free pasta|journal=Food Chem|volume=191|pages=147–51|date=Jan 15, 2016|pmid=26258714|doi=10.1016/j.foodchem.2015.04.085}}</ref><ref name="PadalinoMastromatteo">{{cite journal|vauthors=Padalino L, Mastromatteo M, Lecce L, Spinelli S, Conte A, Del Nobile MA|title=Optimization and characterization of gluten-free spaghetti enriched with chickpea flour|journal=Int J Food Sci Nutr|volume=66|issue=2|pages=148–58|date=Mar 2015|pmid=25519246|doi=10.3109/09637486.2014.959897}}</ref> Ander byvoegings tot die basiese mengsel van meel en vloeistof kan insluit groentepurees soos van tamaties of spinasie, sampioene, kaas, kruie of ander smaakmiddels. Hoewel pasta gewoonlik van ongegiste meel gemaak word, word [[gis]] vir die maak van minstens nege pastavorms gebruik.<ref name="Zanini" />

Bymiddels kan ook in droë pastas gebruik word, insluitende [[vitamien]]e en [[Mineraal|minerale]] wat verlore gaan wanneer die durum gemaal word. Vitamiene sluit in [[niasien]] (vitamien B<sub>3</sub>), [[riboflavien]] (B<sub>2</sub>), [[foliensuur]] (B<sub>9</sub>) en [[tiamien]] (B<sub>1</sub>). [[Yster]] word ook bygevoeg.<ref>{{Cite journal|last=Li|first=Man|last2=Zhu|first2=Ke-Xue|last3=Guo|first3=Xiao-Na|last4=Brijs|first4=Kristof|last5=Zhou|first5=Hui-Ming|date=2014-07-01|year=|title=Natural Additives in Wheat-Based Pasta and Noodle Products: Opportunities for Enhanced Nutritional and Functional Properties|url=|journal=Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety|language=en|volume=13|issue=4|pages=347–357|doi=10.1111/1541-4337.12066|issn=1541-4337|via=}}</ref>

=== Tuisgemaakte pasta ===
[[Lêer:Pasta machine 2.jpg|duimnael|240px|’n Pastamasjien.]]

Die basiese bestanddele is meel, eiers, sout en water. Die meel word eers op ’n hoop op ’n plat oppervlak geplaas. Daarna word ’n holte in die meel gemaak waarin die eiers gegooi word. Die meel en eiers word dan met ’n vurk gemeng.<ref>{{cite web |title=How to Make Pasta Dough |url=http://allrecipes.com/howto/making-pasta-dough/ |publisher=allrecipes |access-date=24 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150624054245/http://allrecipes.com/howto/making-pasta-dough/ |archive-date=24 Junie 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> Daar is verskillende maniere waarop die deeg gevorm kan word na gelang van die soort pasta wat gemaak word. Die gewildste soorte sluit in [[penne]], [[spaghetti]] en [[macaroni]].<ref>{{cite web |title=Fresh Pasta |url=http://allrecipes.com/HowTo/Fresh-Pasta/Detail.aspx |publisher=allrecipes |access-date=24 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20150615073337/http://allrecipes.com/howto/fresh-pasta/detail.aspx |archive-date=15 Junie 2015 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>

Pastamasjiene wat in die kombuis gebruik kan word, word ook verkoop vir die maak van vars pasta. Die velle deeg word met die hand in die masjien geplaas en deur die handvatsel te draai, word die pasta deur die masjien gevoer om die pastanoedels te vorm.

=== Fabriekvervaardigde pasta ===
Die bestanddele vir fabriekvervaardigde pasta sluit gewoonlik water en semolina in; soms word eiers vir kleur en smaak bygevoeg en soms groentesap soos van spinasie, [[beet]], tamatie en [[Wortel (groente)|wortels]]. Nadat die semolina met warm water gemeng is, word die deeg meganies geknie totdat dit ferm en droog is. As die pasta gegeur word, word die eiers, groentesap en kruie in dié stadium bygevoeg. Die deeg word daarna in velle platgedruk en dan gepers om van lugborrels en oorskietwater ontslae te raak. Die deeg word dan gestoom om enige bakterieë dood te maak wat kon oorgebly het.

Die deeg is nou gereed om gevorm te word. Na gelang van die soort pasta wat gemaak word, kan dit óf gesny óf met vorms uitgedruk word. Die pasta word dan in ’n droogtenk geplaas onder sekere hitte-, vog- en tydtoestande na gelang van die soort pasta. Vars pasta word nou in ’n deursigtige, lugdigte plastiekhouer verpak saam met ’n mengsel van [[koolstofdioksied]] en [[stikstof]] wat mikrobiese groei voorkom en die produk se rakleeftyd verleng; droë pastas word in deurskynende plastiek- of in kartonhouers verseël.<ref>{{cite web |title=How pasta is made |url=http://www.madehow.com/Volume-2/Pasta.html#b |publisher=made how |access-date=27 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191119191842/http://www.madehow.com/Volume-2/Pasta.html#b |archive-date=19 November 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>

== Soorte ==
{{beeldgroep2|perrow = 3 / 3|total_width=700
|image1= Pasta 2006 1.jpg|caption1=Lang pasta
|image2= Pasta 2006 2.jpg|caption2=Kort pasta
|image3= Pasta 2006 3.jpg|caption3=Kort pasta
|image4= Pasta 2006 4.jpg|caption4=Klein pasta (''pastina'', gebruik in soppe)
|image5= Pasta 2006 5.jpg|caption5=''Pasta all'uovo'' (eierpasta)
|image6= Pasta 2006 6.jpg|caption6=Vars pasta
}}{{clear}}

=== Vars ===
[[Beeld:Pasta 2006 7.jpg|duimnael|250px|Pasta vir gebakte geregte.]]
Vars pasta word gewoonlik vir plaaslike gebruik gemaak, terwyl droë pasta gebruik word as dit verskeep moet word omdat die [[eier]]s en [[kruie]] daarin kan bederf. Aangesien vars pasta eiers bevat, is dit sagter as droë pasta en kook dit in ’n korter tyd gaar.<ref name="Quessenberry">{{cite web |last=Quessenberry |first=Sara |title=Dried Vs. Fresh Pasta |url=http://www.realsimple.com/food-recipes/shopping-storing/food/dried-vs-fresh-pasta-10000001609408/ |publisher=Real Simple |access-date=28 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004221359/http://www.realsimple.com/food-recipes/shopping-storing/food/dried-vs-fresh-pasta-10000001609408/ |archive-date=4 Oktober 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Delikate souse word saam met vars pasta gebruik sodat daar meer klem op die pasta self is.<ref name="Christensen">{{cite web|last=Christensen|first=Emma|title=Dry Pasta vs. Fresh Pasta: What's the Difference?|url=http://www.thekitchn.com/dry-pasta-vs-fresh-pasta-whats-47888|publisher=The Kitchn|accessdate=28 Maart 2012}}</ref>

Vars pasta sit nie uit wanneer dit gekook word nie en gemiddeld 0,68&nbsp;kg is nodig vir ’n ete vir vier mense.<ref name="Quessenberry" /> Vars eierpasta word gewoonlik in repe van verskeie diktes en breedtes gesny na gelang van die soort pasta wat gemaak word. Dit word veral in die vorm van ravioli, tortellini en cannelloni voorgesit saam met [[vleis]], [[kaas]] of groente. Dit is veral bekend in dele van Noord-Italië, waar net eiergeel en meel gebruik word vir die beste smaak en tekstuur. Dié pasta word dikwels net saam met ’n bottersous en dun gesnyde knolswamme, wat inheems aan die gebied is, voorgesit. In ander dele kan pasta sonder eiers gemaak word. Net water en semolina word gebruik vir die maak van veral orecchiette en cavatelli. Vars pasta word ook in ander dele soos [[Sisilië]] vir die maak van cavatelli gebruik, maar dan word die deeg anders berei: van meel en ricotta.<ref name="Laux">{{cite web |last=Laux |first=Sandra |title=Types of Pasta |url=http://www.mangiabenepasta.com/types.html |publisher=Mangia Bene Pasta |access-date=28 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617053709/http://www.mangiabenepasta.com/types.html |archive-date=17 Junie 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref>

=== Gedroog ===
Droë pasta word gewoonlik in groot hoeveelhede met masjiene in fabrieke vervaardig.<ref name="Laux" /> Dit word oor die wêreld heen verskeep en hou langer as vars pasta. Die bestanddele sluit semolina en water in. Eiers kan bygevoeg word vir die smaak, maar is nie nodig nie. Die pasta word ’n paar dae lank teen ’n lae temperatuur uitgedroog sodat al die vloeistof kan verdamp. Droë pasta sit gewoonlik uit wanneer dit gekook word, gewoonlik tot dubbel die oorspronklike grootte. Dus is net sowat 0,45&nbsp;kg nodig vir ’n gereg vir vier mense.<ref name="Quessenberry" />

== Geregte ==
[[Beeld:Spaghetti carbonara.jpg|duimnael|240px|Spaghetti alla carbonara.]]
[[Beeld:Rotini Yellow Red Green.jpg|duimnael|240px|Drie verskillende kleure rotini.]]

Pasta word gewoonlik saam met die een of ander sous voorgesit; die sous en soort pasta pas gewoonlik by mekaar op grond van die dikte van die sous en die gerief waarmee dit geëet kan word. Italiaanse pasta verskil van streek tot streek. In Noord-Italiaanse kookkuns word minder tamatiesous, [[knoffel]] en kruie gebruik. ’n Soort [[witsous]] is meer algemeen.<ref>{{cite news |url=http://www.aspenbusinessjournal.com/article/id/736/sid/16 |work=The Aspen Business Journal |title=Lidia Bastianich on the quintessential Italian meal |date=19 Junie 2011 |access-date=1 Januarie 2012 |first1=Gail |last1=Montany |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170701233303/http://www.aspenbusinessjournal.com/article/id/736/sid/16 |archive-date=1 Julie 2017 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In [[Bologna]] bevat die bolognese-vleissous ’n klein hoeveelheid tamatiekonsentraat en uit [[Genoa]] kom die groen [[pesto]]sous. In Sentraal-Italië word souse soos tamatiesous, amatriciana, arrabbiata en die eiergebaseerde carbonara aangetref.

Tamatiesous is ook gewild in Suid-Italië, waar dit ontstaan het. Hier word komplekser geregte gemaak soos met vars vrugte, [[Olyf|olywe]], [[kappertjie]]s of [[seekos]]. Soorte sluit in puttanesca, ''pasta alla norma'' (tamaties, [[eiervrug]] en vars of gebakte kaas), ''pasta con le sarde'' (vars [[sardyn]]e, [[Denneboom|dennepitte]], [[vinkel]] en olyfolie), ''spaghetti aglio, olio e peperoncino'' (letterlik met knoffel, olyfolie en [[brandrissie]]s).

== Voedingswaarde ==
Wanneer pasta alleen gekook word, bestaan dit uit 62% water, 31% [[koolhidraat|koolhidrate]] (26% [[stysel]]), 6% [[proteïen]] en 1% [[vet]]. ’n Porsie van 100&nbsp;g (sonder byvoegings) bevat 670&nbsp;[[Joule|kilojoules]] en ’n klein hoeveelheid [[mangaan]] (15% van die daaglikse aanbevele dosis).

== Internasionale aanpassings ==
[[Beeld:Asian Style Italian Pasta.jpg|240px|duimnael|’n "Italiaanse" pasta in ’n Asiatiese styl.]]
[[Beeld:Pakistani Pasta.jpg|duimnael|240px|Asiatiese spiraalpasta.]]
[[Beeld:Cheese pepper pasta.JPG|duimnael|240px|’n Tuisgemaakte Nepalese kaaspeperpasta (macaroni).]]

Namate pasta oor die wêreld heen gewild geraak het, is die bereiding daarvan in verskeie lande aangepas. Die gevolg is dat dit in ander wêrelddele soms grootliks verskil van dié in Italië. In die verlede het die [[antieke Rome]]ine pasta gebraai of gekook. Dit is met [[heuning]] versoet of met ’n vissous gemeng. Hulle het dit ook in ryk pasteie, met die naam timballi, gebruik.<ref>{{cite web |title=Pasta |url=http://www.enotes.com/pasta-reference/pasta-178091 |publisher=eNotes |access-date=27 Maart 2012 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130531093801/http://www.enotes.com/pasta-reference/pasta-178091 |archive-date=31 Mei 2013 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>

In [[Hongkong]] het die plaaslike Chinese veral spaghetti en macaroni aangepas as ’n bestanddeel van die Hongkongs-Westerse kookkuns. In sekere restaurante in Hongkong word macaroni in water gekook en in ’n sop voorgesit saam met [[ham]] of [[wors]]ies, [[ertjie]]s, [[sampioen]]e en soms eiers; dit herinner aan [[noedel]]sopgeregte. Dit word soms vir ontbyt of ’n ligte middagete geniet.<ref>[http://www.msnbc.msn.com/id/16440507/ Explore the world of Canto-Western cuisine]. Associated Press via MSNBC (8 Januarie 2007). Besoek op 19 September 2013.</ref>

Twee algemene spaghettigeregte in [[Japan]] is die bolognese en napolitana. In [[Nepal]] word macaroni op ’n sekere Nepalese manier berei. Gekookte macaroni word pangebraai saam met [[komyn]], [[borrie]], fyn gekapte groen rissies, [[ui]]e en [[kool]]. In [[Griekeland]] word hilopittes beskou as een van die lekkerste soorte gedroogde eierpastas. Dit word óf in tamatiesous óf saam met verskeie soorte bredies gekook. Enige soort Griekse kaas word dikwels saam daarmee voorgesit.

Pasta is ook gewild in die suidelike deel van [[Suid-Amerika]], veral streke waar daar sterk Italiaanse wortels is soos Sentraal-[[Argentinië]], en die suide van [[Brasilië]] (waar macaroni ''macarrão'' genoem word en pasta in die algemeen saam met sommige Japannese noedels bekend is onder die sambreelterm ''massa'', letterlik "deeg"). Die name van die verskillende soorte pasta is plaaslike weergawes van die Italiaanse name, soos ''ñoquis/nhoque'' vir gnocchi, ''ravioles/ravióli'' vir ravioli en ''tallarines/talharim'' vir tagliatelle. Sommige Brasiliaanse pastas, soos die ''parafuso'' (skroefpasta), is geregte eie aan die land en verskil in ’n groot mate van hul Italiaanse eweknieë, in hierdie geval fusilli.<ref>[https://web.archive.org/web/20130509171339/http://receitasdafulaninha.blogspot.com.br/2011/11/tipos-de-macarrao.html#.UjtG4ax1HxU Tipos de macarrão. Receitas da Fulaninha]. receitasdafulaninha.blogspot.com.br. November 2011</ref>

In [[Swede]] word spaghetti tradisioneel voorgesit saam met ''köttfärssås'' (’n bolognesesous): maalvleis in ’n dik tamatiesous.

In die [[Filippyne]] word spaghetti dikwels voorgesit saam met ’n eiesoortige, effens soet vleissous (met tamatiesous en [[ketjap]] as basiese bestanddele). Dit bevat dikwels gemaalde [[Beesvleis|bees-]] of [[varkvleis]] en gekerfde worsies en ham. Dit word gegeur met [[sojasous]], groot hoeveelhede knoffel, droë [[origanum]] en soms droë [[loerierblare]]; dit word laastens met gerasperde kaas bestrooi. Ander pastageregte word ook deesdae in die Filippyne gemaak, soos carbonara, pasta met ’n alfredosous en gebakte macaroni. Macaroni of ander buispastas word ook gebruik in ''sopas'', ’n plaaslike dun sop.

Fettuccine alfredo (met room, kaas en botter) en spaghetti met tamatiesous (soms met vleis) is gewild in [[Amerika]]. In [[Australië]], is boscaiolasous, met [[spek]] en sampioene as basis, een van die talle gewilde pastasouse.

== Italiaanse regulasies ==
Hoewel verskeie variasies van pastabestanddele bestaan, word die kommersiële vervaardiging en benaming van pasta vir verkope in Italië streng gereguleer.<ref>{{cite web |title=Rules for the Review of Legislation on Production of Flour and Pasta |url=http://gazzette.comune.jesi.an.it/2001/117/2.htm |publisher=Italian Government Printing Office |access-date=7 Julie 2012 |language=it |archive-url=https://web.archive.org/web/20190509023820/http://gazzette.comune.jesi.an.it/2001/117/2.htm |archive-date= 9 Mei 2019 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web|title=Rules for the Review of Legislation on Production of Flour and Pasta (English Translation)|url=http://www.pasta-unafpa.org/pdf/ITALIA.pdf|publisher=Union of Organisations of Manufacturers of Pasta Products to the EU|accessdate=7 Julie 2012|archive-date= 4 Augustus 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120804002823/http://www.pasta-unafpa.org/pdf/ITALIA.pdf|url-status=dead}}</ref> Drie kategorieë kommersieel vervaardigde droë pasta word erken, asook vars en gestabiliseerde pasta:

'''Pasta''': Droë pasta met drie subkategorieë – (i.) Durumsemolinapasta (''pasta di semola di grano duro''), (ii.) Laegraadse durumsemolinapasta (''pasta di semolato di grano duro'') en (iii.) Growwe durumsemolinapasta (''pasta di semola integrale di grano duro''). Pastas in hierdie kategorie moet gemaak word van slegs durumsemolina of growwe durumsemolina en water, met ’n toelating van tot 3% koringmeel as deel van die durummeel. Droë pastas in hierdie kategorie moet aangedui word volgens die subkategorie.

'''Spesiale pastas''' (''paste speciali''): Net soos bo, met bykomende bestanddele. Die ekstra bestanddele moet op die pak genoem word, byvoorbeeld [[spinasie]]. Die perk van 3% koringmeel geld steeds.

'''Eierpasta''' (''pasta all'uovo''): Moet vervaardig word van slegs durumsemolina met minstens vier hoendereiers van minstens 200&nbsp;g (sonder die doppe) per kilogram semolina. Dit moet as eierpasta gemerk word.

'''Vars en gestabiliseerde pastas''' (''paste alimentari fresche e stabilizzate''): Sluit vars en gestabiliseerde pastas in, sonder ’n perk op die koringmeel. Vooraf verpakte vars pasta mag nie ’n waterinhoud van minder as 24% hê nie, moet in ’n yskas verpak wees by ’n temperatuur van hoogstens 4&nbsp;°C, moes ’n hittebehandeling ondergaan het minstens op die vlak van [[pasteurisasie]] en moet binne vyf dae van die vervaardigingsdatum verkoop word. Gestabiliseerde pastas het ’n laer toegelate waterinhoud van 20%, en word vervaardig deur middel van ’n proses en hittebehandeling wat dit geskik maak om teen gewone temperature vervoer en geberg te word.

Dié regulasies geld net vir pastas wat in Italië vervaardig en verkoop word. Dit geld nie vir pastas wat in- en uitgevoer of in restaurante gemaak word nie.

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Verdere leesstof ==
* {{cite book |first1=Silvano |last1=Serventi |first2=Françoise |last2=Sabban |title=Pasta: the Story of a Universal Food |location=New York |publisher=Columbia University Press |year=2002 |isbn=0-231-12442-2 <!--|ISBN=978-0-231-12442-3 --> |ref=harv}}

== Eksterne skakels ==
* {{Commons-kategorie inlyn|Pasta}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Pasta|Engelse Wikipedia]]

{{Normdata}}
{{Voorbladster}}

[[Kategorie:Italiaanse kookkuns]]
[[Kategorie:Pasta| ]]