Skisofrenie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Skisofrenie
Klassifikasie en eksterne bronne
Borduurwerk deur ’n pasiënt met skisofrenie.
Borduurwerk deur ’n pasiënt met skisofrenie.
ICD-10 F20
ICD-9 295
OMIM 181500
DiseasesDB 11890
MedlinePlus   000928
eMedicine med/2072emerg/520
Mediese waarskuwing

Skisofrenie is ’n geestesteuring wat dikwels gekenmerk word deur abnormale sosiale gedrag en die onvermoë om te besef wat die werklikheid is. Algemene simptome sluit in valse oortuigings, gehoorhallusinasies, verwarde of onduidelike denke, onaktiwiteit en ’n verminderde vermoë van die persoon om sosiaal te verkeer en homself uit te druk. Diagnose is gebaseer op waarneming van die gedrag en die pasiënt se weergawe van sy ondervindings.

Simptome[wysig | wysig bron]

Dit lyk of genetika, die vroeë omgewing en psigologiese en sosiale prosesse belangrike bydraende faktore is en of sekere medisynes die simptome veroorsaak of vererger. Die baie moontlike kombinasies van simptome het die vraag laat ontstaan of die diagnose ’n enkele steuring of ’n aantal aparte steurings verteenwoordig. Ondanks die oorsprong van die term, van die Antieke Griekse stamme skhizein ("om te splits") en phrēn ("gees"), beteken skisofrenie nie "gesplete persoonlikheid" of "dissosiatiewe identiteitsteuring" nie; dit is toestande wat dikwels deur die publiek verwar word.[1] Die term beteken eerder ’n "splitsing van geestelike funksies".[2]

Behandeling[wysig | wysig bron]

Die algemene behandeling van skisofrenie is antipsigotiese medikasie, wat veral dopamienreseptore onderdruk. Berading, werkopleiding en sosiale rehabilitasie is ook belangrike behandelings. In ernstiger gevalle – waar die persoon ’n gevaar vir homself of ander inhou – kan onvrywillige hospitalisasie nodig wees, hoewel verblyf in hospitale nou korter en minder dikwels is as voorheen.[3]

Prognose[wysig | wysig bron]

Simptome begin gewoonlik in die adolessensie en sowat 0,3% tot 0,7% van mense word in hul leeftyd daardeur geraak.[4] Die steuring tas hoofsaaklik die vermoë om te dink aan, maar dra ook gewoonlik by tot chroniese probleme wat betref gedrag en emosie. Mense met skisofrenie sal waarskynlik ook ander toestande hê, soos ernstige depressie- en angssteurings; die lewenslange voorkoms van middelmisbruik is byna 50%.[5] Sosiale probleme, soos langtermyn-werkloosheid, armoede en dakloosheid, is ook algemeen. Die gemiddelde lewensverwagting van mense met die steuring is 12 tot 15 jaar minder as vir mense daarsonder. Dit is weens groter fisieke gesondheidsprobleme en ’n groter voorkoms van selfmoord (sowat 5%).[4][6]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Picchioni MM, Murray RM (Julie 2007). "Schizophrenia". BMJ. 335 (7610): 91–5. doi:10.1136/bmj.39227.616447.BE. PMC 1914490. PMID 17626963.
  2. Baucum, Don (2006). Psychology (2de uitg.). Hauppauge, N.Y.: Barron's. p. 182. ISBN 978-0-7641-3421-0.
  3. Becker T, Kilian R (2006). "Psychiatric services for people with severe mental illness across western Europe: what can be generalized from current knowledge about differences in provision, costs and outcomes of mental health care?". Acta Psychiatrica Scandinavica Supplement. 113 (429): 9–16. doi:10.1111/j.1600-0447.2005.00711.x. PMID 16445476.
  4. 4,0 4,1 Van Os, J., Kapur S. (Augustus 2009). "Schizophrenia" (PDF). Lancet. 374 (9690): 635–45. doi:10.1016/S0140-6736(09)60995-8. PMID 19700006. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 23 Junie 2013. Besoek op 10 Junie 2014.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  5. Buckley PF, Miller BJ, Lehrer DS, Castle DJ (Maart 2009). "Psychiatric comorbidities and schizophrenia". Schizophr Bull. 35 (2): 383–402. doi:10.1093/schbul/sbn135. PMC 2659306. PMID 19011234.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  6. Hor K, Taylor M (November 2010). "Suicide and schizophrenia: a systematic review of rates and risk factors". Journal of psychopharmacology (Oxford, England). 24 (4 Suppl): 81–90. doi:10.1177/1359786810385490. PMID 20923923.