Agtervoegsel

'n Agtervoegsel, uitgang of suffiks is in alle nie-isolerende tale 'n affiks wat agter die woordstam geplaas word.

Daar na agtervoegsels as postmorfeme verwys. 'n Agtervoegsel is altyd 'n gebonde morfeem en kan dus nie as 'n selfstandige woord voorkom nie.

Twee soorte

Daar bestaan twee soorte agtervoegsels wat twee verskillende doele dien:

• daar kan van die grondwoord afleidings mee gevorm word (afleidingsagtervoegsels), of
• dit kan die grammatikale funksie van 'n woord uitdruk (buigingsagtervoegsels).

Afleidingsagtervoegsels

Voorbeelde van afleidingsagtervoegsels:

• hoog — hoogheid
• hoop — hopeloos
• een — eensaam — eensaamheid

Buigingsagtervoegsels

Voorbeelde van buigingsagtervoegsels:

• hout — houdjie (verkleinwoord)
• mens — mense (meervoud)
• sleg — slegte
• sleg — slegter — slegste (trappe van vergelyking)

'n Agtervoegsel as taalkundige verskynsel, is 'n gebonde morfeem after 'n woordstam. Hulle word gebruik om nuwe woorde van bestaandes te vorm.

Voorbeelde van Afrikaanse agtervoegsels

• -aar, -er vorm selfstandige naamwoorde van werkwoorde; betekenis: 'persoon wat die handeling uitvoer': bakker, versamelaar
• -aard, -erd vorms selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde; betekenis: 'persoon met die deur die byvoeglike naamwoord uitgedrukte eienskap': luiaard, papperd
• -agtig vorm byvoeglike naamwoorde van selfstandige naamwoorde en byvoeglike naamwoorde, in beide gevalle met die betekenis 'soortgelyk, net soos': beesagtig, kinderagtig
• -heid vorm selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde: ongelykheid, boosheid
• -(er)ig vorm byvoeglike naamwoorde van selfstandige naamwoorde en byvoeglike naamwoorde: besitterig, vogtig
• -y (variant -ery, -ny) vorm selfstandige naamwoorde
  • van werkwoorde; betekenis:
    • die ter enige tyd uitvoering van die handeling: knoeiery, vleiery
    • plek waar de handeling plaatsvindt: bakkery, wassery
  • van selfstandige naamwoorde; betekenis:
    • plek waar 'n persoon woon of werk: boerdery
    • versamelwoord: die geheel van wat op die grondwoord betrekking het: amptenary
  • van byvoeglike naamwoorde; betekenis: 'die deur die byvoeglike naamwoord uitgedrukte eienskap het': lekkerny
• -ing maak van 'n werkwoord 'n selfstandige naamwoord: bedoeling, omheining
• -ie, tjie en pie vorm verkleinwoorde
• -lik vorm byvoeglike naamwoorde
  • van selfstandige naamwoorde: oombliklik, koninklik
  • van werkwoorden: verwerplik, wenslik, verskriklik
• -logie (van die Griekse -λογια (-logia), sprekend, van λεγειν (legein), spreek) vorm selfstandige naamwoorde, met as betekenis "die studie van ___", soos in: dendrologie, mineralogie
• -logie (van die Griekse λογος (logos), woord) vorm selfstandige naamwoorde, wat 'n taalkundige verskynsel beskryf, byvoorbeeld: tautologie
• -skap vorm selfstandige naamwoorde
  • van byvoeglike naamwoorden: blydskap, verwantskap
  • van selfstandige naamwoorde:
    • versamelwoorde: broederskap, vennootskap
    • woorde wat 'homself in die hoedanigheid bevind' aandui: ballingskap, kluisenaarskap
  • van werkwoorde: weddenskap, wetenskap
• -te vorm selfstandige naamwoorde van byvoeglike naamwoorde: hoogte, leegte

Orige voorbeelde

• voorbeelde van uit Latyns afkomstige suffikse: -tor, -teit, -sie
• voorbeelde van uit Frans afkomstige suffikse: -teur
• voorbeelde uit ander tale: