Sauropoda

Sauropoda Tydperk: Laat Trias-Laat Kryt 210–66 m. jaar gelede PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Die skelet van ’n Apatosaurus louisae (Carnegie-museum van Natuurgeskiedenis).
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Chordata
Subfilum:	Vertebrata
Klas:	Sauropsida
Superorde:	Dinosauria
Orde:	Saurischia
Suborde:	†Sauropodomorpha
Infraorde:	†Sauropoda (Marsh, 1878)
Subgroepe
†Antetonitrus †Archaeodontosaurus †Blikanasaurus †Camelotia †Chinshakiangosaurus †Gongxianosaurus †Isanosaurus †Kotasaurus †Lessemsaurus †Ohmdenosaurus †Protognathosaurus †Spinophorosaurus †Zizhongosaurus †Gravisauria

Sauropoda
Kladistiese klassifikasie
Koninkryk: Animalia Filum: Chordata Klade: Dinosauria Suborde: †Sauropodomorpha Klade: †Anchisauria Klade: †Sauropoda (Marsh, 1878)

Sauropoda, of die souropodes ("met akkedisvoete"), was ’n infraorde van Saurischia-dinosourusse. Hulle het baie lang nekke en sterte, klein koppe (in vergelyking met die res van hul lyf) en dik, bonkige bene gehad. Hulle is merkwaardig vanweë die enorme grootte van sommige spesies – die groep sluit die grootste diere in wat op aarde geloop het. Bekende genera sluit in Brachiosaurus, Diplodocus en Apatosaurus (wat volgens die huidige klassifikasie ’n vroeëre sinoniem vir Brontosaurus) is. Souropodes het in die Laat Trias-periode vir die eerste keer hul verskyning gemaak. Teen die Laat Jura (150 miljoen jaar gelede) het souropodes wydverspreid voorgekom en teen die Laat Kryt is hulle hoofsaaklik vervang deur titanosourusse, wat feitlik wêreldwyd voorgekom het. Laasgenoemde het saam met alle ander nie-vlieënde dinosourusse uitgesterf tydens die Kryt-Paleogeen-uitwissing. Fossiele oorblyfsels van souropodes is op al die kontinente ontdek, insluitende Antarktika.

Die naam is in 1878 deur die Amerikaanse paleontoloog O.C. Marsh gevestig en is afgelei van die Grieks vir "akkedisvoet". Souropodes is een van die mees herkenbare groepe dinosourusse en word algemeen voorgestel in verskeie kunsvorms vanweë hul grootte.

Volledige souropode-fossiele is skaars. Baie spesies, veral die grootstes, is net bekend uit geïsoleerde stukke bene. Baie feitlik volledige fossiele kom koppe, sterte of ledemate kort.

Beskrywing

Souropodes was plantvretende, vierbenige diere met meestal lang nekke, dikwels met roerspaanvormige tande (breed by die basis en smaller bo). Hulle het klein koppe en massiewe lywe gehad, en die meeste se sterte was lank. Hul agterbene was dik, reguit en kragtig. Hulle het vyf tone gehad, waarvan die binneste drie (of soms vier) kloue gehad het. Hul voorste ledemate was dunner en het in pilaaragtige pote geëindig wat hul gewig kon steun; net die duim het ’n klou gehad.

Grootte

    Amphicoelias fragillimus     Argentinosaurus huinculensis     Mamenchisaurus sinocanadorum     Supersaurus vivianae     Sauroposeidon proteles

’n Diagram wat die grootste bekende souropodes vergelyk met die mens.

Die souropodes se mees bekende eienskap was hul grootte. Selfs die dwerg-souropodes soos Europasaurus (moontlik 5 tot 6 meter lank) was van die grootste diere in hul onderskeie ekosisteme. Hul enigste mededingers wat grootte betref, was vinwalvisse soos die blouwalvis. Maar anders as walvisse het hulle hoofsaaklik op land voorgekom.

Hul liggaamstruktuur het nie so baie gewissel soos dié van ander dinosourusse nie, moontlik vanweë groottebeperkings, maar daar was tog variasies. Sommige, soos die Diplodocidae, het uiters lang sterte gehad, wat hulle moontlik soos ’n sweep kon klap om hul aanvallers af te skrik of te beseer. or to make sonic booms. Supersaurus, wat 33 tot 34 m lank was, was die langste souropode waarvan ’n feitlik volledige skelet ontdek is, maar die ou rekordhouer, Diplodocus, was ook baie lank. Die holotipe-ruggraat van Amphicoelias fragillimus, wat nou weg is, kon dié gewees het van ’n dier van 58 m lank; sy werwelkolom sou veel langer gewees het as dié van die blouwalvis. Die langste moderne dier op land, die luislang Python reticulatus, word net sowat 8,7 m lank.

Ander, soos die Brachiosauridae, was uiters hoog, met hoë skouers en uiters lang nekke. Sauroposeidon was moontlik die hoogste – tot sowat 18 m. In vergelyking daarmee word die kameelperd, die hoogste van alle lewende diere, net 4,8 tot 5,5 m hoog.

Sommige souropodes was ongelooflik swaar – Argentinosaurus was moontlik die swaartse: 80 tot 100 ton. Paralititan, Antarctosaurus en Argyrosaurus was amper net so swaar. Daar is skamele getuienis van ’n moontlik swaarder titanosouriër, Bruhathkayosaurus, wat tussen 175 en 220 ton kon geweeg het. Die grootste lewende landdier, die savanne-olifant, weeg nie meer as 10 ton nie.

Onder die kleinste souropodes tel die primitiewe Ohmdenosaurus (4 m lank), die dwerg-titanosourus Magyarosaurus (5,3 m) en die dwerg-brachiosouride Europasaurus, wat as ’n volgroeide dier 6,2 m lank was. Ook noemenswaardig is die Brachytrachelopan, wat die kortste lid van die groep was vanweë sy besonder kort nek. Anders as ander souropodes, waarvan die nek tot vier keer so lank as die rug was, was die Brachytrachelopan se nek korter as sy rug.

Ledemate

As enorme, swaar viervoetiges het souropodes gespesialiseerde ledemate ontwikkel wat hul gewig sou kon dra. Die agterbene was breed en die meeste spesies het drie kloue agter gehad. Wat veral van ander diere verskil het, was die hoogs aangepaste voorpote (manus). Dit het glad nie gelyk soos dié van moderne vierpotiges, soos die olifant, nie. In plaas van uitsprei na die kante, was souropodes se manus-bene gerangskik in ten volle vertikale kolomme, met uiters kort vingerbene.

Die rangskikking van die voorpootkolomme was halfsirkelvormig en daarom het souropodes se voetafdrukke soos hoefysters gelyk. Hulle het waarskynlik nie vlesige kussings gehad soos die olifant nie en die voorpote was dus konkaaf. Die enigste klou wat sigbaar was, was die besonderse duimklou. Feitlik alle souropodes het hulle gehad, hoewel die doel daarvan onbekend is.

Latere titanosourusse het nie die duimklou gehad nie; dié diere was ongewoon vir souropodes aangesien hulle ook geen tone aan die voorpote gehad het nie. Hulle het op "stompies" geloop.

Lugsakke

Nes ander Saurischia-dinosourusse (soos voëls en ander teropodes), het souropodes ’n stelsel lugsakke gehad – dit is duidelik uit holtes in die meeste van hul werwels.

Die voëlagtige holtes in souropodes se bene is vroeg reeds ontdek; minstens een souropode-fossiel wat in die 19de eeu ontdek is, Ornithopsis, is as gevolg daarvan aanvanklik verkeerd geklassifiseer as ’n pterosourus (’n vlieënde reptiel).

Pantsers

’n Voorstelling van ’n Ampelosaurus.

Sommige souropodes het pantsers gehad. Daar was genera met klein knotse aan hul sterte, soos Shunosaurus, en verskeie titanosourusse soos Saltasaurus en Ampelosaurus het klein, skubberige osteoderms gehad wat dele van hul lywe bedek het.

Tande

In ’n studie deur Michael D’Emic en sy kollegas van Stony Brook-universiteit is bevind souropodes het dikwels tande gewissel vanweë hul groot aptyt. Volgens die studie is elke tand van Nigersaurus byvoorbeeld elke 14 dae vervang, dié van Diplodocus elke 35 dae en dié van Camarasaurus elke 62 dae. Die wetenskaplikes het bevind sekere eienskappe van die tande bepaal hoe lank hulle vat om terug te groei; Camarasaurus se tande het langer gevat as dié van Diplodocus omdat hulle groter was.

D'Emic en sy span het ook bevind die verskille in tande dui op verskillende diëte. Diplodocus het plante naby die grond gevreet, terwyl Camarasaurus blare van die boonste en middelste boomtakke gevreet het. Volgens die wetenskaplikes het die gespesialiseerde diëte die verskillende plantvretende dinosourusse gehelp om saam te bestaan.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sauropoda.

• Wikispecies het meer inligting verwant aan Sauropoda