Plesiosauria: Verskil tussen weergawes
kNo edit summary |
Besig |
||
| Lyn 29: | Lyn 29: | ||
Daar was twee [[morfologie]]se soorte plesiosouriërs. Sommige spesies het 'n "plesiosouromorfe" bou gehad; hulle nekke was besonder lank en hulle koppe klein. Hulle was relatief stadig en het klein seediere gevang. Ander spesies het tot 17 meter lank geword en het 'n "pliosouromorfe" bou gehad, met 'n kort nek en groot kop. Hulle was toproofdiere: vinnige jagters van groot prooi. Dié twee soorte het verband gehou met die tradisioneel streng verdeling van Plesiosauria in twee subordes, die langnekkige Plesiosauroidea en die kortnekkige Pliosauroidea. |
Daar was twee [[morfologie]]se soorte plesiosouriërs. Sommige spesies het 'n "plesiosouromorfe" bou gehad; hulle nekke was besonder lank en hulle koppe klein. Hulle was relatief stadig en het klein seediere gevang. Ander spesies het tot 17 meter lank geword en het 'n "pliosouromorfe" bou gehad, met 'n kort nek en groot kop. Hulle was toproofdiere: vinnige jagters van groot prooi. Dié twee soorte het verband gehou met die tradisioneel streng verdeling van Plesiosauria in twee subordes, die langnekkige Plesiosauroidea en die kortnekkige Pliosauroidea. |
||
==Beskrywing== |
|||
===Grootte=== |
|||
[[Beeld:Fossil-Plesiosaurier-Skelett.jpg|thumb|220px|links|'n Skelet van die plesiosouriër ''Meyerasaurus'' in die Museum am Löwentor, [[Stuttgart]] (van onder af gesien).]] |
|||
Plesiosouriërs het gewoonlik in volwasse lengte gewissel van 1,5 tot 15 m. Die groep bevat dus sommige van die grootste seeroofdiere in die [[fossiel]]rekord: die langste Ichthyosauria, Mosasauridae, [[haai]]e en getande [[walvis]]se. Sommige plesiosouriëroorblyfsels, soos 'n 2,875 m lange stel gerekonstrueerde en gefragmenteerde onderkakebene in die Oxford-universiteitsmuseum wat ''Pliosaurus rossicus'' genoem word (voorheen ''Stretosaurus''<ref>{{cite journal| last1 = Tarlo | first1 = L.B.H. | year = 1959 | title = ''Stretosaurus'' gen nov., a giant pliosaur from the Kimmeridge Clay | journal = Palaeontology | volume = 2 | issue = 2| pages = 39–55}}</ref> en ''Liopleurodon''), dui op 'n lengte van 17 m. Onlangs is egter geredeneer die grootte kan nie werklik vasgestel word nie omdat die fossiele swak gerekonstrueer is en dat 'n lengte van 12,7 m waarskynliker is.<ref name=McHenry2009>McHenry, Colin Richard (2009). "Devourer of Gods: the palaeoecology of the Cretaceous pliosaur ''Kronosaurus queenslandicus''" (PDF): 1–460</ref> |
|||
MCZ 1285, 'n spesimen waarna tans verwys word as ''Kronosaurus queenslandicus'', uit die Vroeë Kryt van [[Australië]], het na raming 'n skedel van 2,21 m lank gehad.<ref name=McHenry2009/><ref name=Pliosaurus2013>{{Cite journal| last1 = Benson | first1 = R. B. J. | last2 = Evans | first2 = M. | last3 = Smith | first3 = A. S. | last4 = Sassoon | first4 = J. | last5 = Moore-Faye | first5 = S. | last6 = Ketchum | first6 = H. F. | last7 = Forrest | first7 = R. | editor1-last = Butler | editor1-first = Richard J | title = A Giant Pliosaurid Skull from the Late Jurassic of England | doi = 10.1371/journal.pone.0065989 | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 5 | pages = e65989 | year = 2013 | pmid = 23741520| pmc = 3669260| bibcode = 2013PLoSO...865989B| doi-access = free }}</ref> 'n Reeks nekwerwels uit die Kimmeridge-kleiformasie dui daarop dat 'n pliosouriër, moontlik ''Pliosaurus'', tot 14,4 m lank kon gewees het.<ref name=M23>{{cite journal|last1=Martill|first1=David M.|last2=Jacobs|first2=Megan L.|last3=Smith|first3=Roy E.|title=A truly gigantic pliosaur (Reptilia, Sauropterygia) from the Kimmeridge Clay Formation (Upper Jurassic, Kimmeridgian) of England|journal=Proceedings of the Geologists' Association|year=2023|volume=134|issue=3|pages=361–373|doi=10.1016/j.pgeola.2023.04.005|bibcode=2023PrGA..134..361M |s2cid=258630597 |doi-access=free}}</ref> |
|||
==Verwysings== |
==Verwysings== |
||
{{Verwysings}} |
{{Verwysings|3}} |
||
==Skakels== |
==Skakels== |
||
Wysiging soos op 13:50, 8 Mei 2024
| Plesiosauria | |
|---|---|
| |
| 'n Gerestoureerde skelet van 'n Plesiosaurus. | |
| |
| Skelet van Peloneustes. | |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Animalia |
| Filum: | Chordata |
| Klas: | Reptilia |
| Superorde: | †Sauropterygia |
| Klade: | †Pistosauria |
| Orde: | †Plesiosauria Blainville, 1835 |
| Subgroepe | |
| |
Die Plesiosauria (van die Griekse πλησίος plesios, "na aan", en sauros, "akkedis"),[2] of plesiosouriërs, is 'n orde of klade van uitgestorwe Mesosoïese seereptiele wat tot die superorde Sauropterygia behoort het.
Plesiosouriërs het in die laaste periode van die Trias die eerste keer verskyn, moontlik in die tydsnede Rhaetium, sowat 203 miljoen jaar gelede.[3] Hulle het veral in die Jura algemeen geraak en het floreer totdat hulle in die Kryt-Paleogeen-uitwissingsvoorval, sowat 66 miljoen jaar gelede, verdwyn het. Hulle was in die wêreld se oseane versprei, en sommige spesies het minstens gedeeltelik varswateromgwings bewoon.[4]
Plesiosouriërs was van die eerste fossiele reptiele wat ontdek is. Aan die begin van die 10de eeu het wetenskaplikes besef hoe uitsonderlik hulle bou was en hulle is in 1835 as 'n aparte orde geklassifiseer. Die eerste genus van Plesiosauria, die Plesiosaurus, het in 1821 'n naam gekry. Sedertdien is meer as 100 spesies beskryf. Die getal ontdekkings het in die 21ste eeu toegeneem, en dit het gelei tot 'n groter begrip van hulle anatomie, verwantskappe en lewenswyse.
Plesiosouriërs het 'n breë, plat lyf en kort stert gehad. Hulle ledemate het in vier lang swempote ontwikkel, wat aangedryf is deur sterk spiere. Dié was geheg aan breë, benerige plate wat deur die skouergordel en bekken gevorm is. Die swempote het 'n vlieënde beweging deur die water uitgevoer. Plesiosouriërs het lug ingeasem en lewende kleintjies voortgebring; dit is 'n aanduiding dat hulle warmbloedig was.
Daar was twee morfologiese soorte plesiosouriërs. Sommige spesies het 'n "plesiosouromorfe" bou gehad; hulle nekke was besonder lank en hulle koppe klein. Hulle was relatief stadig en het klein seediere gevang. Ander spesies het tot 17 meter lank geword en het 'n "pliosouromorfe" bou gehad, met 'n kort nek en groot kop. Hulle was toproofdiere: vinnige jagters van groot prooi. Dié twee soorte het verband gehou met die tradisioneel streng verdeling van Plesiosauria in twee subordes, die langnekkige Plesiosauroidea en die kortnekkige Pliosauroidea.
Beskrywing
Grootte
Plesiosouriërs het gewoonlik in volwasse lengte gewissel van 1,5 tot 15 m. Die groep bevat dus sommige van die grootste seeroofdiere in die fossielrekord: die langste Ichthyosauria, Mosasauridae, haaie en getande walvisse. Sommige plesiosouriëroorblyfsels, soos 'n 2,875 m lange stel gerekonstrueerde en gefragmenteerde onderkakebene in die Oxford-universiteitsmuseum wat Pliosaurus rossicus genoem word (voorheen Stretosaurus[5] en Liopleurodon), dui op 'n lengte van 17 m. Onlangs is egter geredeneer die grootte kan nie werklik vasgestel word nie omdat die fossiele swak gerekonstrueer is en dat 'n lengte van 12,7 m waarskynliker is.[6]
MCZ 1285, 'n spesimen waarna tans verwys word as Kronosaurus queenslandicus, uit die Vroeë Kryt van Australië, het na raming 'n skedel van 2,21 m lank gehad.[6][7] 'n Reeks nekwerwels uit die Kimmeridge-kleiformasie dui daarop dat 'n pliosouriër, moontlik Pliosaurus, tot 14,4 m lank kon gewees het.[8]
Verwysings
- ↑ "PBDB". paleobiodb.org. Besoek op 11 Julie 2021.
- ↑ Colbert, Edwin H. (Edwin Harris); Knight, Charles Robert (1951). The dinosaur book: the ruling reptiles and their relatives. New York: McGraw-Hill. p. 153.
- ↑ "The Plesiosaur Directory". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 20 April 2013.
- ↑ "Plesiosaur fossils found in the Sahara suggest they weren't just marine animals". ScienceDaily (in Engels). 27 Julie 2022. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Julie 2022. Besoek op 3 Augustus 2022.
- ↑ Tarlo, L.B.H. (1959). "Stretosaurus gen nov., a giant pliosaur from the Kimmeridge Clay". Palaeontology. 2 (2): 39–55.
- ↑ 6,0 6,1 McHenry, Colin Richard (2009). "Devourer of Gods: the palaeoecology of the Cretaceous pliosaur Kronosaurus queenslandicus" (PDF): 1–460
- ↑ Benson, R. B. J.; Evans, M.; Smith, A. S.; Sassoon, J.; Moore-Faye, S.; Ketchum, H. F.; Forrest, R. (2013). Butler, Richard J (red.). "A Giant Pliosaurid Skull from the Late Jurassic of England". PLOS ONE. 8 (5): e65989. Bibcode:2013PLoSO...865989B. doi:10.1371/journal.pone.0065989. PMC 3669260. PMID 23741520.
- ↑ Martill, David M.; Jacobs, Megan L.; Smith, Roy E. (2023). "A truly gigantic pliosaur (Reptilia, Sauropterygia) from the Kimmeridge Clay Formation (Upper Jurassic, Kimmeridgian) of England". Proceedings of the Geologists' Association. 134 (3): 361–373. Bibcode:2023PrGA..134..361M. doi:10.1016/j.pgeola.2023.04.005. S2CID 258630597.
Skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Plesiosauria.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
