Johannes de Vooght

Johannes de Vooght
Naam	Johanens Petrus de Vooght
Geboorte	1636 of '37 Amsterdam, Nederland
Sterfte	Onbekend Nederland
Kerkverband	Nederduits Gereformeerd
Gemeente(s)	Kaapstad
Jare aktief	1665 - onbekend
Kweekskool	Leiden

Ds. Johannes de Vooght (Amsterdam, 1636 of '37 - onbekend) was die tweede predikant in Suid-Afrika en skaars nege maande, van 26 Februarie tot 21 November 1666, die tweede leraar van die NG gemeente Kaapstad, waarna hy na Ceylon vertrek het, sy bestemming voor hy gevra is om tydelik die vakature aan die Kaap te vul.

Ds. De Vooght het ruim ses weke ná die dood van sy voorganger, die eerste Hollandse predikant aan die Kaap, ds. Joan van Arckel, met die skip Constantia in Tafelbaai aangekom. Hy is aangestel vir die diens in Oos-Indië, maar aan die Kaap gehou tot tyd en wyl daar 'n predikant uit Holland sou kom as permanente opvolger van ds. Van Arckel.

Opleiding

Ds. De Vooght is in 1636 of 1637 in Amsterdam gebore en het later aan die Universiteit van Leiden gaan studeer waar hy op 25 Mei 1657 as student in die godgeleerdheid ingeskryf is. Tussen Julie 1663 en Julie 1664 is hy deur die Klassis van Leiden geëksamineer en beroepbaar gestel. Hy het aansoek gedoen om na Oos-Indië te gaan en nadat hy vir die predikdiens in daardie wêreld aanvaar is, het die Klassis van Amsterdam hom georden en kon hy op 8 Oktober 1665 met bogenoemde skip daarheen vertrek.

Aan die Kaap

Uit verskillende berigte wat oor hom bewaar gebly het, blyk dit dat hy 'n bekwame persoon was. Sy verblyf aan die Kaap was maar kort, tog het hy blykbaar goeie werk verrig tot tevredenheid van die landsbestuur sowel as van die kerkraad. Op 26 Januarie 1667 het die kerkraad van Batavia aan die Klassis van Amsterdam o.a. geskryf: "Aen Cabo de Bona Esperanca bevind sigh, na 't afsterven van D. Joannes Arkelius; D. Johannes de Voogd, doende aldaer seer goede stichtinge." Hy is op 3 Oktober 1666 aan die Kaap getroud met Elizabeth Pauw, 'n Hollandse vrou wat op 25 Augustus van dieselfde jaar daar aangekom het. Ds. Petrus Wachtendorp was sy opvolger aan die Kaap.

Na Oos-Indië

Nadat hy op 21 November sy dienswerk aan ds. Petrus Wachtendorp oorgedra het, het hy op 4 Desember na Indië vertrek en het predikant geword op Jaffanapatnam, Ceylon, waar hy tot 1670 werksaam was, toe hy tot leedwese van die gemeente na Colombo verplaas is. In 1678 is hy met verlof na Holland terug, en die kerkraad het by sy vertrek om sy "prijselijke gaven ende seer groote diensten aan de Ceylontze kerken" hom "een seer ampel ende loffelyke getuygenisse" gegee.

Tweede verblyf in Indië

In 1681 is hy na Indië terug. Die reis na Ceylon het oor Batavia gegaan. Maar toe hy daar aankom, het die Raad van Indië besluit om hom daar te hou, want daar was behoefte aan 'n predikant wat behalwe in Nederlands ook in Portugees kon preek en ds. De Vooght was in laasgenoemde taal goed bedrewe. In verband hiermee staan in die gepubliseerde notule van die Indiese Raad van 22 September 1682 die volgende: "Ende daer toe gerequireerde bequaemheijt gevonden habende in den persoon van den Eerw. predicant D. Johannes de Vooght, zijnde een man van een goede studie, van seer goet leven, ende in de Portugese tale ervaren, soo hebben wij sijn Eerw. dan, als na daertoe, en, tot ordinaris predicant hier ter stede geplaest en aengestelt, hebbende oock sijn Eerw. al een geruimen tyt van jaren de Kerckelicke dienst op 't Eijlant Ceylon en te voren aende Cabo de goede Hoope met sonderlinge stigtinge waergenoemn."

Sy bedrewenheid in Portugees blyk ook hieruit dat die kerkraad van Batavia hom in 1683 as een van die reviseurs aangestel het van die Portugese Bybelvertaling van ds. d'Almeida Ferreira. Dit was 'n ou gesegde dat die Indiese jare dubbel tel. Ds. De Vooght het dit ook ondervind. Op die kerkraadsvergadering van 4 Augustus 1687 het hy aan die kerkraad meegedeel dat hy weens sy langdurige ongesteldheid aan die Indiese Raad om sy ontslag gevra het en dit verkry het. Hy wou dus terug na Holland.

Die kerkraad wou hom nie graag verloor nie en het hom dan ook gevra, dat as sy gesondheid herstel voor die vertrek van die skip terug na die vaderland, hy daar moet vertoef, maar as sy toestand dieselfde bly, mag hy na die vaderland terugkeer.

Laaste jare in Holland

Ds. De Vooght is na Holland terug. Hy was 'n bekwame mens en het in Indië verskillende tale aangeleer. Ná sy terugkeer in Holland het hy in 1691 'n spraakkuns in Tamil opgestel. Dit was 'n groot prestasie, want die Nederlanders het dié taal eers ná 1660 begin beoefen. Blykbaar was dit baie moeilik om aan te leer, omdat die taal "uit vele woorden bestaat, en een enkel ding vele namen heeft. Iedere dag des jaars bv. voert in deze taal een bijzondere naam (bron onbekend)." Dit het nie die minste ooreenkoms met ander Oosterse tale soos Arabies of Persies nie.

Die woorde is swaar om uit te spreek en Baldeus, wat in 1672 'n boek oor Ceylon uitgegee het, sê dat dit so moeilik is dat die predikante wat baie moeite gedoen het om dit te leer, dit tog nooit so magtig geword het dat hulle daarin kon preek nie. Tog was dit met die oog op die uitbreiding van die evangelie in die noordelike dele van Ceylon en aan die kus van Malabaar nodig om dit te ken. Ds. Johannes de Vooght was drie keer getroud. Sy eerste vrou was Elizabeth Pauw, die tweede Geertruyt Schut en die derde Henriette Proëlius.

Sy sterfdatum en -plek is nie bekend nie. Ds. Adriaan de Vooght, sy tweelingbroer, was van 1667 tot 1674 die vierde Hollandse predikant aan die Kaap.

Kaapse predikante tydens die 17de eeu

1. Joan van Arckel (ook Johannes), 1665 - 1666
2. Johannes de Vooght, 26 Februarie tot 23 November 1666
3. Petrus Wachtendorp, November 1666 - Februarie 1667
4. Adriaan de Vooght, 1667 - 1674
5. Rudolphus Meerlandt, 1674 - 1675
6. Petrus Hulsenaar, 1675 - 1677
7. Johan Frederick Stumphius, Mei 1678
8. Johannes Overney, 1678 - 1687
9. Johannes van Andel, 1687 - 1689
10. Pierre Simond, 1688 – 1702
11. Leonardus Terwoldt, 1689 - 1693
12. Hercules van Loon, 1695 - 1697
13. Petrus Kalden, 1697 - 1707

Bron

• Engelbrecht, prof. dr. S.P. 1952. Die Kaapse predikante van die sewentiende en agtiende eeu. Kaapstad en Pretoria: H.A.U.M.-De Bussy.