Lenterolletjie
'n Lenterolletjie is 'n oorspronklike Chinese gereg wat sy weg gevind het in onder andere Filippynse, Indonesiese, Viëtnamese, Japannese, Koreaanse, Maleise Kambodjaanse en Thaise kookkuns. Daar bestaan baie variante. Lentebroodjies word gewoonlik as 'n voorgereg of peuselhappie geëet.
Oorsprong[wysig | wysig bron]
Die Indonesiese woord lumpia (tot 1948 springroll) kom van "Lun Pia" 潤餅 in Minnan-dialek, wat iets soos 'sagte pannekoek' in Nederlands beteken. Die twee Chinese karakters stem nie ooreen met die name in ander Chinese dialekte nie. Buite die Minnan-dialek praat mense gewoonlik van "juan" (uitgespreek: [Djwen]) 卷.
Bereiding[wysig | wysig bron]
Sommige variante word in 'n wok diepgebraai en dan bedien. Daar word gewoonlik na die nie-gebraaide variant verwys as 'n gelukkige of somerrol. Die gereg word gewoonlik as 'n voorgereg bedien - byvoorbeeld as 'n dimsumgereg - in restaurante. Dit is ook baie gewild as 'n wegneemetehappie.
Etimologie[wysig | wysig bron]
Die lenterol staan algemeen in China bekend as Chunjuan (Chinees: 春捲 / 春卷, pinyin: chūnjuǎn, Jyutping: ceon/gyun, Engels: spring roll; Pe̍h-ōe-jī: tshun-kńg). In Indonesië of Maleisië (Bahasa Indonesië/Bahasa Malaysia lumpia) sowel as in die Filippyne word dit Lumpia (Tagalog: lumpia) genoem. In Japan staan dit bekend as Harumaki (Jap. 春巻). Die Nederlandse term Loempia, is 'n leenwoord uit die voormalige Nederlandse kolonie Indonesië (destyds Nederlands-Indië). In Viëtnam staan dit bekend as Cha gio (Viëtnamees chả giò).
Lenterolletjies is deel van die tradisies van die Chinese Nuwejaar, die belangrikste vakansiedag van die jaar, wat die begin van die lente vier. Buite China kry mens dikwels die woord vir "lente" in die naam. Hulle simboliseer die sywurms, wat in daardie tyd uit die eier broei.
Tradisioneel[wysig | wysig bron]
'n Lenterolletjie bestaan uit 'n langwerpige sak gemaak van 'n dun vel deeg ("spring roll wrapper", gewoonlik van filodeeg), wat self geëet kan word, wat groente (soos bamboeslote, kool, boontjiespruite), garnale, vleis, plantaardige olie, omeletrepies en kruie bevat. Die deeg word soos 'n koevert gevou en dan in olie diepgebraai.
Lenterolle word ook as 'n bevrore produk verkoop. Hulle kan dan in die oond of braaipan voorberei word.
Variasies[wysig | wysig bron]
Viëtnam[wysig | wysig bron]
Viëtnamese lenterolletjies is kleiner en smaller as Chinese lenterolletjies. Hierdie lenterolletjie word verkieslik warm geëet met 'n sous wat hoofsaaklik uit uie, tamaties en soetrissies bestaan. Sommige lenterollebakkers maak hierdie sous self, ander gebruik 'n klaargemaakte sous, wat 'spring roll sauce' genoem word, maar in werklikheid 'n skerp ketchup is. Die Viëtnamese lenterol het 'n koue variant waarin rou groente en gaar vleis of rou seekos in 'n rol toegedraai word. Die Saigon-lenterolletjie het ’n dikker deeglaag. Viëtnamese lenterolle word sedert die middel 1980's deur voormalige Viëtnamese vlugtelinge verkoop.
Thailand[wysig | wysig bron]
In Thai word die lenterol poh pia thoht genoem, waar poh pia verwys na 'n ongebraaide variant van die lenterol in die Minnan-dialek (poh beteken "droog-dun") en thot beteken "gebraai" in Thai. In Viëtnamees staan die lenterol as cha gio bekend. Dit is 'n gebraaide ryspapierrol, gevul met varkvleis, garnale en groente, wat in 'n slaaiblaar met vars kruie gerol word en in 'n vissous-gebaseerde sous (nuoc mam) gedoop word.[1]
Indonesië[wysig | wysig bron]
Indonesiese lenterolletjies is omtrent dieselfde grootte as die Viëtnamese. Die bekendste lenterol is die Spring Roll Semarang, wat ontwikkel is deur die Hokkien, wat hulle in Semarang gevestig het as Chinese immigrante op Java. Die vulsel daarvan bestaan uit fyngekapte, gekookte bamboeslote, geroerbraai met garnale of hoenderstukke, knoffel, witpeper, ketjap manis en bietjie oestersous. Die gepaardgaande sous is taotjo sous.
Die lenterolletjies wat in Wes-Europa deur Chinese in straatkafees gemaak word, het dikwels 'n baie groot grootte en is dus aangepas by die Westerse behoefte aan groot porsies. Die vulsel bestaan gewoonlik uit 'n mengsel van boontjiespruite, hoenderstukke, fyngekapte groente en stukkies omelet. 'n Klein hoeveelheid industrieel-voorbereide lenterolsous word gewoonlik ingesluit.
Trivia[wysig | wysig bron]
- Katwijk, Zuid-Holland het sedert 1967 die grootste ("loempia") lenterolfabriek in Europa. 700 000 lenterolle word elke dag vervaardig. Hierdie lenterolletjies is kleiner as die Chinese weergawe, maar groter as Viëtnamese lenterolletjies.[2]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Joost Engelberts, Joris Vermeer, Bas Zwartepoorte: De aardappeleters, hoe twintig gerechten de wereld veroverden, Thomas Rap, 2020.
- ↑ "Floep, blaas, rol en druk de loempia aan", Volkskrant, 30 Junie 2008