Neuf-Brisach
Neuf-Brisach | |
|---|---|
 'n Lugfoto van Neuf-Brisach | |
.svg) Wapen | |
  Neuf-Brisach | |
| Koördinate: 48°01′08″N 7°31′45″O / 48.01889°N 7.52917°OKoördinate: 48°01′08″N 7°31′45″O / 48.01889°N 7.52917°O | |
| Land |  Frankryk |
| Gewes | Grand Est |
| Département |  Haut-Rhin |
| Arrondissement | Colmar |
| Kanton | Neuf-Brisach |
| Stigting | 17de eeu |
| Regering | |
| • Burgemeester | Richard Alvarez |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 1,33 km2 (0,51 vk. myl) |
| Hoogte | 194–198 m (636–650 ft) |
| Bevolking | |
| • Totaal | 1 931 |
| • Digtheid | 1 451,9/km2 (3 760/vk. myl) |
| Poskode | 68600 |
| Skakelkodes | 68231 |
| Webwerf | neuf-brisach.fr |
Neuf-Brisach ([nœ(f)bʁizak]; Duits: Neubreisach) is 'n nedersetting met 'n bevolking van sowat 1 900 in die gelyknamige kanton van die département Haut-Rhin in Frankryk. Neuf-Brisach lê naby die Rynoewer en die stad Colmar, teenoor die Duitse stad Breisach. Die dorp is deur die beroemde Franse vestingsargitek Sébastien Le Prestre de Vauban opgerig en het, danksy sy ligging in 'n vlakte, die ideale vorm van 'n versterkte stad uit die Barok-styltydperk. Dit is een van Vauban se meesterwerke. Neuf-Brisach is net een voorbeeld van versterkte dorpe en stede, wat onder die heerskappy van die Sonkoning Lodewyk XIV van Frankryk langs die grense aangelê is.
Neuf-Brisach is volgens die militêre Barok-boustyl in 'n roosterpatroon gebou, met 'n paradegrond in die sentrum van die dorp, wat daarnaas ook oor kwartiere vir soldate en offisiere, militêre geriewe, 'n kerk, huise vir die burgerlike bevolking en 'n vestingwal met mure, 'n reeks loopgrawe en torings beskik het.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Nadat die versterkte "Oud"-Breisach net soos Elsas in die 17de eeu by Frankryk ingelyf is, het dit as gevolg van die vredesluiting van Ryswyk in 1697 weer onder Oostenrykse heerskappy gekom. Frankryk het dus 'n nuwe versterking teen die Ryn benodig, en Lodewyk XIV gee aan Vauban die opdrag om in Neuf-Brisach 'n vesting teenoor die Oostenrykse Breisach op te rig.
Die vesting, wat in die tydperk tussen 1699 en 1703 opgerig is, het destyds as die grootste militêre versterking in die Barok-boustyl bekend gestaan. Die dorp se kerk is eers in 1736 bygevoeg, en die raadsaal in 1758, nadat 'n provisionele ouer gebou afgebreek is.
Die vesting van Neuf-Brisach weerstaan 'n Oostenrykse aanval in die jaar 1743. Die Duitsers beleër Neuf-Brisach, wat destyds sowat 5 500 soldate gehuisves het, tydens die Frans-Pruisiese Oorlog in 1870. Die dorp is uiteindelik ingeneem en verwoes. Ná sy heroprigting speel dit geen belangrike rol meer in die militêre geskiedenis nie. Alhoewel later 'n bres vir 'n spoorweglyn in die vestingwal geslaan is, belemmer die militêre geriewe die ekonomiese ontwikkeling van die dorp.
Neuf-Brisach is tans die hoofdorp van 'n kanton met sowat 15 000 inwoners, tog lê die sterkste ekonomiese groeipunte in ander dorpe soos Biesheim en Volgelsheim. Ná die ontbinding van die plaaslike garnisoen in 1992 het Neuf-Brisach 'n woonstad vir pendelaars geword, wat in die nabygeleë Colmar en in Breisgau werk. Neuf-Brisach en die Duitse Breisach teen die Ryn se regteroewer word sedert 1961 deur 'n brug met mekaar verbind.
Militêre argitektuur[wysig | wysig bron]
Die dorp se plattegrond is volgens militêre en geometriese beginsels beplan. Elke punt van die vesting is deur tenminste een geskut bestryk, en die stervormige bolwerke, wat in ooreenkoms met hierdie militêe vereiste gebou is, het aan Neuf-Brisach die kenmerkende uitleg van 'n aghoek gegee. In elke hoek is 'n wagtoring opgerig.
Moderne vestings soos Neuf-Brisach is in teenstelling met die Middeleeuse kastele, wat meestal op ontoeganklike bergspitse ontstaan het, langs die invalsweë opgerig. Die vyandelike troepe se infanterie was in staat om 'n sekere afstand van die vesting te handhaaf - maar nie sy tros nie: 'n Swaar kanon het immers sowat twee ton geweeg. 'n Battery van tien 24-pond-kanonne het per dag koeëls met 'n totale gewig van twaalf ton en ses ton kruit afgeskiet. Hierdie swaar krygstuig kon net op rybare hoofpaaie vervoer word.
Besienswaardighede[wysig | wysig bron]
Naas die versterkings en die historiese argitektuur van die dorp is daar 'n plaaslike museum in die Belfort-poort, wat aan die militêre argitek Vauban en die dorp se argitektuur gewy is.