Pieter Cruythoff-monument

Die Pieter Cruythoff-monument naby Riebeek-Kasteel herdenk die sewentiende eeuse verkenners van die landstreek direk ten noorde van Kaapstad.

Op 19 Julie 1961 is die gedenkteken op privaat grond by die hoogste punt in die Bothmaskloofpas tussen Riebeek-Kasteel en Malmesbury onthul. Dit is die beginpunt van ‘n aantal voetslaanroetes.

Pieter Cruythoff (soms Cruijthoff) was een van die vroeë Kaapse reisigers. Hy het in 1658 as adelbors in diens van die VOC aan die Kaap aangekom. Reeds die volgende jaar was hy ‘n korporaal en superintendent van die landbou. Op 31 Januarie 1661 lei hy in opdrag van Jan van Riebeeck ‘n ekspedisie van 15 man deur die berge by die huidige Riebeek-Wes en Riebeek-Kasteel tot by Graafwater. Noord van die Olifantsrivier ontmoet hy op 19 Februarie die Khoikhoi-stam die Namakwas onder Akemba. Die joernaalskrywer op die reis Pieter van Meerhoff noem dat die Namakwas duisende beeste en skape besit het. Leeus, renosters, sebras, volstruise en hartebeeste was volop aanwesig en in die Klein-Bergrivier was seekoeie. Op ‘n tweede reis in Oktober 1662 kom sy geselskap van 12 man so ver as Koekenaap. Hul doel was egter om Monomotapa en Vigiti Magna te bereik. Die dagboekskrywer Frederik de Smit meld dat hulle deur die Sonkwas aangeval is en dat daar baie wild in die omgewing van die Klein-Bergrivier was. Tydens ‘n derde reis in Januarie 1670 verkry hulle 67 beeste en 150 skape van die Namakwas.

Teen 1663 is Cruythoff superintendent van die ruiterwag en al die waghuise rondom die Kaap. In Mei 1673 bewoon hy ‘n VOC-buitepos in die Hottentots-Holland-kom.

Bibliografie

• Böeseken, A.J.: Die Nuusbode. Kaapstad: Nasou,1966
• riebeek-valley.com
• sa-venues.com