Rooi Terreur (Ethiopië)
Kay Shibbir (Amharies: ቀይ ሽብር ḳäy šəbbər), ook bekend as die Ethiopiese Rooi Terreur, was ’n gewelddadige politieke onderdrukkingsveldtog van 1976 tot 1977 deur die Derg teen ander, mededingende Marxisties-Leninistiese groepe in Ethiopië en Eritrea. Dit was ’n poging om die Derg se heerskappy te konsolideer tydens die politieke onstabiliteit ná die omerwerping van keiser Haile Selassie in 1974 en die daaropvolgende Ethiopiese Burgeroorlog.
Die Kay Shibbir was gebaseer op die Rooi Terreur van die Russiese Burgeroorlog en het veral sigbaar geword nadat Mengistu Haile Mariam op 3 Februarie 1977 voorsitter van die Derg geword het. Daar word geraam dat tussen 30 000 en 750 000 mense tydens die Kay Shibbir dood is.[1][2][3]
In 2007 en 2008 is Mengistu in absentia deur Ethiopië verhoor vir sy rol in die Kay Shibbir terwyl hy leier van die Derg was. Hy is skuldig bevind aan volksmoord en in Januarie 2007 tot lewenslange tronkstraf gevonnis. Hy is daarna die doodstraf opgelê, maar het intussen na Zimbabwe gevlug, waar hy steeds sover bekend in bannelingskap woon.
Agtergrond[wysig | wysig bron]
Ná die afsetting van Haile Selassie op 12 September 1974 het die Derg te doen gekry met ’n aantal burgerlike groepe wat om beheer van Ethiopië meegeding het, veral die kommunistiese Ethiopiese Rewolusionêre Volksparty (EPRP). In September 1976 is militante van die EPRP in hegtenis geneem en tereggestel, in die tyd toe die EPRP ’n sluipmoordveldtog gevoer het teen ondersteuners van die Derg. Dit was bekend as die "Wit Terreur".
Hoewel ’n onsuksesvolle poging om Mengistu op 23 September te vermoor aan die EPRP toegeskryf is, was die eerste prominente slagoffer van die EPRP se terreur dr. Feqre Mar'ed, ’n lid van die Politieke Buro en Al-Ethiopiese Sosialistiese Beweging (MEISON), ’n mededingende rewolusionêre party.[4]
Die Derg is egter verdeel deur ’n wedywering tussen Mengistu, toe tydelike hoof van die Derg, en ’n faksie wat teen hom saamgespan en sy beheer beperk het. Hierdie wedywering is opgelos tydens die vergadering van die permanente komitee van die Derg op 3 Februarie 1977, toe 58 top-offisiere van die Derg in ’n uur lange skietgeveg dood is. Sewe van hierdie offisiere was teenstanders van Mengistu.[5]
Mengistu was hierna die onbetwiste hoof van die Derg en heerser van Ethiopië.[6] Enkele dae later het hy sy aandag gevesstig op sy mededingers buite die Derg, veral die EPRP.
Aanvalle op die EPRP[wysig | wysig bron]
Mengistu het sy veldtog amptelik begin met ’n toespraak op Rewolusieplein (voorheen en tans die Mesqelplein) in die hart van Addis Abeba met die woorde "Maak dood die teenrewolusionêre! Maak dood die EPRP!" Terselfdertyd het hy drie bottels met wat soos bloed gelyk het, teen die grond stukkend gegooi.[7] Dié veldtog het georganiseerde groepe burgers, of kebeles, betrek wat binne ’n maand wapens van die Derg begin ontvang het. Volgens die navorsers Marina Ottaway en David Ottaway het die groepe hulle egter nie almal aan die kant van die Derg geskaar of gehoor gegee aan die oproep om "reaksionêre en anargiste" te vang nie – baie het gedoen wat hulle wou. Nie net was talle groepe deur die EPRP geïnfiltreer nie, maar ook diegene wat deur die Politieke Buro beheer is, was dikwels daarop ingestel om die belange van MEISON te bevorder eerder as die Derg s'n.[8]
Die Ottaways dateer die hoogtepunt van die Rooi Terreur in Addis Abeba op 22 Maart, toe die Derg gedink het hulle het genoeg burgerlike groepe bewapen om ’n huis-tot-huis-soektog na EPRP-lede, wapens en ander toebehore toe te laat. Die soektog was egter allesbehalwe stelselmatig. Sommige groepe het net na wapens gesoek, maar ander het beslag gelê op voedselvoorraad, boumateriaal en petrol; sommige het kameras as spioenasietoerusting beskou, en ander tikmasjiene as hoogs gevaarlik.[9] Al is baie mense in die middel van die nag uit hulle huise geneem en het hulle nooit weer teruggekeer huis toe nie, was min van die topleiers van die EPRP onder die slagoffers.
’n Aantal duidelik gewelddadige voorvalle het gevolg, maar desondanks het die EPRP voortgegaan om terug te slaan. Dit het gelei tot spanning tussen die Derg (en vermoedelik Mengistu) en die burgerlike Politieke Buro. Op die vooraand van Meidag het die Politieke Buro, onder die voorwendsel dat ’n opstand teen die regering in die vooruitsig was, die kebeles opdrag gegee om enige jong persoon in hegtenis te neem wat daarvan verdink word dat hy ’n EPRP-lid is. Volgens die Ottaways is honderde gevang, na drie verskillende terreine aan die buitewyke van Addis Abeba geneem en tereggestel. Talle ander is in die strate geskiet. "Die dodetal was miskien tot duisend." Die Derg het die skuld vir die slagting op 14 Julie voor die deur van die Politieke Buro gelê. Die buro se leier en ’n groep van sy volgelinge het die volgende jaar probeer om uit die hoofstad te vlug, maar is gevang.[10]
Terselfdertyd het MEISON die volgende teiken van die Rooi Terreur geword. Volgens Bahru Zewde het die leiers van die organisasie onraad bespeur en haastig probeer ondergronds gaan. Maar byna almal is in Augustus 1977 gevang of doodgemaak terwyl hulle probeer het om na die platteland te vlug.[11]
.JPG)
Duisende mans en vroue is in die volgende twee jaar bymekaargemaak en tereggestel.[7][12] Amnestie Internasionaal skat die dodetal kon tot 500 000 gewees het.[2] Groepe mense is in kerke gegooi wat afgebrand is en vroue is stelselmatig deur soldate verkrag.[13] Die slagoffers het ook talle kinders ingesluit.[5]
Nadraai[wysig | wysig bron]
Die slagoffers word gedenk in die Rooi Terreur-martelaarsgedenkmuseum in Addis Abeba.
Mengistu is in absentia skuldig bevind aan volksmoord en is in Januarie 2007 tot lewenslange tronkstraf gevonnis. Ná sy skuldigbevinding het hy na Zimbabwe gevlug waar Robert Mugabe hom skuiling gebied het.[12] Op 26 Mei 2008 het die Ethiopiese hooggeregshof Mengistu in absentia ter dood veroordeel. Agttien medewerkers van Mengistu het ook doodsvonnisse gekry.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Harff, Barbara & Gurr, Ted Robert: "Toward an Empirical Theory of Genocides and Politicides", International Studies Quarterly 32(3), p. 364 (1988).
- ↑ 2,0 2,1 US admits helping Mengistu escape BBC, 22 Desember 1999
- ↑ "Genocides, Politicides, and Other Mass Murder Since 1945, With Stages in 2008". Genocide Prevention Advisory Network. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 April 2019. Besoek op 22 Julie 2016.
- ↑ Marina en David Ottaway, Ethiopia: Empire in Revolution (New York: Africana, 1978), p. 247
- ↑ 5,0 5,1 Christopher Andrew en Vasili Mitrokhin. The World Was Going Our Way: The KGB and the Battle for the Third World. Basic Books, 2005. ISBN 0-465-00311-7 hoofstuk 25.
- ↑ Ottaways, Ethiopia, 1978, pp. 142ff
- ↑ 7,0 7,1 Backgrounders: Ethiopian Dictator Mengistu Haile Mariam Geargiveer 21 Desember 2012 op Wayback Machine Human Rights Watch, 1999
- ↑ Ottaways, Ethiopia, p. 145
- ↑ Ottaways, Ethiopia, p. 146
- ↑ Ottaways, Ethiopia, pp. 147ff
- ↑ Bahru Zewde, A History of Modern Ethiopia, 2002, p. 248
- ↑ 12,0 12,1 Mengistu is handed life sentence BBC, 11 Januarie 2007
- ↑ Stephane Courtois et al. The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression. Harvard University Press, 1999. p. 692
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
