Wikipedia:Voorbladartikel week 28 2023

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
’n Kunstenaarsvoorstelling van die hoogtepunt van die laaste glasiale tyd.

Die Kwartêre Ystydperk (ook bekend as die Kwarternêre, Pleistoseen- of huidige ystydperk) is die ystydperk wat die hele Kwartêr omvat (van 2,58 miljoen jaar gelede tot die hede) en gekenmerk word deur permanente ysbedekkings op Antarktika en Groenland en die periodieke voorkoms van groot ysbedekkings in Noord-Amerika en Eurasië. Die Kwartêre Ystydperk bestaan uit 'n reeks alternatiewe glasiale en interglasiale tye wat oor die Kwartêr strek en steeds voortduur.

Hoewel geoloë die hele tydperk tot tans as 'n "ystydperk" beskryf, verwys dit in die volksmond gewoonlik na die laaste glasiale tyd, of na die Pleistoseen in die algemeen. Aangesien die Aarde steeds ysplate op die pole het, beskou geoloë die Kwartêre Ystydperk as steeds voortdurend, hoewel diie Aarde tans in 'n interglasiale, of warmer, tyd is.

In die Kwartêre Ystydperk het ysplate hulle verskyning gemaak; hulle het tydens glasiale tye groter en tydens interglasiale tye kleiner geword. Sedert die einde van die laaste glasiale tyd het net die ysplate op Antarktika en Groenland oorgebly, terwyl ander ysplate wat tydens die glasiale tye gevorm het, heeltemal gesmelt het.

Die grootste invloede van die Kwartêre Ystydperk is die kontinentale erosie van die grond en die deposito van materiaal; die verandering van die rivierstelsels; die vorming van miljoene mere; veranderings in seevlakke; die isostatiese verandering van die aardkors; oorstromings; en abnormale winde. Die ysplate self, wat die albedo van die Aarde in die ruimte verhoog, verkoel die klimaat verder. Dié invloede het land- en see-omgewings en biologiese gemeenskappe gevorm.

Lank voor die Kwartêre Ystydperk het ys op die aarde gedurende minstens vier ander ystydperke verskyn en verdwyn.

...lees verder