Afrikaanse Taalmonument (Welkom)

Die Afrikaanse Taalmonument in Welkom is ’n monument wat aan die Afrikaanse taal gewy is, en is die eerste Afrikaanse Taalmonument in Suid-Afrika. Dit is ontwerp deur Gerhard Olivier en Leon Roodt het die argiteksplanne opgetrek.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge het in 1959, tydens die organisasie se dertigjarige bestaan taalfeeste regoor Suid-Afrika beplan. Die tema “Wonder van Afrikaans” is gekies en die idee was dat almal wat Afrikaans praat of verstaan aan die feeste, wat in die groot sentra van die land sou plaasvind, deelneem. Die gedagte aan ’n taalmonument in Welkom het ontstaan na ’n vergadering van skoolhoofde van die stad waartydens die rol van skole in die feesvieringe bespreek is. ’n Komitee van 25 lede onder leiding van J. van Zyl Alberts het inisiatief vir die oprigting van die monument, wat aanvanklik net ’n klipstapeling sou wees, geneem.

Die terrein vir die monument is deur die dorpsbestuur geskenk en is aan die westekant van Van Riebeeckpark (wat so genoem is na die Van Riebeeckfees van 1952). Die monument is ontwerp deur Gerhard Olivier en die bouplanne is deur die argitek Leon Roodt geteken. Laurika Postma was die beeldhouer van die bronskopstuk met die fakkel. Die boukoste was R6000.

Die hoeksteenlegging van die monument is 23 Mei 1959 deur prof. D.F. Malherbe waargeneem. Op 20 Augustus 1960 is die onthulling ook deur prof. Malherbe waargeneem nadat Mabel Jansen ’n tweede gedenksteen en prof. S. du Toit ’n derde gedenksteen onthul het.

Die bronskopstuk met die fakkel is deur vandale verwyder.

Ontwerp[wysig | wysig bron]

Die gedenkteken is 3,7 meter hoog en in die vorm van ’n prisma wat in sy geheel saamgestel is uit gelyksydige driehoeke. Die voetstuk is ’n driehoek wat gebou is uit ysterklip uit die omgewing. Die prisma met ’n trapvormige voetstukgedeelte van glad afgewerkte, ongepolyste, rooibruin Parysgraniet staan op die voetstuk en die hooffasette van gegote brons is op die prisma gemonteer.

Simboliek[wysig | wysig bron]

Die voetstuk van ysterklip versinnebeeld die geloof waaruit gespruit het die arbeid en uiteindelike triomf van die kampvegters vir Afrikaans. In die ligbreking van die prisma tree verskeie ligpunte van die stryd om erkenning van die taal na vore. Op die trapvormige voetstukgedeelte word die trapsgewyse ontwikkelingsgang wat tot die “Wonder van Afrikaans” gevoer het, aan elk van die drie kante van die gedenkteken in drie groepe uitgebeeld.

Die eerste groep beeld die Afrikaanse Bybel uit. Die regstreekse begeerte om die Bybel in Afrikaans te vertaal, was die aanleidende oorsaak tot die stigting van die Genootskap van Regte Afrikaners, wat die Afrikaanse Taalstryd ingelui het en waaruit die Afrikaanse boek gegroei het.
Op die tweede kant word die Eerste Taalbeweging vertoon, op wie se werk die Afrikaanse taalverenigings, die Tweede Taalbeweging gebou is in medewerking met ons skrywers, digters en redenaars. Almal het meegehelp tot die vinnige ontwikkeling en gevolglike erkenning van Afrikaans.
Derdens word spreektaal uitgebeeld wat baie jare reeds stil gewag het op diegene wat dit wou aangryp en indra in die skryftaal.