Alpha Fornacis

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Alpha Fornacis
Die ligging van Alpha Fornacis (in die rooi sirkel).
Die ligging van Alpha Fornacis (in die rooi sirkel).
Sterrebeeld Oond
Spektraaltipe F8IV[1]
Soort Dubbelster
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 3h 12m 04.5277s[2]
Deklinasie -28° 59′ 15.425″[2]
Skynmagnitude (m) 3,85[3] (3,98/7,19)[4]
Absolute magnitude (M) 3,08[5]
B-V-kleurindeks  +0,581[6]
U-B-kleurindeks  +0,082[6]
Besonderhede
Komponent 1 α For A
Massa (M) 1,33 ± 0,01[7]
Radius (R) 2,04 ± 0,06[8]
Ligsterkte (L) 4,87 ± 0,16[8]
Temperatuur (K) 6 240[7]
Rotasiespoed (km/s) 3,9[8]
Metaalinhoud [Fe/H] -0,20[7]
Eienskappe
Ouderdom (jaar) 2,9 miljard[9]
Ander name
CD −29° 1177, GJ 127, HD 20010, HIP 14879,
HR 963, SAO 168373, LTT 1512[3]
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Alpha Fornacis (afgekort as α For) is ’n dubbelster[10] in die suidelike sterrebeeld Oond (Fornax) en die helderste ligpunt in die sterrebeeld; dit is die enigste ster met ’n skynbare magnitude van hoër as 4. Dit is sowat 46 ligjare van die Son af.

Die twee komponente is bekend as Alpha Fornacis A (met die amptelike naam Dalim)[11] en B.

Name[wysig | wysig bron]

Die dubbelster se Bayer-naam is "Alpha Fornacis".[12] Dit was voorheen ook bekend onder die Flamsteed-naam 12 Eridanus.[13]

Inheemse Arabiere het die naam ظَلِيم al-ẓalīm, ’n plaaslike woord vir "volstruis", aan beide Alpha Eridani en Fomalhaut gegee. Later het Arabiese sterrekundiges die naam vir Theta Eridani gebruik omdat hulle nie die ander twee sterre van hulle ligging af kon sien nie.[14] In onlangse tye het die Italiaanse sterrekundige Giuseppe Piazzi die aangepaste spelling "Dalim vir sy "III 13" (= α For) gebruik in sy Palermo-katalogus.[15][16][17] Die Amerikaanse sterrekundige Elijah Burritt het dit later vir "Fornacis" gebruik in sy Atlas.[18]

Op 5 September 2017 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN)[19] die naam "Dalim" vir die ster Alpha Fornacis A goedgekeur.[11] Hulle ken eiename eerder aan individuele sterre toe as aan stelsels.

Eienskappe[wysig | wysig bron]

Alpha Fornacis het ’n hoë eiebeweging[3] en die stelsel toon ’n oormaat infrarooistraling, wat die teenwoordigheid van sirkumstellêre materiaal aandui.[20]

Alpha Fornacis A het ’n sterreklassifikasie van F8IV, waar die ligsterkteklas IV aandui dit is ’n subreus wat pas van die hoofreeks af geëvolueer het.[21] Sy massa is 33% meer as die Son s’n en dit is na raming 2,9 miljard jaar oud.[7][9]

Die sekondêre ster, B, is ’n bloudwaalster en het in die verlede óf materiaal van ’n ander ster aangetrek óf daarmee saamgesmelt. Dit is ’n groot bron van X-strale en sy massa is 78% van dié van die Son.[22]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Favata, F.; Micela, G.; Sciortino, S. (Julie 1997). "The [Fe/H] distribution of a volume limited sample of solar-type stars and its implications for galactic chemical evolution". Astronomy and Astrophysics. 323: 809–818. Bibcode:1997A&A...323..809F.
  2. 2,0 2,1 Perryman, M. A. C.; et al. (April 1997). "The HIPPARCOS Catalogue". Astronomy & Astrophysics. 323: L49–L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P.
  3. 3,0 3,1 3,2 "LHS 1515 -- High proper-motion Star". SIMBAD (in Engels). Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 April 2016. Besoek op 10 Mei 2010.
  4. Hartkopf, W. I. et al. (30 Junie 2006), Sixth Catalog of Orbits of Visual Binary Stars, United States Naval Observatory, archived from the original on 1 Augustus 2017, https://web.archive.org/web/20170801102553/http://www.usno.navy.mil/USNO/astrometry/optical-IR-prod/wds/orb6, besoek op 2017-06-02. 
  5. Holmberg, J. et al. (Julie 2009), "The Geneva-Copenhagen survey of the solar neighbourhood. III. Improved distances, ages, and kinematics", Astronomy and Astrophysics 501 (3): 941–947, doi:10.1051/0004-6361/200811191, Bibcode2009A&A...501..941H. 
  6. 6,0 6,1 Rakos, K. D.; et al. (Februarie 1982). "Photometric and astrometric observations of close visual binaries". Astronomy and Astrophysics Supplement Series. 47: 221–235. Bibcode:1982A&AS...47..221R.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Santos, N. C.; Israelian, G.; Mayor, M. (Julie 2001). "The metal-rich nature of stars with planets". Astronomy and Astrophysics. 373 (3): 1019–1031. arXiv:astro-ph/0105216. Bibcode:2001A&A...373.1019S. doi:10.1051/0004-6361:20010648.
  8. 8,0 8,1 8,2 Bruntt, H. et al. (Julie 2010), "Accurate fundamental parameters for 23 bright solar-type stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 405 (3): 1907–1923, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.16575.x, Bibcode2010MNRAS.405.1907B 
  9. 9,0 9,1 Nordström, B.; Mayor, M.; Andersen, J.; Holmberg, J.; Pont, F.; Jørgensen, B. R.; Olsen, E. H.; Udry, S.; Mowlavi, N. (Mei 2004). "The Geneva-Copenhagen survey of the Solar neighbourhood. Ages, metallicities, and kinematic properties of ˜14 000 F and G dwarfs". Astronomy and Astrophysics. 418 (3): 989–1019. arXiv:astro-ph/0405198. Bibcode:2004A&A...418..989N. doi:10.1051/0004-6361:20035959. Sien VizierR-katalogus V/130.
  10. Söderhjelm, Staffan (Januarie 1999). "Visual binary orbits and masses POST HIPPARCOS". Astronomy and Astrophysics. 341: 121–140. Bibcode:1999A&A...341..121S.
  11. 11,0 11,1 "Naming Stars" (in Engels). IAU.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 April 2020. Besoek op 16 Desember 2017.
  12. Hessman, F. V.; Dhillon, V. S.; Winget, D. E.; Schreiber, M. R.; Horne, K.; Marsh, T. R.; Guenther, E.; Schwope, A. et al. (2010). "On the naming convention used for multiple star systems and extrasolar planets". [astro-ph.SR]. 
  13. Wagman, Morton (2003). Lost Stars: Lost, Missing and Troublesome Stars from the Catalogues of Johannes Bayer, Nicholas Louis de Lacaille, John Flamsteed, and Sundry Others. Blacksburg, Virginia: The McDonald & Woodward Publishing Company. Bibcode:2003lslm.book.....W. ISBN 978-0-939923-78-6.
  14. Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2de hersiene uitg.). Cambridge, Massachusetts: Sky Pub. pp. 36–37. ISBN 978-1-931559-44-7.
  15. Piazzi, G, red. (1814). Praecipuarum Stellarum Inerrantium Positiones Mediae Ineunte Saeculo XIX: ex Observationibus Habitis in Specula Panormitana ab anno 1792 ad annum 1813. Palermo. p. 21.
  16. Kunitzsch, P. (1959). Arabische Sternnamen in Europa. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. p. 155.
  17. Laffitte, R. (2005). Héritages arabes: Des noms arabes pour les étoiles (2éme revue et corrigée uitg.). Parys: Librairie Orientaliste Paul Geunthner / Les Cahiers de l'Orient. p. 229.
  18. Burritt, E. H. (1835). Atlas, Designed to Illustrate the Geography of the Heavens (new uitg.). New York: F. J. Huntington. plate III.
  19. "IAU Working Group on Star Names (WGSN)" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2020. Besoek op 22 Mei 2016.
  20. Oudmaijer, Rene D.; et al. (Desember 1992). "SAO stars with infrared excess in the IRAS Point Source Catalog". Astronomy and Astrophysics Supplement Series. 96 (3): 625–643. Bibcode:1992A&AS...96..625O.
  21. Lopez, Bruno; Schneider, Jean; Danchi, William C. (Julie 2005). "Can Life Develop in the Expanded Habitable Zones around Red Giant Stars?". The Astrophysical Journal. 627 (2): 974–985. arXiv:astro-ph/0503520. Bibcode:2005ApJ...627..974L. doi:10.1086/430416.
  22. Fuhrmann, K.; Chini, R. (Augustus 2015), "Multiplicity among F-type Stars. II", The Astrophysical Journal 809 (1): 19, doi:10.1088/0004-637X/809/1/107, 107, Bibcode2015ApJ...809..107F. 

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]