Sirkumstellêre skyf
’n Sirkumstellêre skyf is die samepakking van gas, stof, planetesimale, asteroïdes of botsende fragmente in ’n wentelbaan om ’n ster. Om jong sterre kan dit materiaal wees waaruit planete ontstaan. Om ouer sterre is dit ’n aanduiding dat die vorming van planetesimale plaasgevind het en om witdwerge kan dit daarop dui dat planetêre materiaal die hele sterevolusie deurstaan het. Dit kan ook 'n puinskyf wees soos die een om Fomalhaut wat bestaan uit stof en puin. Soms ontstaan puinskywe uit botsings tussen planetesimale soos asteroïdes en komete.[2]
Om jong sterre
[wysig | wysig bron]- Hoofartikel: Protoplanetêre skyf.
Volgens die model van stervorming wat tans aanvaar word, word ’n ster gevorm vanweë die swaartekragsamedrukking van kolle materie in ’n molekulêre wolk. Die saamgedrukte materiaal het ’n hoekmomentum wat lei tot die vorming van ’n gasagtige protoplanetêre skyf van digte gas en stof om die jong, roterende ster. Die roterende skyf bly die sentrale ster voed. Die akkresieskyf-fase duur ’n paar tot 10 miljoen jaar.
Die skyf koel geleidelik af in wat bekend is as die T Tauri-ster-stadium. Klein korrels van rots en ys kan in die skyf vorm en saamgroei tot planetesimale. As die skyf groot genoeg is, kan protoplanete en eindelik planete ontstaan. ’n Ster soos die Son neem sowat 100 miljoen jaar om te vorm.
Sirkumstellêre skywe in die Sonnestelsel
[wysig | wysig bron]- Die Asteroïdegordel is ’n versameling van klein liggame tussen die wentelbane van Mars en Jupiter. Dit is die bron van stof tussen planete.
- Die Kuiper-gordel, anderkant die wentelbaan van Neptunus.
- Die verstrooide skyf, ook anderkant Neptunus.
- Die Hills-wolk, aan die heel buitekant van die Sonnestelsel.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "ALMA Reveals Planetary Construction Sites" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2019. Besoek op 21 Desember 2015.
- ↑ "Spitzer Sees Dusty Aftermath of Pluto-Sized Collision". NASA. 10 Januarie 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 September 2006. Besoek op 3 Januarie 2007.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- McCabe, Caer (30 Mei 2007). "Catalog of Resolved Circumstellar Disks". NASA JPL. Besoek op 17 Julie 2007.
- Fotogalery van stofskywe (van Paul Kalas, "Circumstellar Disk Learning Site)"
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sirkumstellêre skyf.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
