Portaal:Sterrekunde

Wikipedia-portale: Musiek · Letterkunde · Sport · Geografie · Geologie · Geskiedenis · Fisika · Chemie · Biologie · Sterrekunde ·

Sterrekundeportaal
Welkom in die ruimte! Sterrekunde (ook astronomie genoem, wat "die wette van die sterre" beteken) is 'n wetenskap wat die waarneming en verduideliking van gebeurtenisse buite die Aarde se atmosfeer behels. Die oorsprong/kosmologie, fisiese en chemiese eienskappe van voorwerpe wat in die hemelruim waargeneem kan word, word bestudeer. Waarnemings sluit die volgende in: mane, planete en eksoplanete, sterre, newels en sterrestelsels. Gebeurtenisse sluit in supernovas, gammastraaluitbarstings, die Oerknal en kosmiese agtergrondstraling. Kosmologie is 'n onderafdeling van sterrekunde wat fokus op die studie van die oorsprong en evolusie van die heelal (dus, hoe alles begin en ontwikkel het) en behandel verskynsels wat buite die atmosfeer van die aarde voorkom, insluitend supernova-ontploffings, gammastraaluitbarstings, en kosmiese agtergrondstraling. Sterrekunde is een van die min wetenskappe waar amateurs steeds 'n rol speel, veral met die ontdekking en monitering van verskynsels van 'n verbygaande aard, soos komete en meteore. Meer oor sterrekunde . . .

Sterartikel
Proxima Centauri is 'n klein ster sowat 4,2465 ligjare van die Son af in die suidelike sterrebeeld Sentour. Sy Latynse naam beteken "die naaste ster van Sentour". Dit is in 1915 deur Robert Innes in Suid-Afrika ontdek en is die naaste ster aan die Son. Met 'n skynbare magnitude van 11,13 as dit nie opvlam nie, is dit te dof om met die blote oog te sien. Proxima Centauri is as Alpha Centauri C lid van die Alpha Centauri-sterstelsel, en lê 2,18° suidwes van die Alpha Centauri AB-paar. Dit is tans 12 950 AE (0,2 ligjare) van AB af en wentel een keer in 550 000 jaar om dié sterre. Proxima Centauri is 'n rooidwergster met 'n massa van omtrent 12,5% van die Son s'n (sonmassa), en 'n gemiddelde digtheid van sowat 33 keer dié van die Son. Omdat Proxima Centauri so naby aan die Aarde is, kan sy hoekdeursnee regstreeks gemeet word: Dit is sowat 'n sewende (14%) van die Son s'n. Hoewel dit 'n baie lae gemiddelde ligsterkte het, is Proxima Centauri 'n opvlamster wat lukraak drastiese toenames in helderheid ondervind vanweë magnetiese aktiwiteit. Die ster se magneetveld word geskep deur konveksie deur die hele ster. Die opvlamaktiwiteit wat daardeur veroorsaak word, wek 'n algehele X-straalemissie op wat ooreenstem met die Son se uitstraling. Die interne vermenging van sy brandstof deur konveksie deur sy kern en Proxima se relatief lae energieopwekkingstempo beteken dit sal vir nog 4 biljoen jaar 'n hoofreeksster bly. Proxima Centauri het drie bekende eksoplanete: b, c en d. Proxima Centauri b se wentelbaan is rofweg 0,05 AE van die ster af, met 'n wentelperiode van omtrent 11,2 aarddae. Sy geraamde massa is minstens 1,17 keer dié van die Aarde. Die planeet is in die ster se bewoonbare sone, waar die temperatuur reg is sodat vloeibare water op sy oppervlak kan voorkom. Omdat Proxima Centauri 'n rooidwerg en 'n opvlamster is, is daar egter twyfel oor die bewoonbaarheid van die planeet. Proxima Centauri c is 'n kandidaat-Superaarde en wentel sowat 1,5 AE van die planeet af, met 'n wentelperiode van 1 900 dae (5,2 jaar). Proxima Centauri d is 'n Subaarde wat rofweg elke 5,1 dae sowat 0,029 AE van die ster af om hom wentel. ...lees verder

Het jy geweet?
Die Andromeda-sterrestelsel beweeg teen sowat 100 tot 140 km/s (400 ligjare elke miljoen jaar) in ons rigting en gaan oor 4,5 miljard jaar met die Melkweg bots. Die sterrebeeld Tafel (Latyn: Mensa) is na Tafelberg in Kaapstad genoem. Die Franse sterrekundige Nicolas-Louis de Lacaille het dit vanaf sy uitkykpunt op die berg ontdek. Hy het dit aanvanklik Mons Mensae (Tafelberg) genoem, maar dit is later verkort. Stephenson 2-18 is ’n rooisuperreusester en die grootste ster bekend. Sy radius is sowat 2 150 keer dié van die Son. ’n Teelepel neutronster sal sowat 10 miljard ton weeg. Die Son en die hele Sonnestelsel wentel om die middel van die Melkweg. William Herschel se teleskoop van 12 meter was 50 jaar lank die grootste teleskoop in die wêreld.

Sterrekundige gebeure, 2022
2 Junie Maan by apogeum, 406 190 km van die Aarde af 7 Junie Maan se eerste kwartier 14 Junie Volmaan; maan by perigeum, 357 433 km van die Aarde af 21 Junie Wintersonstilstand (langste nag, kortste dag); Maan se laaste kwartier 26 Junie Maan naby Venus, Plejades en Aldebaran 29 Junie Donkermaan; Maan by apogeum op 406 580 km (verste in 2022)

Sterfoto
SNR 0519-69.0 is die oorblyfsel van 'n swaar ster wat as 'n supernova ontplof het in ons satellietsterrestelsel die Groot Magellaanse Wolk. Enorme hoeveelhede gas word hier gesien op 'n X-straalfoto deur Chandra (blou). Die buitenste rooi rand is sigbare lig, soos afgeneem deur Hubble. Meer oor supernova-oorblyfsels . . .

Die 88 moderne sterrebeelde
Agterdek • Akkedis • Altaar • Andromeda • Arend • Beeldhouer • Beker • Berenike se Hare • Boogskutter • Bul • Dolfyn • Draak • Driehoek • Duif • Eenhoring • Eridanus • Feniks • Graveerstif • Groot Beer • Groot Hond • Haas • Hercules • Horlosie • Indiër • Jaghonde • Jagter • Kameelperd • Kameleon • Kassiopeia • Kefeus • Kiel • Klein Beer • Klein Hond • Klein Leeu • Koetsier • Kompas • Kraai • Kraanvoël • Kreef • Net • Leeu • Lier • Lugpomp • Maagd • Mikroskoop • Noordelike Kroon • Noordelike Waterslang • Oktant • Oond • Paradysvoël • Passer • Perseus • Pou • Pyl • Ram • Rooikat • Seile • Sekstant • Sentour • Skerpioen • Skild • Skilder • Slang • Slangdraer • Steenbok • Suidelike Driehoek • Suidelike Kroon • Suidelike Vis • Suidelike Waterslang • Suiderkruis • Swaan • Swaardvis • Tafel • Teleskoop • Toekan • Tweeling • Veewagter • Visse • Vlieënde Perd • Vlieënde Vis • Vlieg • Vos • Vul • Walvis • Waterdraer • Weegskaal • Winkelhaak • Wolf Asterismes Die sterrebeelde hierbo is die 88 amptelik erken sterrebeelde, wat in 1928 en 1930 in Leiden (Nederland) deur die Internasionale Sterrekundige Vereniging vasgelê is. In teenstelling hiermee word ’n asterisme, of sterrepatroon, nie amptelik erken nie. Voorbeelde van laasgenoemde is die Drie Konings of Sewe Susters.

Ruimteverkenning
Teleskope, sterrewagte en ruimtestasies Astronomiese Sterrewag van Molėtai • Baie Groot Teleskoop • Chandra-X-straalsterrewag • Fermi-gammastraal-ruimteteleskoop • Griffith-sterrewag • Herschel-ruimtesterrewag • Hubble-ruimteteleskoop • Internasionale Ruimtestasie • James Webb-ruimteteleskoop • Kanada-Frankryk-Hawaii-teleskoop • Kepler-ruimteteleskoop • Lamont-Hussey-sterrewag • Mauna Kea-sterrewag • MeerKAT • Mir • Palomar-sterrewag • SKA • SOFIA • Spitzer-ruimteteleskoop • Suider-Afrikaanse Groot Teleskoop • TESS • WISE-teleskoop • W.M. Keck-sterrewag Ruimteprogramme Apollo-program • Fobos-ruimteprogram • Gemini-program • Loena-ruimteprogram • Loenochod-ruimteprogram • Mariner-program • Mercury-program • Pioneer-program • Ranger-program • Saljoet-ruimteprogram • Sojoes-program • Sowjetse Mars-ruimteprogram • Spoetnik-ruimteprogram • Tiangong-program • Viking-program • Voyager-program • Wega-ruimteprogram • Wenera-ruimteprogram • Woschod-ruimteprogram • Wostok-ruimteprogram • Zond-ruimteprogram