Gaan na inhoud

Andiese kondor

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Andiese kondor
Tydperk: 2.6–0 m. jaar gelede
Laat PlioseenHoloseen
Manlike Andiese kondor in die Cincinnati-dieretuin
'n Wyfie in die Doué-la-Fontaine-dieretuin, Frankryk
CITES Appendix I (CITES)[2]
Wetenskaplike klassifikasie edit
Domein: Eukaryota
Koninkryk: Animalia
Filum: Chordata
Klas: Aves
Orde: Cathartiformes
Familie: Cathartidae
Genus: Vultur
Spesie:
V. gryphus
Binomiale naam
Vultur gryphus
Geel – benaderde verspreiding
Sinonieme
  • Vultur magellanicus Shaw, 1792
  • Sarcoramphus cuntur Duméril, 1806
  • Vultur condor Shaw, 1809
  • Sarcorhamphus aequatorialis Sharpe, 1874
  • Vultur fossilis Moreno & Mercerat, 1891
  • Vultur patruus Lönnberg, 1902
  • Vultur pratruus Emslie, 1988 (lapsus)

Die Andiese kondor (Vultur gryphus) is 'n Suid-Amerikaanse nuwewêreldse aasvoël en die enigste lid van die genus Vultur. Dit word in die Andesgebergte en aangrensende Stille Oseaan-kus van Wes-Suid-Amerika aangetref. Met 'n maksimum vlerkspan van 3,3 m en gewig van 15 kg is die Andiese kondor een van die grootste vlieënde voëls ter wêreld, en dit word algemeen beskou as die grootste roofvoël in die wêreld.[3]

Dit is 'n groot swart aasvoël met 'n rowwe wit vere wat die basis van die nek omring en veral by die mannetjie groot wit kolle op die vlerke. Die kop en nek is byna veerloos, en is 'n dowwe rooi kleur, wat kan spoel en dus van kleur verander in reaksie op die voël se emosionele toestand. By die mannetjie is daar 'n wattel op die nek en 'n groot, donkerrooi kam of karunkel op die kroon van die kop. Die vroulike kondor is kleiner as die mannetjie, 'n uitsondering op die gewone seksuele dimorfisme wat by roofvoëls gesien word.[4]

Die kondor is hoofsaaklik 'n aasdier wat op aas voed. Dit verkies groot karkasse, soos dié van takbokke of beeste. Dit bereik geslagsrypheid op vyf of ses jaar oud en maak nes op hoogtes van tot 5 000 m (16 000 voet), gewoonlik op ontoeganklike rotsrante. Een of twee eiers word gewoonlik gelê. Dit is een van die wêreld se langslewende voëls, met 'n leeftyd van meer as 70 jaar in sommige gevalle.[5][6]

Die Andiese kondor is 'n nasionale simbool van Bolivia, Chili, Colombia, Ecuador en Peru en speel 'n belangrike rol in die folklore en mitologie van die Andes-streke. Die Andiese kondor word deur die IUBN as kwesbaar beskou. Dit word bedreig deur habitatverlies en deur sekondêre vergiftiging deur lood in karkasse wat deur jagters doodgemaak word. Gevange-teelprogramme is in verskeie lande ingestel.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. BirdLife International (2020). "Vultur gryphus". IUCN Red List of Threatened Species. 2020: e.T22697641A181325230. doi:10.2305/IUCN.UK.2020-3.RLTS.T22697641A181325230.en. Besoek op 19 November 2021.
  2. "Appendices | CITES". cites.org. Besoek op 14 Januarie 2022.
  3. Bildstein, Keith L. (2022-03-15), "2 Species Descriptions and Life Histories" (in en), Vultures of the World, Cornell University Press, pp. 20–97, doi:10.1515/9781501765025-004, ISBN 978-1-5017-6502-5, https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781501765025-004/html, besoek op 2023-05-22 
  4. Ferguson-Lees, James; Christie, David A. (2001). Raptors of the World. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-618-12762-3.
  5. Robertson, C. J. R. (2003). "Albatrosses (Diomedeidae)". Grzimek's Animal Life Encyclopedia (2) 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins. Farmington Hills, MI: Gale Group. 113–116, 118–119. ISBN 0-7876-5784-0. 
  6. Dunn, Jon L.; Alderfer, Jonathon (2006). "Accidentals, Extinct Species". In Levitt, Barbara (red.). National Geographic Field Guide to the Birds of North America (fifth uitg.). Washington D.C.: National Geographic Society. p. 467. ISBN 978-0-7922-5314-3.