Kondor
| Kondor | |
|---|---|
| |
| 'n Andiese kondor bo Suid-Peru. | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genusse | |
| |
Kondor is die algemene naam vir twee genusse nuwewêreldse aasvoëls wat elk net een spesie bevat. Die naam kom van die Quechuawoord kuntur.[1][2] Hulle is die grootste vlieënde landvoëls in die Westelike Halfrond.
Hulle is:
- Die Andiese kondor (Vultur gryphus), wat in die Andesgebergte voorkom.
- Die Kaliforniese kondor (Gymnogyps californianus), wat tans beperk is tot die weskusberge van die Verenigde State en Mexiko en die noordelike woestynberge van Arizona in die VSA.
Taksonomie[wysig | wysig bron]
Kondors is deel van die familie Cathartidae, wat die nuwewêreldse aasvoëls is. Die 15 spesies ouwêreldse aasvoëls val in die familie Accipitridae, wat die valk, arend en wou insluit. Die nuwewêreldse aasvoëls het uit ander voorsate ontwikkel, maar is ook aasvreters. Die twee groepe lyk baie eenders vanweë samelopende evolusie.
Beskrywing[wysig | wysig bron]
Albei kondors is voëls met breë vlerke wat hoog vlieg. Die Andiese kondor is sowat 5 cm korter (van snawel tot stert) as die noordelike spesie, maar het groter vlerke. Kaliforniese kondors is die grootste vlieënde landvoëls in Noord-Amerika. Die Andiese kondor is die derde swaarste van alle vlieënde voëls.[3][4]
Die vere van die volwasse voël is swart, buiten 'n kraag wit vere wat feitlik die onderkant van die nek bedek en baie skoon gehou word deur die voël. As 'n aanpassing vir higiëne het die kondor se kop en nek min vere, en dit stel dié dele bloot aan die steriliserende uitwerking van dehidrasie en ultraviolet lig van die son teen groot hoogtes. Die kop is plat bo. Die mannetjies het 'n kam op die kop, terwyl die vel aan hulle nek in voue lê wat lelle vorm.
Die wyfie is, anders as by ander roofvoëls, kleiner as die mannetjie.
Die Andiese kondor se vlerke wissel van 274 tot 310 cm.[5] Hulle is swaarder as hulle Kaliforniese eweknieë; mannetjies weeg tussen 11 en 15 kg en wyfies tussen 7,5 en 11 kg.[6]
Die Kaliforniese kondor se vlerke is tot 290 cm lank en die voëls kan tot 10,4 kg weeg. Die vel aan die nek wissel in kleur na gelang van hulle ouderdom. In die broeiseisoen kan volwasse voëls se velkleur wissel van room, pienk en geel tot selfs oranje.
Kultuur[wysig | wysig bron]
Die Moche-volk van antieke Peru het die natuur aanbid.[7] Hulle het klem geplaas op diere en het dikwels die kondor in hulle kuns uitgebeeld.[8] In die Inkastad Machu Picchu is 'n Tempel van die Kondor, wat 'n driedimensionele beeld van die kondor bevat, met sy vlerke uit omringende rotse gekap.
Galery[wysig | wysig bron]
-
Die kop van 'n Kaliforniese kondor. -
'n Genommerde kondor in Arizona. -
'n Onvolwasse Kaliforniese kondor. -
Moche-kondor, 300 n.C. -
Die Tempel van die Kondor.
.jpg)
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Raven". Oxford English Dictionary (2nd). (1989). Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-861186-2.
- ↑ "A Quechua metaphor for a plane: Kuntur-man = "looking like a Condor"". Quechua.org.uk. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2014. Besoek op 20 Maart 2010.
- ↑ Robertson, C. J. R. (2003). "Albatrosses (Diomedeidae)". Grzimek's Animal Life Encyclopedia (2) 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins. Farmington Hills, MI: Gale Group. 113–116, 118–119. ISBN 0-7876-5784-0.
- ↑ Dunn, Jon L.; Alderfer, Jonathon (2006). "Accidentals, Extinct Species". In Levitt, Barbara (red.). National Geographic Field Guide to the Birds of North America (fifth uitg.). Washington D.C.: National Geographic Society. p. 467. ISBN 978-0-7922-5314-3.
- ↑ Ferguson-Lees, James; Christie, David A. (2001). Raptors of the World. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-618-12762-3.
- ↑ Lutz, Dick; Lutz, Richard L. (2002). Patagonia: At the Bottom of the World. DIMI Press. pp. 71–74. ISBN 0-931625-38-6.
- ↑ Benson, Elizabeth. The Mochica: A Culture of Peru. New York: Praeger Press, 1972.
- ↑ Berrin, Katherine & Larco Museum. The Spirit of Ancient Peru:Treasures from the Museo Arqueológico Rafael Larco Herrera. New York: Thames and Hudson, 1997.
Skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kaliforniese kondor.
Wikispecies het meer inligting verwant aan Andiese kondor
- Wikispecies het meer inligting verwant aan Kaliforniese kondor
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
