Atleetvoet
Atleetvoet (tinea pedis) is 'n bekende velinfeksie wat deur 'n swam veroorsaak word. Tekens en simptome sluit dikwels jeuk, krake en 'n rooierigheid in. In seldsame gevalle sal daar blase op die voet verskyn. Atleetvoet kan enige deel van die voet affekteer, maar die swam groei oor die algemeen tussen die tone en onder die voet. [1] Dieselfde swam kan ook op hande en en onder naels groei. Dit is'n lid van die groep van siektes wat bekend staan as tinea.[2]
Atleetvoet word veroorsaak deur 'n aantal verskillende swamme. [3] Dit sluit spesies van Trichophyton, Epidermophyton, en Microsporum in.[4] Die swam word gewoonlik opgedoen deur kontak met besmette vel, of swamme in die omgewing. Algemene plekke waar die swamme leef is naby swembaddens en in die kleedkamers.[5] Hulle kan ook versprei word deur diere.
Voorkoming kan plaasvind deur om nie kaalvoet in openbare storte te loop nie, toonnaels kort te hou en daagliks skoon sokkies aan te trek.[6] Tydens besmetting moet voete droog gehou word. Die kondisie word behandel met antifungusmedikasie, per mond of plaaslik aangewend.
Atleetvoet is die eerste keer in 1908 as 'n mediese term omskryf. 15% van die wêreld se bevolking word geaffekteer deur atleetvoet.[7] Mans is oor die algemeen meer vatbaar vir atleetvoet as vroue. Dit kom die meesdikwels in ouer kinders of jonger volwassenes voor. Deur die geskiedenis was atleetvoet 'n seldsame toestand, wat sedert die 1900's al hoe meer begin verskyn het, heel waarskynlik as gevolg van die toenemende gebruik van skoene, oefenklubs, oorlog en reis.[8]
Tekens en simptome[wysig | wysig bron]
Atleetvoet word in vier kategorieë verdeel: chroniese interdigitale atleetvoet; plantare (chroniese skubberigheid) atleetvoet; akute ulseratiewe tinea pedis; en vesiculobullous atleetvoet.[9][10] "Interdigitale" atleetvoet beteken dat dit tussen die tone voorkom. "Plantare" atleetvoet verwys na die voetsool. Ulseratiewe atleetvoet sluit skubberige letsels in. "Vesiculobullous" word gekenmerk deur vesikels en blase.
Atleetvoet kom oor die algemeen voor tussen die tone (interdigitale atleetvoet). [11][12][13] Voorvalle van interdigitale atleetvoet wat veroorsaak word deur die fungi, Trichophyton rubrum, kan moontlik sonder simptome wees, juk, of die vel tussen die tone kan rooi vertoon. Akute ulseratiewe atleetvoet wat deur die fungi,T. mentagrophytes, veroorsaak word, gaan gepaard met pyn en gebarste vel en 'n vreemde reuk as gevolg van die bakteriële infeksie.
Plantare atleetvoet word ook deur die fungus T. rubrum veroorsaak. Sommige areas van die voet sal rooi vertoon en die voetsool is bedek en poeieragtige barsies.
Vesiculobullous atleetvoet is minder algemeen en word gewoonlik veroorsaak deur die fungus T. mentagrophytes. Dit word gekenmerk deur 'n skielike uitbraak van jeukerigheid en blase wat op die sool van die voet verskyn.
Komplikasies[wysig | wysig bron]
Soos die siekte vorder kan die vel bars, wat lei tot bakteriese velinfeksie en inflammasie van die limfvate.[14] Indien dit nie behandel word nie, kan atleetvoet versprei na die toonnaels. Die swam word gevoed deur die keratien wat in naels gevind word. [15][16]
Atleetvoet kan jeukerigheid veroorsaak. Deur te krap word verdere skade aan die vel veroorsaak en die toestand word vererger, omdat die swam sodoende makliker versprei. In sommige gevalle kan oop wonde ontstaan as gevolg van die gasheer wat krap, wat lei tot bakteriële infeksie. Dit alles veroorsaak dat die genesingsproses uitgerek word.
Indien die gasheer krap kan die swam ook versprei na die vingers en onder die vingernaels. Indien dit nie gou genoeg gewas word nie, word die vingers ook geïnfekteer. Deur te krap kan die geïnfekteerde vel afval en in die omgewing en verdere verspreiding veroorsaak.
Oorsake[wysig | wysig bron]
Atleetvoet is 'n vorm van dermatofitosis (swaminfeksie van die vel). Die swam lewe onder die lae van dooie vel en teer op keratien. Dermatofiete is parasitiese swamme wat verkies om hulself in die menslike liggaam te huisves.
Oordrag[wysig | wysig bron]
Volgens die Verenigde Koninkryk se Nasionale Gesondheidsdiens is atleetvoet baie aansteeklik en kan versprei word deur middel van direkte en indirekte kontak. [17] Die siekte versprei deur direk met die infeksie in kontak te kom, byvoorbeeld deur aanraking. Indirek word dit versprei deur besmette items soos klere of handdoeke; of oppervlaktes soos die badkamer, stort of kleedkamervloere. Besmette dele van die vel brokkel af en so vind verspreiding plaas deur kouse, skoene, lakens, wasbakke, storte of troeteldiere.
Risikofaktore[wysig | wysig bron]
Verdere risikofaktore vir die verspreiding van atleetvoet is 'n verswakte immuunstelsel, soos in die geval van diabetes of MIV/Vigs.[18]
Diagnose[wysig | wysig bron]
Atleetvoet word gewoonlik gediagnoseer deur 'n fisiese ondersoek en deur na die pasiënt se mediese geskiedenis te kyk. Diagnose word oor die algemeen gemaak op grond van die tekens en simptome, maar dit kan bevestig word óf deur mikrobiese organismes of met behulp van 'n mikroskoop.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Symptoms of Ringworm". CDC (in Engels). 6 Desember 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2020. Besoek op 24 Januarie 2016.
- ↑ Moriarty, B; Hay, R; Morris-Jones, R (Julie 2012). "The diagnosis and management of tinea". BMJ. 345 (7): e4380. doi:10.1136/bmj.e4380. PMID 22782730.
- ↑ "Hygiene-related Diseases". CDC (in Engels). 24 Desember 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2020. Besoek op 24 Januarie 2016.
- ↑ Kaushik, N; Pujalte, GG; Reese, ST (Desember 2015). "Superficial Fungal Infections". Primary care. 42 (4): 501–16. doi:10.1016/j.pop.2015.08.004. PMID 26612371.
- ↑ Hawkins, DM; Smidt, AC (April 2014). "Superficial fungal infections in children". Pediatric clinics of North America. 61 (2): 443–55. doi:10.1016/j.pcl.2013.12.003. PMID 24636655.
- ↑ "People at Risk for Ringworm". CDC (in Engels). 6 Desember 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2020.
- ↑ Bell-Syer, SE; Khan, SM; Torgerson, DJ (17 Oktober 2012). Bell-Syer, Sally EM (red.). "Oral treatments for fungal infections of the skin of the foot". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 10: CD003584. doi:10.1002/14651858.CD003584.pub2. PMID 23076898.
- ↑ Mahmoud A. Ghannoum, John R. (2009). Antifungal Therapy. New York: Informa Healthcare. p. 258. ISBN 9780849387869. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Januarie 2016.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "Athlete's Foot" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 26 Mei 2010.
- ↑ TIougan, BE; Mancini, AJ; Mandell, JA; Cohen, DE; Sanchez, MR (November 2011). "Skin conditions in figure skaters, ice-hockey players and speed skaters: part II – cold-induced, infectious and inflammatory dermatoses". Sports Medicine. 41 (11): 967–984. doi:10.2165/11592190-000000000-00000. PMID 21985216.
- ↑ Al Hasan M; Fitzgerald SM; Saoudian M; Krishnaswamy G (2004). "Dermatology for the practicing allergist: Tinea pedis and its complications". Clinical and Molecular Allergy. 2 (1): 5. doi:10.1186/1476-7961-2-5. PMC 419368. PMID 15050029. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2007.
- ↑ Hainer BL (2003). "Dermatophyte infections". American Family Physician. 67 (1): 101–8. PMID 12537173.
- ↑ Hirschmann JV; Raugi GJ (2000). "Pustular tinea pedis". Journal of the American Academy of Dermatology. 42 (1 Pt 1): 132–133. doi:10.1016/S0190-9622(00)90022-7. PMID 10607333.
- ↑ The Merck Manual Professional Edition tinea pedis page Geargiveer 28 Januarie 2015 op Wayback Machine. Besoek 16 Januarie 2015.
- ↑ National Health Service webpage on Athlete's Foot Geargiveer 14 Januarie 2015 op Wayback Machine. Besoek 14 Januarie 2015.
- ↑ Flint, WW; Cain, JD (Maart 2014). "Nail and skin disorders of the foot". The Medical clinics of North America. 98 (2): 213–25. doi:10.1016/j.mcna.2013.11.002. PMID 24559870.
- ↑ National Health Service's webpage on Athlete's Foot causes Geargiveer 14 Januarie 2015 op Wayback Machine
- ↑ The Merck Manual Professional Edition. Tinea Pedis Geargiveer 28 Januarie 2015 op Wayback Machine