Bondeldraermonument

Die bondeldraermonument op Graaff-Reinet is opgerig ter ere van die Joodse smouse (bekend as Bondeldraers, Platvoete, Jooiens, Lappiesmouse, Bottelbekjode) wat 'n besondere bydrae tot die ekonomiese ontwikkeling van Suid-Afrika gemaak het.

Aan die einde van die 19de eeu het 'n beduidende aantal Jode uit veral Litaue hulle in die Kaapkolonie kom vestig. Hulle was brandarm met dikwels as enigste besitting die klere aan hulle lywe. Hier het hulle 'n bestaan gemaak as bondeldraer (smous, venter marskramer, dus rondreisende handelaar) na plase in verafgeleë gebiede. Aanvanklik het die smous lopende met sy handelsware in 'n rugsak op die plase aangekom. Later toe sake verbeter het, het hy met 'n muil of perd as lasdier gekom. Toe sake regtig vlot, het hy met 'n swaargelaaide kapkar getrek deur muile of perde gekom. Ruilhandel is gevoer – lewensmiddele is dikwels vir huide en velle verruil. Die boere het die smouse vriendelik ontvang. Gratis onderdak en kos is verskaf en sy perd is versorg. Die Christen-boer het 'n heilige eerbied vir die beskeie, maar trotse lid van God se uitverkore volk gehad. Aanvanklik kon die smouse nie die taal van die boere praat nie, maar sommige het die taal en kultuur van die plattelandse mense so hul eie gemaak, dat die Boere-Jode ontstaan het.

Lees ook

• Jode in Suid-Afrika

Bibliografie

• Coetzee, Abel: Die Afrikaanse Volkskultuur. Inleiding tot die studie van Volkskunde. Kaapstad: A.A. Balkema, 1960 (August Aimé Balkema)
• Coetzee, Abel: Woeling en Wording. Johannesburg: Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie, 1961
• Saron, Gustav: The Jews in South Africa. In: Lantern. Tydskrif vir Volksopvoeding. Jaargang 6, nr. 1, September 1956
• Schoeman, C.J.: Klein Jerusalem. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 25, nr. 3, Maart 1976
• van Schoor, A.M.: Notes from my diary. Pretoria: Makro Books, 1979. ISBN 0-909231-62-1
• Monument vir Joodse smouse op Graaff-Reinet onthul, Die Burger, 21 September 1989