Dorsiventrale blaar
'n Dorsiventrale blaar is 'n blaar waarvan die bo- en die onderkant duidelik van mekaar verskil. Die blaar bestaan in dwarssnee uit drie streke, naamlik die epidermislae (bo en onder), die groen mesofil en die are (vaatbondels).
Epidermis[wysig | wysig bron]
Sowel die boonste as die onderste oppervlak van die blaar word bedek deur 'n epidermislaag. Dit is 'n enkele, dig gepakte laag selle sonder intersellulêre lugruimtes. In dwarssnee vertoon hulle baksteenvormig, maar van bo gesien is hul vorm onreëlmatig. Gewoonlik besit gewone epidermissele geen cholorofil en is hulle deurskynend sodat lig deurgelaat kan word vir fotosintese. Die funksie van die epidermis is om die binneste blaarweefsels te beskerm. 'n Waterdigte, wasagtige kutikula bedek gewoonlik die buitekant van die epidermis en beperk waterverlies hoofsaaklik tot die stomata. Die onderste epidermis van 'n dorsiventrale blaar besit openinge wat deur twee cholorofilbevattende sluitselle, naamlik die huidmondjies (stomata) begrens word. Die huidmondjies laat gaswisseling toe sodat fotosintese, asemhaling en transpirasie kan plaasvind. Soms groei een- of meersellige hare ook uit die epidermis van die blare.
Mesofil[wysig | wysig bron]
Die ruimte tussen die boonste en die onderste epidermis word hoofsaaklik in beslag geneem deur dunwandige parenchiemselle wat chloroplaste besit en as mesofil bekend staan. Omdat hierdie selle chloroplaste besit, word hulle ook soms chlorenchiem genoem. Clorenchiem sluit egter enige plantweefsel in wat chloroplaste bevat, dit wil sê groen selle van blare, stingels, groen blomdele, jong vrugte, en so voorts. Daar word twee soorte mesofil in 'n dorsiventrale blaar aangetref, naamlik palissadeweefsel (palissadeparenchiem) en sponsweefsel (sponsparenchiem). Die mesofil, veral die palissadeselle, is die vernaamste weefsel vir fotosintese.
Palissadeweefsel[wysig | wysig bron]
Die palissadeweefsel of palissadeparenchiem is een of meer lae langwerpige, dunwandige parenchiemselle net onder die boonste epidermis. Hierdie selle besit baie chloroplaste sodat die bokant van die blaar donkerder van kleur vertoon as die onderkant, dit wil sê 'n dorsiventrale blaar. Intersellulêre lugruimtes wat met die ander groter intersellulêre lugruimtes in die sponsweefsel verbind, kom voor. Hierdie intersellulêre lugruimtes is nie so groot soos dié in die sponsweefsel nie. Intersellulêre lugruimtes maak gaswisseling deur die blaarselle moontlik.
Sponsweefsel[wysig | wysig bron]
Die sponsweefsel of sponsparenchiem is gewoonlik 'n aantal lae ronde of onreëlmatige parenchiemselle met dun wande. Hierdie selle bevat chloroplaste, maar nie so baie soos die palissadeselle nie. Baie groot intersellulêre lugruimtes, wat met die lugkamer agter elke huidmondjie verbind is, kom voor.
Are[wysig | wysig bron]
Die are (vaatbondels), wat die blaarskyf versterk, word tussen die mesofilselle gevind, behalwe die hoofaar wat van die boonste tot die onderste epidermis kan strek. Omdat die are vertakkings van die vaatbondels van die stingel is, bestaan hulle ook uit xileem en floëem. Die xileem is aan die bokant geleë en die floëem naaste aan die onderste epidermis. Die xileem vervoer veral water en opgeloste ione na die mesofil, terwyl die floëem veral organiese stowwe van die mesofil af na ander plantdele vervoer, soos koolhidrate. Die vaatbondel word omring deur 'n vaatbondelskede wat meestal uit dunwandige parenchiem of dikwandige sklerenchiemvesels bestaan. Die vaatbondelskede kan 'n rol speel in die geleiding van water en opgeloste ione, die opberging van organiese stowwe en fotosintese. By groter are word versterkende weefsel, byvoorbeeld sklerenchiemvesels of kollenchiem, dikwels tussen die epidermis en die vaatbondelskede aangetref. Baie dikotiele besit 'n kambium tussen die xileem en die floëem in 'n aar. Die kambium is egter dikwels moeilik onderskeibaar van die ander weefsels van die aar.
Huidmondjie[wysig | wysig bron]
'n Huidmondjie (stoma; meervoud: stomata) bestaan uit 'n opening in die epidermis en twee boonvormige sluitselle wat die opening omring. Die huidmondjies laat koolstofdioksied in en suurstof uit tydens fotosintese. Tydens asemhaling laat dit suurstof in en koolstofdioksied uit. Dit laat ook waterdamp uit die blaar ontsnap gedurende transpirasie ('n proses wat nadele en voordele vir die plant inhou). In sekere toestande kan die opening deur die sluitselle gesluit word. Die buikwande van 'n sluitsel (dit wil s. In sekere toestande kan die opening deur die sluitselle gesluit word. Die buikwande van 'n sluitsel (dit wil sê die wande naaste aan die opening) is dik, terwyl die rugwande (die wande verste van die opening) dun is. 'n Sluitsel verskil ook nog van 'n gewone deurskynende epidermissel in die opsig dat dit chloroplaste besit. Direk onder die opening van die huidmondjie is 'n lugkamer wat met die intersellulêre lugruimtes van die mesofil verbind is. Stomata is gewoonlik die volopste in die onderste epidermis van blare, maar kom ook in die epidermis van jong, groen dele, byvoorbeeld stingels, voor.
Bronne[wysig | wysig bron]
- Senior Biologie, Du Toit, Van Rensburg, Du Toit, Botha, Van der Merwe, Volschenk, Van der Westhuyzen, De Kock, Niebuhr. Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Beperk, 1989.
