Gaan na inhoud

Serwiese Rewolusie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Serwiese Rewolusie

Slag van Mišar (1806), skildery deur Afanasij Šeloumov
Datum Eerste Serwiese Opstand:
14 Februarie 1804 – 7 Oktober 1813, Hadži-Prodan se rebellie:
27 September – 30 Desember 1814
, Tweede Serwiese Opstand:
23 April 1815 – 26 Julie 1817
Ligging Die Balkan (Sentraal-Serwië en 'n deel van Bosnië)
Resultaat Eerste Serwiese Opstand
  • Ottomaanse oorwinning
    • Vernietiging van die Serwiese rebelleregering

Hadži-Prodan se rebellie

Tweede Serwiese Opstand

  • Serwiese oorwinning
    • Totstandkoming van die outonome Vorstedom Serwië
Gebieds-
veranderinge
Die Ottomaanse Ryk verloor direkte beheer oor die Sanjak van Smederevo
Strydende partye
Eerste Serwiese Opstand (1804–1813) Rewolusionêre Serwië
Ondersteun deur die:
Vlag van Russiese Ryk Rusland (1807-12),
Walachye
Eerste Serwiese Opstand (1804–1813)
Dahijas (1804)
Ottomaanse Ryk (vanaf 1805)
  • Ejalet Bosnië
  • Pasjalik van Iskodra
  • Pasjalik van Janina

Ondersteun deur:
Vlag van Frankryk Frankryk[1]

Aanvoerders
  • Eerste Serwiese Opstand (1804–1813)
  • Đorđe Petrović (bynaam: Karađorđe)
  • Matija Nenadović
  • Jakov Nenadović
  • Mladen Milovanović
  • Milenko Stojković
  • Stanoje Glavaš
  • Vasa Čarapić (sterf tydens gevegte)
  • Hajduk-Veljko (sterf tydens gevegte)
  • Miloš Obrenović (gewond tydens gevegte)
  • Petar Dobrnjac
  • Tomo Milinović
  • Zeka Buljubaša (sterf tydens gevegte)
  • Hadži-Prodan se rebellie (1814)
  • Hadži-Prodan
  • Stanoje Glavaš (tereggestel)
  • Tweede Serwiese Opstand (1815–1817)
  • Miloš Obrenović
  • Jovan Obrenović
  • Milić Drinčić (sterf tydens gevegte)
  • Jovan Dimitrijević Dobrača
  • Petar Nikolajević Moler
  • Stojan Čupić (sterf tydens gevegte)
  • Sima Nenadović (sterf tydens gevegte)
  • Sima Katić
  • Toma Vučić Perišić
  • Tanasko Rajić (sterf tydens gevegte)
  • Eerste Serwiese Opstand (1804–1813)
  • Mehmed-aga Fočić (sterf tydens gevegte)
  • Aganlija (sterf tydens gevegte)
  • Kučuk-Alija (sterf tydens gevegte)
  • Mula Jusuf (sterf tydens gevegte)
  • Selim III (Sultan; tot 1807)
  • Mustafa IV (Sultan; 1807-08)
  • Mahmud II (Sultan; vanaf 1808)
  • Sulejman-paša Skopljak
  • Hurshid Pasha
  • Bekir Pasha
  • Sinan-paša Sijerčić (sterf tydens gevegte)
  • Osman Gradaščević (sterf tydens gevegte)
  • Mehmed-beg Kulenović (sterf tydens gevegte)
  • Ibrahim Bushati
  • Muhtar Pasha
  • Veli Pasha
  • Rebellie van Hadži-Prodan (1814)
  • Mahmud II (Sultan)
  • Sulejman-paša Skopljak
  • Tweede Serwiese Opstand (1815–1817)
  • Mahmud II (Sultan)
  • Maraşlı Ali Pasha
  • Sulejman-paša Skopljak
  • Hurshid Pasha
  • Ibrahim-Pasa
  • Osman-beg (sterf tydens gevegte)
  • Seuchesmu
  • Caja-Imšir (sterf tydens gevegte)
  • Kara-Mustafa (sterf tydens gevegte)
Die hoofvlag van die rewolusie

Die Serwiese Rewolusie (Serwies: Српска револуција; Afrikaanse transliterasie: Srpska rewoloetsija) was 'n nasionale opstand en grondwetlike verandering in Serwië wat tussen 1804 en 1835 plaasgevind het. In dié tydperk het die gebied verander van 'n Ottomaanse provinsie tot 'n rebellegebied, 'n grondwetlike monargie en, uiteindelik, moderne Serwië.

In 1804 het die Ottomaanse Janitsaar besluit om alle prominente adellikes in Sentraal-Serwië tereg te stel, 'n stap wat bekendstaan as die Slagting van die Knezes. Die hoofde van die vermoorde Serwiese adellikes is op die sentrale plein ten toon gestel om as voorbeeld te dien vir diegene wat moontlik teen Ottomaanse heerskappy wou saamsweer. Die gebeurtenis het egter, in teenstelling met die beoogde doel, die Serwiese Rewolusie begin wat daarop gemik was om 'n einde te maak aan 370 jaar van Ottomaanse besetting. Die eerste deel van die tydperk, van 1804 tot 1817, is gekenmerk deur 'n gewelddadige stryd om onafhanklikheid van die Ottomaanse Ryk, met twee gewapende opstande wat met 'n wapenstilstand beëindig is. Die latere tydperk (1817–1835) is gekenmerk deur die vreedsame konsolidasie van politieke mag van die toenemend outonome Serwië, wat uitgeloop het op die erkenning van die Serwiese vorste se reg op oorerflike heerskappy in 1830 en 1833, en die territoriale uitbreiding van die jong monargie.[2]

Die eerste geskrewe grondwet in 1835 het feodalisme en lyfeienskap afgeskaf,[3] en die land was 'n suserein.[2] Die term "Serwiese Rewolusie" is geskep deur 'n Duitse akademikus en geskiedkundige, Leopold von Ranke, in sy boek Die Serbische Revolution wat in 1829 gepubliseer is. Hierdie gebeurtenisse het die fondament gelê vir moderne Serwië.[4]

Die tydperk word verder soos volg verdeel:

  • Eerste Serwiese opstand (1804-'13), gelei deur Karađorđe Petrović
  • Hadži-Prodan se rebellie (1814)
  • Tweede Serwiese opstand (1815-'17), gelei deur Miloš Obrenović
  • Amptelike erkenning van die Serwiese staat (1815-'33)
  • Amptelike Serwiese grondwet (1835)

"Die Proklamasie" (1809) deur Karađorđe in die hoofstad Belgrado verteenwoordig die waarskynlike hoogtepunt van die eerste fase. Dit het 'n beroep om nasionale eenheid gedoen en gesteun op Serwië se geskiedenis van vryheid van godsdiens, en 'n formele, geskrewe regstaat geëis, wat die Ottomaanse Ryk versuim het om te voorsien. Dit het ook 'n beroep op Serwiërs gedoen om die betaling van belasting aan die Porte te staak, wat as onbillike diskriminasie geag is op grond van godsdienstige affiliasie. Afgesien van die wegdoen van belastingverpligtinge op nie-Moslems (jizya), het die revolusionêre in 1806 ook alle feodale verpligtinge afgeskaf, slegs 15 jaar na die Franse Rewolusie, en kleinboere (lyfeienes) en slawe afgeskaf, wat 'n groot maatskaplike breuk met die verlede daargestel het.

Die bewind van Miloš Obrenović het die suksesse van die opstande gekonsolideer, wat gelei het tot die afkondiging van die eerste grondwet in die Balkan en die stigting van die eerste (steeds bestaande) Serwiese instelling van hoër onderwys, die Groot Akademie van Belgrado (1808). In 1830 en weer in 1833 is Serwië as 'n outonome vorstedom erken, met prinse wat jaarliks eerbetoon betaal het aan die Porte. Uiteindelik het de facto-onafhanklikheid in 1867 gekom, met die onttrekking van Ottomaanse garnisoene uit die vorstedom; de jure-onafhanklikheid is formeel erken tydens die Kongres van Berlyn in 1878.

Galery

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Meriage, Lawrence P. (27 Januarie 2017). "The First Serbian Uprising (1804–1813) and the Nineteenth-Century Origins of the Eastern Question". Slavic Review. 37 (3): 421–439. doi:10.2307/2497684. JSTOR 2497684. S2CID 222355180.
  2. 2,0 2,1 Plamen Mitev (2010). Empires and Peninsulas: Southeastern Europe Between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. LIT Verlag Münster. pp. 147–. ISBN 978-3-643-10611-7. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2023. Besoek op 25 Oktober 2015.
  3. "Dr". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2012. Besoek op 29 Maart 2015.
  4. L. S. Stavrianos, The Balkans since 1453 (Londen: Hurst and Co., 2000), pp. 248–250.

Bronne

[wysig | wysig bron]