Serwiese Rewolusie
| Serwiese Rewolusie | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Slag van Mišar (1806), skildery deur Afanasij Šeloumov | |||||||||
| |||||||||
| Strydende partye | |||||||||
| Eerste Serwiese Opstand (1804-1813) Rewolusionêre Serwië Ondersteun deur die:  Rusland (1807-12),Walachye |
Eerste Serwiese Opstand (1804-1813) Dahijas (1804) Ottomaanse Ryk (vanaf 1805)
| ||||||||
| Aanvoerders | |||||||||
|
| ||||||||
Die Serwiese Rewolusie (Serwies: Српска револуција; Afrikaanse transliterasie: Srpska rewoloetsija) was 'n nasionale opstand en grondwetlike verandering in Serwië wat tussen 1804 en 1835 plaasgevind het. In dié tydperk het die gebied verander van 'n Ottomaanse provinsie tot 'n rebellegebied, 'n grondwetlike monargie en, uiteindelik, moderne Serwië.
In 1804 het die Ottomaanse Janitsaar besluit om alle prominente adellikes in Sentraal-Serwië tereg te stel, 'n stap wat bekendstaan as die Slagting van die Knezes. Die hoofde van die vermoorde Serwiese adellikes is op die sentrale plein ten toon gestel om as voorbeeld te dien vir diegene wat moontlik teen Ottomaanse heerskappy wou saamsweer. Die gebeurtenis het egter, in teenstelling met die beoogde doel, die Serwiese Rewolusie begin wat daarop gemik was om 'n einde te maak aan 370 jaar van Ottomaanse besetting. Die eerste deel van die tydperk, van 1804 tot 1817, is gekenmerk deur 'n gewelddadige stryd om onafhanklikheid van die Ottomaanse Ryk, met twee gewapende opstande wat met 'n wapenstilstand beëindig is. Die latere tydperk (1817-1835) is gekenmerk deur die vreedsame konsolidasie van politieke mag van die toenemend outonome Serwië, wat uitgeloop het op die erkenning van die Serwiese vorste se reg op oorerflike heerskappy in 1830 en 1833, en die territoriale uitbreiding van die jong monargie.[2]
Die eerste geskrewe grondwet in 1835 het feodalisme en lyfeienskap afgeskaf,[3] en die land was 'n suserein.[2] Die term "Serwiese Rewolusie" is geskep deur 'n Duitse akademikus en geskiedkundige, Leopold von Ranke, in sy boek Die Serbische Revolution wat in 1829 gepubliseer is. Hierdie gebeurtenisse het die fondament gelê vir moderne Serwië.[4]
Die tydperk word verder soos volg verdeel:
- Eerste Serwiese opstand (1804-'13), gelei deur Karađorđe Petrović
- Hadži-Prodan se rebellie (1814)
- Tweede Serwiese opstand (1815-'17), gelei deur Miloš Obrenović
- Amptelike erkenning van die Serwiese staat (1815-'33)
- Amptelike Serwiese grondwet (1835)
"Die Proklamasie" (1809) deur Karađorđe in die hoofstad Belgrado verteenwoordig die waarskynlike hoogtepunt van die eerste fase. Dit het 'n beroep om nasionale eenheid gedoen en gesteun op Serwië se geskiedenis van vryheid van godsdiens, en 'n formele, geskrewe regstaat geëis, wat die Ottomaanse Ryk versuim het om te voorsien. Dit het ook 'n beroep op Serwiërs gedoen om die betaling van belasting aan die Porte te staak, wat as onbillike diskriminasie geag is op grond van godsdienstige affiliasie. Afgesien van die wegdoen van belastingverpligtinge op nie-Moslems (jizya), het die revolusionêre in 1806 ook alle feodale verpligtinge afgeskaf, slegs 15 jaar na die Franse Rewolusie, en kleinboere (lyfeienes) en slawe afgeskaf, wat 'n groot maatskaplike breuk met die verlede daargestel het.
Die bewind van Miloš Obrenović het die suksesse van die opstande gekonsolideer, wat gelei het tot die afkondiging van die eerste grondwet in die Balkan en die stigting van die eerste (steeds bestaande) Serwiese instelling van hoër onderwys, die Groot Akademie van Belgrado (1808). In 1830 en weer in 1833 is Serwië as 'n outonome vorstedom erken, met prinse wat jaarliks eerbetoon betaal het aan die Porte. Uiteindelik het de facto-onafhanklikheid in 1867 gekom, met die onttrekking van Ottomaanse garnisoene uit die vorstedom; de jure-onafhanklikheid is formeel erken tydens die Kongres van Berlyn in 1878.
Galery[wysig | wysig bron]
-
Die ruïnes van die fort van die slag van Ivankovac -
Die ruïnes van die Deligrad oorlogsfort -
Revolusionêre Serwië in 1809 -
Revolusionêre Serwië in 1813
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Meriage, Lawrence P. (27 Januarie 2017). "The First Serbian Uprising (1804-1813) and the Nineteenth-Century Origins of the Eastern Question". Slavic Review. 37 (3): 421–439. doi:10.2307/2497684. JSTOR 2497684. S2CID 222355180.
- ↑ 2,0 2,1 Plamen Mitev (2010). Empires and Peninsulas: Southeastern Europe Between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. LIT Verlag Münster. pp. 147–. ISBN 978-3-643-10611-7. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2023. Besoek op 25 Oktober 2015.
- ↑ "Dr". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2012. Besoek op 29 Maart 2015.
- ↑ L. S. Stavrianos, The Balkans since 1453 (Londen: Hurst and Co., 2000), pp. 248–250.
Bronne[wysig | wysig bron]
- Leopold Ranke: Die serbische Revolution. Aus serbischen Papieren und Mittheilungen. Hamburg, Friedrich Perthes, 1829 (gedigitaliseer); 2. A. Berlyn, Duncker & Humblot, 1844 (gedigitaliseer)
- (Russiese vertaling deur Pjotr Bartenef) Istorija Serbii po serbskim istotschnikam История Сербии по сербским источникам. 2. Moskouse uitgawe 1876 (eerste uitgawe 1857)
- Bataković, Dušan T., red. (2005). Histoire du peuple serbe [Geskiedenis van die Serwiese Mense] (in Frans). Lausanne: L'Age d'Homme. ISBN 9782825119587. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2023. Besoek op 2 Maart 2018.
- Bataković, Dušan T. (2006). "A Balkan-Style French Revolution? The 1804 Serbian Uprising in European Perspective" (PDF). Balcanica (36). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 23 September 2015. Besoek op 27 Januarie 2017.
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915.
- Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries. Vol. 1. Drukpers van die Universiteit van Cambridge. ISBN 9780521252492. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2023. Besoek op 10 November 2020.
- MacKenzie, David (1996). "The Serbian Warrior Myth and Serbia's Liberation, 1804–1815". Serbian Studies: Journal of the North American Society for Serbian Studies. 10 (2): 133–148. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2023. Besoek op 10 November 2020.
- Meriage, Lawrence P. (1978). "The First Serbian Uprising (1804–1813) and the Nineteenth-Century Origins of the Eastern Question" (PDF). Slavic Review. 37 (3): 421–439. doi:10.2307/2497684. JSTOR 2497684. S2CID 222355180. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 31 Augustus 2021. Besoek op 10 November 2020.
- Pavlowitch, Stevan K. (2002). Serbia: The History behind the Name. London: Hurst & Company. ISBN 9781850654773. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Januarie 2023. Besoek op 6 Mei 2019.
- Radosavljević, Nedeljko V. (2010). "The Serbian Revolution and the Creation of the Modern State: The Beginning of Geopolitical Changes in the Balkan Peninsula in the 19th Century". Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag. pp. 171–178. ISBN 9783643106117. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Januarie 2023. Besoek op 25 Oktober 2015.
- Rajić, Suzana (2010). "Serbia – the Revival of the Nation-state, 1804–1829: From Turkish Provinces to Autonomous Principality". Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlyn: LIT Verlag. pp. 143–148. ISBN 9783643106117. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Januarie 2023. Besoek op 25 Oktober 2015.
- Sowards, Steven W. (2009). "The Serbian Revolution and the Serbian State". Twenty-Five Lectures on Modern Balkan History: The Balkans in the Age of Nationalism. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Oktober 2017. Besoek op 7 November 2008.
- Zens, Robert W. (2012). "In the Name of the Sultan: Haci Mustafa Pasha of Belgrade and Ottoman Provincial Rule in the Late 18th Century". International Journal of Middle East Studies. 44 (1): 129–146. doi:10.1017/S0020743811001280. JSTOR 41474984. S2CID 162893473. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 November 2020. Besoek op 10 November 2020.