Endemie (ekologie): Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis

← Ouer wysiging Nuwer wysiging →

Content deleted Content added

VisueelWikiteks

Inline

Wysiging soos op 11:12, 22 Januarie 2016

Hierdie artikel behandel die ekologiese betekenis van "endemies". Sien endemies vir ander betekenisse.

Fynbos is endemies aan Suid-Afrika en kom nie elders voor nie.

Endemies in biologie en ekologie beteken eksklusief inheems aan 'n plek of biota. Dit is in kontras met 'n aantal ander terme wat "nie inheems" beteken (soos eksoties, indringer, ingevoer, genaturaliseer, nie-inheems). Let daarop dat dit ook onderskei word van inheems: 'n Endemiese spesie is uniek aan daardie plek of omgewing, en word nie natuurlik gevind op enige ander plek ter wêreld nie, terwyl 'n inheemse spesie nie uniek is nie, omdat dit ook inheems aan ander liggings is.

Gewoonlik word die term aan 'n diskrete geografiese eenheid toegeken, mees algemeen 'n eiland of eilandgroep, maar soms aan 'n land of ander gedefinieerde area.

Eilande is veral geneig om endemiese lewensvorms te ontwikkel juis as gevolg van hul geografiese isolasie; afgeleë eilandgroepe, soos Hawaii en die Galapagos het groot getalle endemiese spesies. Die afgesonderde area en kwesbaarheid aan die invloed van mense en ingevoerde spesies beteken dat endemiese spesies al té maklik kan uitsterf.

Endemiese spesies kan ook ontwikkel in ander biologies geïsoleerde areas, soos die hoëvelde van Ethiopië, of groot waterliggame soos die Baikalmeer.

Volgens die Wêreldnatuurlewefonds besit die volgende ekostreke die grootste persentasie endemiese plante:

Madagaskar laeveldwoude en droë bladwisselende woude (Madagaskar)
Nieu-Kaledonië reënwoude en droë woude (Nieu-Kaledonië)
Hawaii tropiese klamwoude en droë woude (Verenigde State)
Sierra Madre de Oaxaca denne-eikwoude en Sierra Madre del Sur denne-eikwoude (Mexiko, Guatemala)
Fynbos (Suid-Afrika)
Kwongan heidevelde (Australië)

@@ Lyn 1: / Lyn 1: @@
 :''Hierdie artikel behandel die ekologiese betekenis van "endemies". Sien [[endemies]] vir ander betekenisse.''
 [[Lêer:Fynbos-landscape-2.jpg|thumb|200px|[[Fynbos]] is endemies aan Suid-Afrika en kom nie elders voor nie.]]
-[[Lêer:Dronte 17th Century color corrected.jpg|thumb|200px|Die [[Dodo]] was endemies aan [[Mauritius]] en het nie elders voorgekom nie.]]
+[[Lêer:Dronte 17th Century color corrected.jpg|thumb|200px|Die [[dodo]] (reeds uitgestorwe) was endemies aan [[Mauritius]] en het nie elders voorgekom nie.]]
-'''Endemies''' in [[biologie]] en [[ekologie]] beteken eksklusief inheems aan 'n plek of biota. Dit is in kontras met 'n aantal ander terme wat "nie inheems" beteken (soos eksoties, [[indringer]], ingevoer, genaturaliseer, nie-inheems). Let daarop dat dit ook onderskei word van '''''[[inheems]]''''': 'n ''Endemiese spesie'' is uniek aan daardie plek of omgewing, en word nie natuurlik gevind op enige ander plek ter wêreld nie, terwyl 'n ''inheemse spesie'' nie uniek is nie, omdat dit ook inheems aan ander liggings is.
+'''Endemies''' in [[biologie]] en [[ekologie]] beteken eksklusief inheems aan 'n plek of biota. Dit is in kontras met 'n aantal ander terme wat "nie inheems" beteken (soos eksoties, indringer, ingevoer, genaturaliseer, nie-inheems). Let daarop dat dit ook onderskei word van '''''[[inheems]]''''': 'n ''Endemiese spesie'' is uniek aan daardie plek of omgewing, en word nie natuurlik gevind op enige ander plek ter wêreld nie, terwyl 'n ''inheemse spesie'' nie uniek is nie, omdat dit ook inheems aan ander liggings is.
 Gewoonlik word die term aan 'n diskrete geografiese eenheid toegeken, mees algemeen 'n eiland of eilandgroep, maar soms aan 'n land of ander gedefinieerde area.
-Eilande is veral geneig om endemiese lewensvorms te ontwikkel juis as gevolg van hul geografiese isolasie; afgeleë eilandgroepe, soos [[Hawaii]] en die [[Galápagos-eilande|Galapagos]] het groot getalle endemiese spesies. Die afgesonderde area en kwesbaarheid aan die invloed van mense en ingevoerde spesies beteken dat endemiese spesies al té maklik kan [[uitgestorwe spesies|uitsterf]].
+Eilande is veral geneig om endemiese lewensvorms te ontwikkel juis as gevolg van hul geografiese isolasie; afgeleë eilandgroepe, soos [[Hawaii]] en die [[Galápagos-eilande|Galapagos]] het groot getalle endemiese spesies. Die afgesonderde area en kwesbaarheid aan die invloed van mense en ingevoerde spesies beteken dat endemiese spesies al té maklik kan uitsterf.
 Endemiese spesies kan ook ontwikkel in ander biologies geïsoleerde areas, soos die hoëvelde van [[Ethiopië]], of groot waterliggame soos die [[Baikalmeer]].
-Volgens die [[World Wildlife Fund]] word die volgende [[ekostreke]] die grootste persentasie endemiese plante:
+Volgens die Wêreldnatuurlewefonds besit die volgende ekostreke die grootste persentasie endemiese plante:
-* [[Madagaskar laeveldwoude]] en [[Madagaskar droë bladwisselende woude|droë bladwisselende woude]] ([[Madagaskar]])
+* Madagaskar laeveldwoude en droë bladwisselende woude ([[Madagaskar]])
-* [[Nieu-Kaledonië reënwoude]] en [[Nieu-Kaledonië droë woude|droë woude]] ([[Nieu-Kaledonië]])
+* Nieu-Kaledonië reënwoude en droë woude ([[Nieu-Kaledonië]])
-* [[Hawaii tropiese Klamwoude]] en [[Hawaii tropiese droë woude|droë woude]] ([[Verenigde State]])
+* Hawaii tropiese klamwoude en droë woude ([[Verenigde State]])
-* [[Sierra Madre de Oaxaca denne-eikwoude|Sierra Madre de Oaxaca]] en [[Sierra Madre del Sur denne-eikwoude]] ([[Mexiko]], [[Guatemala]])
+* Sierra Madre de Oaxaca denne-eikwoude en Sierra Madre del Sur denne-eikwoude ([[Mexiko]], [[Guatemala]])
 * [[Fynbos]] ([[Suid-Afrika]])
-* [[Kwongan heidevelde]] ([[Australië]])
+* Kwongan heidevelde ([[Australië]])
 [[Kategorie:Ekologie]]