81
wysigings
Verskil tussen weergawes van "Ensiklopedie"
Jump to navigation
Jump to search
k
Wysigings deur 129.205.124.248 teruggerol na laaste weergawe deur K175
Etikette: Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf |
Wiki13 (besprekings | bydraes) k (Wysigings deur 129.205.124.248 teruggerol na laaste weergawe deur K175) Etiket: Terugrol |
||
|
Alhoewel onderwerpe in enige ensiklopedie dikwels 'n definiërende beskrywing bevat, kan die aspek van 'n [[woordeboek]] – naslaanwerk met 'n alfabetiese lys van woorde of terme en inligting daaromtrent – nie met die ingesteldheid van 'n ensiklopedie verwar word nie.
== Klassifikasie ==
Daar is verskeie soorte ensiklopedieë:
* Algemene ensiklopedieë, soos byvoorbeeld die bekende "''[[Encyclopædia Britannica]]''", wat artikels oor onderwerpe in 'n wye verskeidenheid vakgebiede bevat.
* Gespesialiseerde ensiklopedieë wat alleen artikels oor sekere vakgebiede bevat, byvoorbeeld mediese ensiklopedieë.
[[Lêer:Encyclopedie de D'Alembert et Diderot - Premiere Page - ENC 1-NA5.jpg|duimnael|regs|250px|Die Franse ''Encyclopédie'' van 1751]]
In die klassieke Griekse oudheid is kennis gewoonlik mondeling oorgedra; die interdissiplinêre kennis of ''enkyklios paideia'' wat as belangrik vir die onderwys van jong mense beskou is, het kunste en wetenskappe ingesluit.
Die eerste bekende stelselmatige versameling van kennis is in die [[Romeinse Ryk]] saamgestel – die geleerde Marcius Terentius Varro, 'n tydgenoot van [[Cicero|Marcus Tullius Cicero]], het in sy ''Disciplinarum libri IX'' vir die eerste verskillende leerstellings en spekulatiewe teorieë uit vakgebiede soos retoriek, grammatika, musiek, geneeskunde, geometrie en sterrekunde in een werk saamgevat.
Hierdie stelselmatige versameling van kennis het later die aanleiding gegee tot die Sewe Vrye Kunste of ''Artes liberales'', 'n kanon van kennis wat onder meer op inisiatief van die kerkvader Augustinus saamgestel is.
Die eerste naslaanwerk of ensiklopedie in die moderne sin was die 37 boekdele van Plinius die Ouere ([[23]]-[[79]] n.C.) se ''Naturalis Historiae''. Die werk is uit duisende Griekse en Romeinse natuurkundige bronne saamgestel en verteenwoordig 'n volledige versameling van die destydse wetenskaplike kennis wat volgens vakgebiede soos biografie en geografie gekategoriseer is. Die werk het tot in die 19de eeu die basis van die natuurwetenskappe gevorm, alhoewel Plinius ook spekulatiewe verhale soos dié oor Skitiese kannibale as wetenskaplike kennis beskou het.
Een van die laaste ensiklopedieë, wat die wetenskaplike kennis in kategorieë onderverdeel het, was [[Francis Bacon (wetenskaplike, 1561)|Francis Bacon]] se ''Instauratio magna'' (omstreeks [[1620]]). Bacon het 'n poging onderneem om die tradisionele Vrye Kunste op 'n nuwe moderne manier te kategoriseer. Vanaf die tweede helfte van die [[17de eeu]] was ensiklopedieë alfabeties van aard.
Die 18de en 19de eeu was die klassieke ensiklopediese tydperk waarin nasionale en universele ensiklopedieë ontstaan het. Die ''Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des arts en métiers'' van [[Denis Diderot|Diderot]], d'Alembert en ander, wat vanaf [[1751]] verskyn het, is in die gees van die Verligting geskryf en was baie neutraal ten opsigte van die feite wat aangebied is, maar was nogtans selektief by die keuse van sy materiaal en vol van kommentare. Die skrywers het die belangrikheid van die ambagte en wetenskappe beklemtoon en tegelykertyd skerp en ironiese of selfs blasfemiese kommentaar op irrasionele onderwerpe soos godsdienste gelewer. Die artikel oor kannibalisme het byvoorbeeld 'n verwysing na die Christelike eucharistie bevat.<ref>[http://science.orf.at/science/news/29082 ''ORF (Oostenrykse Uitsaaikorporasie) – Gevaarlike kennis'']</ref>
Later ensiklopedieë soos die Duitse ''Brockhaus''-ensiklopedie, wat wêreldwyd as 'n voorbeeld vir 'n universele ensiklopedie beskou is, was eerder objektief en neutraal en daarop gemik om wetenskaplike kennis ook vir leke toeganklik te maak.
== Groot ensiklopedieë ==
| |||