Sápmi: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k robot Bygevoeg: eo, es, fi, fr, it, ja, ru Verwyder: bg, ca, da, et, kw, nn, no, ro, zh Verander: cs, de, en, hu, la, nl, sv
Lyn 47: Lyn 47:


== Sápmi ==
== Sápmi ==
Sápmi is ‘n naam in die [[Sami taal]] en word gewoonlik in amptelike konteks gebruik om te verwys na Sami regte, terwyl die naam ''Lapland'' die Afrikaanse (en Engelse) spelling is vir die Sweedse ''Lappland.'' Die Fins is ''Lappi'' en in Norweegs word na die sami verwys as ''Finnmark''. (Sápmi sluit al die grond gebiede oor al die lande in) Die naam wat tradisioneel in [[Latyn]] gebruik is, is ''Fenni'', maar sedert die 13de eeu het ''Laponia'' die woord vervang. Die keuse van name of woorde vir die mense en taal is beisg om ‘n saak van [[polititiesekorrektheid]] te word, maar provinsie and counties (?) dra steeds die ou ("lap") name.
Sápmi is ‘n naam in die [[Sami taal]] en word gewoonlik in amptelike konteks gebruik om te verwys na Sami regte, terwyl die naam ''Lapland'' die Afrikaanse (en Engelse) spelling is vir die Sweedse ''Lappland.'' Die Fins is ''Lappi'' en in Norweegs word na die sami verwys as ''Finnmark''. (Sápmi sluit al die grond gebiede oor al die lande in) Die naam wat tradisioneel in [[Latyn]] gebruik is, is ''Fenni'', maar sedert die 13de eeu het ''Laponia'' die woord vervang. Die keuse van name of woorde vir die mense en taal is besig om 'n saak van [[politiesekorrektheid]] te word, maar provinsie and counties (?) dra steeds die ou ("lap") name.


== Sami Parlement ==
== Sami Parlement ==

Wysiging soos op 19:08, 10 Mei 2006

Sápmi
Finnmark, Lappland, Lappi, Кольский
Sami flag Noorweë Swede Finland Rusland
(In Detail)
Location Lapland
Tale Sami, Noorweegs, Sweeds, Fins, Russies
Oppervlak -
Bevolking
 - Sami
 - Nie-Sami
- (Jaar)
- (Jaar)
Onafhanklikheid Geen¹
Tydsone UTC +1 to +3
¹ Sluit in dele vanNoorweë, Swede, Finland and Rusland onderskeidelik, maar met verskillende grade van outonomie vir die Sami bevolking.

Lapland, (ook Sápmi), is die gebied tradisioneel deur die Sami bewoon. Dit is geleë in Nood Europa and sluit in die noordelike dele van Skandinawië en Finland saammet die Kola skiereiland in Rusland. Slegs ‘n minderheid van die Sami beoefen vandag rendier boerdery.

Met die val van die Sowjet Unie en groeiende internasionalisering, word samewerking oor landsgrense al hoe belangriker en bestaande gebied en nasionale grense minder belangrik. Dit geld beide vir die inheemse Sami bevolking sowel as vir die nie-Sami en Sami-afstammeling meerderheid.

Konflikte

Daar betaan ‘n grens, en sommige voel dat regte (vir rendier aanhou en in sommige dele self visvang en jag) 'n groter deel van as net Sápmi behoort in te sluit. Vandag se “grens” dateer egter uit die 14-16de eeue toe grondeienaarskap konflikte plaasgevind het. Die daarstel van meer permanente behuising en groter dorpe dateer uit die 16de eeu, en is in plek gestel as gevolg van strategiese verdediging en ekonomiese oorwegings, deur beide Sami groepe sowel as immigrante uit die suide.

Einaarskap van grond binne die grense of lidmaatskap van ‘n siida (="samewerkings dorpie") verskaf regte. ‘n Verskillende regsopset in Swede sedert die mid-90’s gee regte aan enigeiemand om in die omgewing te hengel of jag, iets wat met groot skeptisisme en ontvredenheid onder die siidas begroet is.

Hofverrigtinge was geskiedkundig algemeen gewees en is uit die Sami oogpunt gemik daarop om grondgebied wat vroeër deur hulle gebruik is terug te eis. Na ‘n groot nederlaag in 1996, het een siida ‘n borgskap "Rendier Godfather" konsep in plek gestel om vondse in te samel vir verdere hofsgedinge. Hierdie "interne konflikte" is gewoonlik tussen nie-Sami grondeienaars en Rendier eienaars.

Die vraag of die Fjeld's gebied deur die regering of die Sami bevolking besit word is nog nie beantwoord nie.

Sápmi

Sápmi is ‘n naam in die Sami taal en word gewoonlik in amptelike konteks gebruik om te verwys na Sami regte, terwyl die naam Lapland die Afrikaanse (en Engelse) spelling is vir die Sweedse Lappland. Die Fins is Lappi en in Norweegs word na die sami verwys as Finnmark. (Sápmi sluit al die grond gebiede oor al die lande in) Die naam wat tradisioneel in Latyn gebruik is, is Fenni, maar sedert die 13de eeu het Laponia die woord vervang. Die keuse van name of woorde vir die mense en taal is besig om 'n saak van politiesekorrektheid te word, maar provinsie and counties (?) dra steeds die ou ("lap") name.

Sami Parlement

Lapland vertoon ‘n kenmerkende semi-nasionale identiteit wat oor die grense tussen Noorweë, Swede, Finland en Rusland strek. Daar is egter geen beweging vir totale onafhanklikheid nie. Die Sami Parlemente, wat in Norweë (1989), Swede (1993, en Finland (1996) tot stand gekom het, het baie min politieke invloed, ver van outonomitiet. Hulle is formeel publieke owerhede, onder die Skandinawiese en Finse regerings, maar het demokraties verkose parlementslede. Hulle doelstelling is om hulle te beywer vir die Samikultuur. Die kandidate se verkiesingsbeloftes is gereeld in konflik met die inrigtings se ondergeskiktheid ten opsigte van hulle regerings. Maar as owerhede het hulle ‘n mate van invloed oor die regering. Alhoewel soortgelyk aan ‘n regeringsstruktuur strewe die parlemente nasowereiniteit.

Rusland neem nie aktief deel aan die erkenning van die Sami minderhede nie. Swede neem aktief deel as gevolg van twee redes:

  • In die belang van die herkenning van die Sami minderheid as ‘n inheemse volk om hulle te onderskei van ander minderheidsgroepe;
  • Om die Sami minderheid se invloed te versterk wanneer dit in konflik kom met die Europese meerderheidsdemokrasie stelsel.

Administratiewe verdeling

Sápmi strek oor vier lande, met die belangrikste gebied in die volgende ‘counties’ of provinsies.

Sien ook

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sápmi&oldid=89849"