Kabilies: Verskil tussen weergawes
k r2.6.4) (robot Bygevoeg: kv:Кабил кыв |
betere Inligtingskas |
||
| Lyn 1: | Lyn 1: | ||
{{Inligtingskas Taal |
|||
{{taal|naam=Kabilies|vollenaam=taqbaylit|lande=Algerië, Frankryk|gebied=Kabilië|rang=|taalraad=geen|sprekers=7 miljoen|familie=Berbertale|land=Algerië|iso3=kab}} |
|||
|naam=Kabilies |
|||
|inheemsenaam=ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ, taqbaylit |
|||
|familiekleur=Afro-Asiaties |
|||
|state={{vlagland|Algerië}}<br/>{{vlagland|Frankryk}}<br/>{{vlagland|België}}<br/>{{vlagland|Kanada}} |
|||
|streek=[[Kabilië]] |
|||
|sprekers=3,1 miljoen<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=kab www.ethnologue.com]</ref> |
|||
|rang= |
|||
|skrif=[[Berber Latynse alfabet]] |
|||
|fam1=[[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]] |
|||
|fam2=[[Berber tale|Berber]] |
|||
|fam3=[[Noord-Berber tale|Noord-Berber]] |
|||
|fam4= |
|||
|fam5= |
|||
|nasie= |
|||
|agentskap= |
|||
|iso1=|iso2=kab|iso3=kap |
|||
|kaart=[[Lêer:Kabyle.gif|250px|Verspreiding van Kabilies in 1936]] |
|||
}} |
|||
'''Kabilies''' (''taqbaylit'' (ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ) {{audio|Kab-Taqbaylit.ogg|taqbaylit}}) is 'n Berbertaal wat gepraat word in [[Kabilië]] ([[Algerië]]), asook in Frankryk en ander lande van Europa. Dit het moontlik meer as vyf miljoen sprekers net in [[Kabilië]] <ref name=chaker>{{fr}} - [http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/langue_et_litterature_berberes.asp « Langue et littérature berbères »], artikel van [[Salem Chaker]], professor Berbertalen aan die [[Inalco]], en direkteur van die "Centre de Recherche Berbère".</ref> en meer as sewe miljoen sprekers in die wêreld. |
'''Kabilies''' (''taqbaylit'' (ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ) {{audio|Kab-Taqbaylit.ogg|taqbaylit}}) is 'n Berbertaal wat gepraat word in [[Kabilië]] ([[Algerië]]), asook in Frankryk en ander lande van Europa. Dit het moontlik meer as vyf miljoen sprekers net in [[Kabilië]] <ref name=chaker>{{fr}} - [http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/langue_et_litterature_berberes.asp « Langue et littérature berbères »], artikel van [[Salem Chaker]], professor Berbertalen aan die [[Inalco]], en direkteur van die "Centre de Recherche Berbère".</ref> en meer as sewe miljoen sprekers in die wêreld. |
||
| Lyn 113: | Lyn 132: | ||
|} |
|} |
||
== Verwysings == |
|||
{{Verwysings}} |
|||
<references /> |
|||
[[Kategorie:Afro-Asiatiese tale]] |
[[Kategorie:Afro-Asiatiese tale]] |
||
Wysiging soos op 01:02, 17 April 2012
| Kabilies ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ, taqbaylit | ||
|---|---|---|
| Gepraat in: |  Algerië Frankryk België.svg){kind=small} Kanada
| |
| Gebied: | Kabilië | |
| Totale sprekers: | 3,1 miljoen[1] | |
| Taalfamilie: | Afro-Asiaties Berber Noord-Berber Kabilies | |
| Skrifstelsel: | Berber Latynse alfabet | |
| Taalkodes | ||
| ISO 639-1: | geen | |
| ISO 639-2: | kab | |
| ISO 639-3: | kap | |
| Verspreiding van Kabilies in 1936 | ||
| Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat. | ||
Kabilies (taqbaylit (ⵜⴰⴾⴱⴰⵉⵍⵉⵜ) ) is 'n Berbertaal wat gepraat word in Kabilië (Algerië), asook in Frankryk en ander lande van Europa. Dit het moontlik meer as vyf miljoen sprekers net in Kabilië [2] en meer as sewe miljoen sprekers in die wêreld.
In Algerië is dit die grootste Berbertaal, gevolg deur Chaoui, wat nouverwant is aan Kabilies. Dis die tweede grootste Berbertaal, naas Chleuh, wat in die suide van Marokko gepraat word.
Op 10 April 2002 het 'n wysiging van die Algeriese grondwet (deur die toevoeging van artikel 3b) die "tamazight" (wat die algemene naam van die Berbertale is) erken as nasionale taal van dié land. [3].
Oorsprong
Kabilies is 'n vorm van "tamazight". Dit maak deel uit van die Berberse tak van die Afro-Asiatiese tale. Dit word aangeneem dat dit van die proto-Afro-Asiatiese taal, wat 10 000 tot 17 000 jaar gelede in die ooste van Afrika gepraat is, afstam[4]
Fonologie
Klinkers
Kabilies het, net soos Berbertale in die algemeen, slegs drie klinkers:
- a tussen « a » en « e »: [æ]
- i tussen « i » [i] en « e » [e]
- u soos « oe » [u]
Kabilies het ook 'n schwa [ə] wat "ilem" genoem word, maar nie as 'n regtige klinker beskou word nie. Dit het ontstaan uit die verswakking van die ander klinkers, en die uitspraak hang af van die konsonante.
Konsonante
| Bilabiaal | Labiodentaal | Interdentaal | Dentale | Alveolêr | Postalveolêr | Palataal | Velêr | Uvulêr | Faringaal | Glottaal | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Normaal | Lab. | Normaal | Emf. | Normaal | Emf. | Normaal | Emf. | Normaal | Emf. | Normaal | Lab. | Normaal | Lab. | Normaal | Lab. | |||||
| Eksplosiewe | Stemloos | t [t̪] | ṭ [t̴] | k [k] | k [kʷ] | q [q] | q [qʷ] | |||||||||||||
| Stemhebbend | b [b] | b [bʷ] | d [d̪] | g [g] | g [gʷ] | |||||||||||||||
| Affrikate | Stemloos | tt [ts] | č [tʃ] | |||||||||||||||||
| Stemhebbend | zz [dz] | ǧ [dʒ] | ||||||||||||||||||
| Frikatiewe | Stemloos | b [β] | f [f] | t [θ] | s [s̺] | ṣ [s̴] | c [ʃ] | c [ʃˁ] | k [ç] | k [çʷ] | x [χ] | x [χʷ] | ḥ [ħ] | h [h] | ||||||
| Stemhebbend | d [ð] | ḍ [ðˁ] | z [s̟] | ẓ [z̴] | j [ʒ] | j [ʒˁ] | g [ʝ] | g [ʝʷ] | ɣ [ʁ] | ɣ [ʁʷ] | ɛ [ʕ] | |||||||||
| Nasale | m [m] | n [n] | ||||||||||||||||||
| Laterale | l [l] | l [l̴] | ||||||||||||||||||
| Trillers | r [ɾ̪] | r [r̴] | ||||||||||||||||||
| Approksimante | w [w] | y [j] | ||||||||||||||||||
Skrif
Tamazight het sy eie skrif (tifinagh), maar Kabilies word meesal met 'n van die Latynse alfabet afgeleide skrif geskryf:
| A | Ɛ | B | C | Č | D | Ḍ | E | F | G | Ǧ | H | Ḥ |
| I | J | K | L | M | N | O | P | Q | Ɣ | R | S | Ṣ |
| T | Ṭ | U | V | W | X | Y | Z | Ẓ |
| a | ɛ | b | c | č | d | ḍ | e | f | g | ǧ | h | ḥ |
| i | j | k | l | m | n | o | p | q | ɣ | r | s | ṣ |
| t | ṭ | u | v | w | x | y | z | ẓ |
Verwysings
- ↑ www.ethnologue.com
- ↑ (fr) - « Langue et littérature berbères », artikel van Salem Chaker, professor Berbertalen aan die Inalco, en direkteur van die "Centre de Recherche Berbère".
- ↑ Wet van dei 27 Moharram 1423 (10 April 2002)
- ↑ Hassan Remaoun, « Le Maghreb, le Sahara,l’Afrique et la langue berbère »