Spetses

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Spetses (Moderne Grieks: Σπέτσες, Katharevousa: Σπέτσαι, Spetsai, Antiek: Πιτυούσσα, Pityoussa) is 'n welaf of gegoede eiland, en 'n munisipaliteit in die eilandstreekseenheid van Attica, Griekeland.[1] Dit word somtyds ingesluit as een van die Saroniese eilande. Dit was tot 1948 deel van die ou prefektuur van Argolidocorinthia, wat nou verdeel is in Argolis en Korinthië. In antieke tye was dit bekend as Pityoussa, en later as Petses.

Die eiland is nou 'n onafhanklike munisipaliteit met 'n bevolking van 4 027, en met geen interne grense binne die munisipaliteit nie. Die dorpie Spetses (bevolking 4 001 in 2011) is die enigste groot nedersetting op die eiland. Die ander nedersettings op die eiland is Moní Agíon Pánton, (bevolking 0), Ligonéri (bevolking 4), Ágioi Anárgyroi (bevolking 18), en Kouzoúnos (bevolking 4). Die eilande van Spetsopoula, Falkonera, en Velopoula (welke almal onbewoond is) is ook deel van die munisipaliteit van Spetses. Die munisipaliteit het 'n totale grondoppervlakte van 27,121 vierkante kilometer.[2]

'n Ongewone aspek van Spetses is die afwesigheid van private motors binne die dorpsgrense. Die mees algemene vervoerwyses is stap, perdekarre, fietse, bromponies en motorfietse. Slegs huurmotors en afleweringsvoertuie word hier toegelaat. Passasiersbote en hoëspoedvleuelbote arriveer dikwels vanaf Piraeus. Staproets van ongeveer 25 tot 30 kilometer omsirkel die eiland. Die strande wat die naaste is aan die dorp van Spetses sluit in: Agios Mamas in die middel van die dorp, en Kaíki (voorheen College) strand, een kilometer noordwes geleë, en Agia Marina twee kilometer na die suide. Beide bied watersport aan. Openbare busse bedien die strande wat buite die dorp geleë is, insluitend Zogeria, Agioi Anargiroi en Agia Paraskevi.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die eiland van Spetses, geleë in die Middellandse_See, was die eerste keer beset tydens die Mesolitiese EraSteentydperk in ongeveer 8000 v.C. Gedurende hierdie periode was die eiland gekonnekteer deur 'n landengte na die eiland van Argolida, welke nou Costa heet. Stukkies flint van daardie tyd was gevind naby die eiland genaamd Zogeria, welke waarskynlik sedert daardie tyd oor 'n beskikbare waterbron beskik het. Ander argeologiese vondse was gevind in die area van Sint Marina, wat die eerste HellenistieseHellenistiese tydperk nedersetting was wat gevind kon word op die eiland, en wat dateer na die 3de millennium v.C.

Ten minste drie natuurlike hawens van Spetses (Saint Marina, Sint Paraskevi en Zogeria) het gedien as 'n toevlug vir skepe wat goedere vervoer het na en van die Golf van Argolis, gedurende die hoogtepunt van die staat van Lerna (omtrent 2300 v.C.).

Na die val van die staat van Lerna, het Spetses 'n periode van verval ondervind. Artefakte in die areas van Sint Marina and Sint Anargyroi wys dat die bestaande nedersettings behoort het tot die laat Myceniese era; naamlik die 12de tot 13de eeu v.C. Tydens die Peloponnesiese Oorlog was brandwagte van steen gebou by die terreine van die profeet Elias en Zogeria.

Beide Strabo en Pausanias, onderskeidelik in die eerste en tweede eeu n.C., maak melding van Spetses, verwysende na die eiland as Pitiousa. Die aanval deur die Gote van die Oos-Romeinse RykBisantynse_Ryk het veroorsaak dat 'n golf van vlugtelinge gevlug het na Spetses, wat aanleiding gegee het tot die hervestiging van die eiland, en dan spesifiek die Ou Hawe, welke dit een van die drie grootste stede van Argolis gemaak het. (insluitende Argos en Hermione).

In die 15de eeu het die VenesiërsVenesië die eiland Spezia ("speserye") genoem vir die eiland se posisie op een van die hoofhandelsroetes, en met tyd was die naam gehelleniseer tot Spetsai (Spetse/Spetses).

Gedurende die 18de eeu, gedurende die verowering van die Peloponnesiese eiland deur die Turke en die Venesiaanse uitsetting, het baie Arvaniete hul toevlug geneem na Spetses ten einde Turkse vervolging vry te spring. Hierdie vlugtelinge het die ou dorp van Spetses tot stand gebring in die area van Kastelli, wat gefortifiseer is deur 'n muur, wat die natuurlike beskerming wat deur die terrein gebied word, versterk.

Oor die jare het die eiland ontwikkel in 'n belangrike vlootmag. Tydens die Russies-Turkse Oorlog van 1768 tot 1774 was die kragtige handelsvloot van Spetses gebruik as 'n beduidende mag teen die Turke gedurende die sogenaamde Orlofika. In antwoord hierop het die Turke die enigste dorp op die eiland in 1770 vernietig. Jare na die vernietiging van die eiland was dit verlate, maar na die Verdrag van Küçük Kaynarca is dit hervestig in 1774 deur nuwe setlaars van die teenoorgestelde kus van die Peloponnesiese eiland, wat die vrye beweging van RussieseRusland skepe in die Mediterreense/Middellandse See gebied toegelaat het, en die skepping van die magtige handelsvloot deur gebruik te maak van die Russiese vlag ten einde handelsroetes daar te stel met omliggende lande.

Seehandel, wat die enigste bron van inkomste vir die klipperige en onbewerkbare Griekse eilande was, en die flinke beweging deur die Mediterreense en Swartsee roetes van die 18de en 19de eeu, het die eilande toegelaat om te floreer- veral gedurende die handelsverbod van die Napoleontiese Oorloë aangesien GriekseGrieke handelsvlote en die bemanning daarvan bereid was om teen enorme wins met enige strydende party te werk. Na die herbevolking van Spetses het die nedersetting begin uitbrei verby die Kastelli streek, wat verdere groei teweeggebring het in die maritieme of seegebonde aktiwiteite van die eiland.

Vanaf 1821 het die eiland 'n belangrike rol gespeel in die Griekse Oorlog van Onafhanklikheid en was dit die tuiste van die gevierde heldin Bouboulina. Spetses was die eerste Griekse eiland om op die oggend van 3 April 1821 die Revolusievlag te hys. Sy vloot wat bestaan het uit handelsskepe, het 'n reuse rol gespeel in die stryd, beide deur deelneming in die aanvalle teen die Turkse kus en deur die uitsluiting van vestings in die Peloponnesiese Eilande. Van besondere belang is die deelname van die vloot van Spetses in die aanvalle teen die vestings van Nafplion en Monemvasia, en die seegevegte van Samos (1824) en Kafireas (1825). Die kapteine van die handelsskepe van Spetses was naamlik so ryk en wel-af, soos hulle eweknieë van die naburige Hydra Eiland, dat hulle hulle goud in putte weggesteek het, welke rykdom hulle van gebruik gemaak het om die vryheidsoorlog te voer.

Verskeie skepe is reeds na die eiland genoem, insluitend die moderne Hydra-klas fregat, F 453 Spetsai, die Tweede Wêreldoorlogse Griekse aanvalsvaartuig Spetsai (D 98) ,en die historiese Griekse slagskip Spetsai.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Kallikratis law Greece Ministry of Interior (in Grieks)
  2. "Population & housing census 2001 (incl. area and average elevation)" (PDF) (in Grieks). National Statistical Service of Greece.